فرش ترکمن روح و سمبل مردم کشور ترکمنستان است

ایسنا/ براساس آخرین اخبار و گزارشات بدست رسیده، فرش ترکمن روح و سمبل مردم کشور ترکمنستان است.

روایت مردم قدیم ترکمنستان است که «آب زندگی مردم ترکمن، اسب بال او و فرش روح اوست». ترکمنستانی ها معتقدند فرش ترکمن «از سنگ محکم تر، از گل رز لطیف تر» است.

مردم این کشور اعتقاد دارند قدمت فرش در این سرزمین به قرن چهارم و سوم پیش از میلاد (حدود پنج شش هزار سال) می رسد، استناد آنها یافته های باستان شناسان در دره سومبار در جنوب غربی این کشور است.

فرش ترکمنی اکنون نماد دولتی پیدا کرده است، در پس زمینه عکس رئیس جمهور این کشور فرش ترکمنی آویخته شده و در پرچم این کشور نیز از طرح های فرش ترکمنستانی استفاده شده است.

فرش در ترکمنستان چنان اهمیتی دارد که حتی یک روز در تقویم ملی این کشور به آن اختصاص داده شده است.

از برای همین اهمیت و جایگاه بود که حدودا دو سال پس از استقلال ترکمنستان یعنی سال 1993 میلادی، رئیس جمهور وقت این کشور برای حفظ، احیاء و توسعه خلاقانه سنت دیرینه قالی بافی ترکمن ها دستور راه اندازی موزه ملی فرش را داد. موزه حدودا یک سال بعد راه افتاد. حالا بزرگترین و غنی ترین مجموعه از فرش های ترکمنی را در «عشق آباد» میتوان تماشا کرد؛ موزه ای که از کوچکترین فرش های دستبافت جهان که یک جاکلیدی به قطع 0.01 متر مربع است تا بزرگترین فرش را که 301 متر مربع وسعت دارد، به نمایش گذاشته است.

موزه پنج سالن دارد که شاهکارترین آثار خود را همان ابتدا رو کرده است؛ دو فرش بزرگ که یکی از آنها در سال 1941 میلادی بافته شده و 194 متر مربع است و در زمان جنگ روسیه تزاری با ترکمن ها به نشانه استقامت و سخت جانی مردم، «روح مردم ترکمنستان» نام گرفت. در موزه عکس هایی از گذشته این فرش به نمایش گذاشته شده است که نشان می دهد زمانی در تالار «بولشوی» مسکو آویخته شده بود. در واقع انگیزه بافت این فرش یک تنی که به صبر حدود 40 زن و دختر به بار نشست، استفاده آن به عنوان پرده در تالار نمایش «بولشوی» مسکو بود. این فرش نخستین فرش بزرگ ترکمنستانی ها به حساب می آمد.

فرش دیگر که وسعتی خیره کننده تر دارد و افتخار مردم ترکمنستان است، در سال 2003 با عنوان بزرگترین فرش روی زمین در کتاب گینس ثبت شد؛ فرشی عنابی با نقش استان «آخال» ترکمنستان و به اندازه 301 متر، 14 در 21.2 متر، که برای بزرگداشت 10 سال استقلال ترکمنستان از اتحاد جماهیر شوروی در سال 2001 بافته شد. این فرش بیش از یک تن وزن دارد و در هر متر مربع این فرش سه هزار و 34 گره زده شده است تا بزرگترین فرش دوره خود بافته شود. هرچند این فرش اکنون صاحب عنوان «بزرگترین فرش دنیا» نیست. سال 2007 فرشی ایرانی که برای مسجد ابوظبی در امارات به وسعت 5630 متر بافته شد، این عنوان را در کتاب گینس از آن خود کرد.

ترکمنستان پنج ولایت دارد که هر یک نقشی مختص به خود دارد. هر فرش از هر منطقه که آمده نقش و رنگ غالب آن استان را گرفته است. معروف ترین نقش هم مربوط به استان «آخال» است که بزرگترین قالی ترکمنی هم همان نقش را دارد. پنج نقش در کنار یکدیگر معنای دوستی و اتحاد را می دهد.

موزه فرش ملی ترکمنستان که به فرشهای بزرگش معروف است، در مجموع حدوده دو هزار قالی را به نمایش گذاشته است. قدمت قدیمی ترین فرش های این موزه به قرن هجدهم میلادی می رسد. فرش های دورو و نقش برجسته، به ارزش این مجموعه افزوده است. فرشی به نمایش گذاشته شده است که در سال 1968 بافته شده و نماینده تمام قبایل ترکمنستان است تا وحدت را به نمایش بگذارد. این موزه همچنین دارای فرش هایی است که به رئیس جمهور پیشین این کشور، نیازوف تقدیم شده است.

در ترکمنستان هر اتفاقی که رخ داده به فرش نشسته است؛ ترکمنستان در سال 2017 میزبان بازی های المپیک بود و اکنون فرشی در موزه آویخته شده که نماد ورزش هایی که در المپیک آن سال حضور داشتند به فرش نشسته است. یا فرش پرنقش ابریشم که آخرین رج های آن سیاه بافته شده است، چون تمام بافندگان آن در زلزله سال 1948 کشته شدند، بافندگان جایگزین به یاد آن ها آخرین رج ها را با نخ سیاه تمام کرده اند.

تماشای موزه ملی فرش ترکمن حدود دو ساعت زمان می برد. راهنمای موزه که بانویی با لباس سنتی ترکمنستان است، در تمام مدت با جزئیات درباره انواع فرش ها که از نظر اغلب بازدید کنندگان و در نگاه نخست نقش و رنگی یکسان دارند، توضیح می دهد و تفاوت ها و داستان های آنها را شرح می دهد. راهنمای موزه گاهی اجازه می دهد بازدید کننده بعضی فرش ها را لمس کند، معتقدند فرش ترکمنی چنان اصالت و طبیعتی دارد که لمس کردن آن به فرش آسیبی نمی رساند.

تماشای موزه قواعدی خاصی دارد مثلا از راهنما نمیتوان عکس گرفت، همین طور از تمام بخشهای موزه. راهنما معمولا بازدیدکنندگان را هدایت می کند که عکس گرفتن از کدام فرش ها و بخش های موزه منع ندارد.

بسیاری از گردشگران خارجی که گذرشان به ترکمنستان افتاده است تماشای موزه ملی فرش را پیشنهاد کرده اند و وقت گذاشتن برای آن را ارزشمند دانسته اند، بعضی حتی از واژه «خارق العاده» در توصیف آن استفاده کرده اند.