ارزشهای معنوی و مادی بافت تاریخی شهر قم قابل ارزیابی نیست

ایسنا/ براساس آخرین خبر و گزارش های منتشر شده، ارزشهای معنوی و مادی بافت تاریخی شهر قم قابل ارزیابی نیست.

به منظور شناسایی و معرفی بافت ارزشمند هسته مرکزی شهر قم پس از فراخوان عمومی به اتفاق علاقمندان از محله موسویان (چهل اختران) و محله پامنار و محله مسجد جامع و خانه چاووشی و مسجد جامع قم بازدید شد. بازدید از ورودی محله چهل اختران واقع در کوچه 59 خیابان آذر و در کنار خانه توکلی آغاز شد.

در ابتدای بازدید مهندس امیدواریان، پژوهشگر بافت تاریخی شهر قم به معرفی اقدامات انجام شده در محدوده بافت پیرامون امامزاده با رویکرد ساماندهی پرداخت.

طرح اولیه محدوده ساماندهی با مساحت 4.3 هکتار جهت تامین کاربری های زیرساخت زیارت و ارتقاء کیفی خدمات اساسی محله به دلیل قرارگیری بقعه امامزاده موسی مبرقع در این محله و کمبودهای اساسی سرانه تهیه شد و در گام بعدی با رویکرد بهسازی و به صورت فازبندی عملیات اجرایی در دو جبهه آغاز گردید. گام اول ساخت صحن و فضای باز شهری بوده که در ایام مراسم عزاداری دهه اول محرم به عنوان بزرگترین دسته عزاداری شهر قم که ثبت ملی نیز گردیده، استفاده گردد و اقدام دیگر آغاز عملیات اجرایی ساخت پارکینگ رو سطحی در کنار صحن شهر است. از دیگر اقدامات هم میتوان به طراحی محور محلی به منظور استفاده تامین دسترسی محلی با اولویت حفظ بافت اشاره کرد.

در ادامه مسیر از کنار گذر تاریخی و امامزاده بازدید به عمل آمد و در ادامه مسیر از خانه تاریخی چاووشی که دستخوش تغییرات اساسی به دلیل مشکلات وراثتی شده، بازدید شد. فرزند آقای چاووشی هم به معرفی خانه و ساکنان خانه پرداخت.

در طول مسیر سید محسن محسنی، از قم پژوهان با اشاره به برخی از تجارب در کشورهایی که مواریث فرهنگی ایران زمین در آنجا قرار دارد از جمله چین در شهر کاشغر (ایالت سین کیانگ) و سمرقند و بخارا در ازبکستان اظهار داشت که بافتهای تاریخی هر شهر از جمله قم دارای ارزشهای معنوی و مادی غیر قابل ارزیابی است و ما باید از تجارب موفق این کشورها استفاده کنیم.

وی برای نمونه به برخی نظرات در خصوص خیابان کشی در مجاورت اماکن شاخص تاریخی از جمله مسجد جامع پرداخت و گفت: عده ای اعتقاد دارند که چون مسجد جامع در کوچه و پس کوچه قرار دارد، بنابراین باید با خیابان کشی در مجاور این بنای تاریخی آن را از انزوا درآوردیم و در معرض دید زائران و گردشگران قرار دهیم. حال آنکه این دیدگاه کاملا غلط است و ما نباید به بافت قدیمی اطراف بناهای شاخص دست بزنیم و در آن دخالت ناروا کنیم. بلکه برعکس بافت مجاور را باید با بناهای شاخص در درون بافت تاریخی همگون کنیم. همه لطف بناهای شاخصی چون مسجد جامع و مدرسه جهانگیر خان قرار گرفتن آنها در کوچه و پس کوچه ها و بهتر است گفته شود در موقعیت حقیقی آنها است و دستکاری در اطراف آنها جایز نیست.

محسنی گفت: لزومی ندارد چون همه شهرها ماشین محور شده اند، زائران در نزدیک درب این بناها از ماشین پیاده شوند و با این کار بافت کهن را هم آلوده کنیم، بلکه محیط تاریخی این حس را باید به آنها القاء کند که از دنیای نو به دنیای کهن تری گام گذاشته اند و ما نباید آنها را از این لطف محروم کنیم. تفاوت دو محیط نو و کهن برای ببیننده لذت آور است. البته برای سالمندان و کم توانان میتوان تمهیدات دیگری اندیشید بدون آنکه نیاز به تخریب در اطراف باشد.

وی افزود معرفی این گونه بناها در دنیای امروزه باید از راههای دیگر برای مثال از طریق رسانه ها خاصه از طریق فضای مجازی صورت بگیرد. همچنین وی پاره ای توضیحات تاریخی دیگر نیز در این بازدید ارائه داد.

حسین صادقی، عضو قم پژوه و پژوهشگر تاریخ قم در آغاز بازدید درباره محدوده جغرافیایی محله موسویان گفت: این محله از قدیمی ترین محلات قم است که در قرون نخستین وجود داشته است. در تاریخ قم هم در دوره آل بویه به آن اشاره کرده که ابتدای آن گذر سنگ سیاه و انتهایش دروازه ری است و شامل باروی شهر، کوچه سنگ سیاه، گذر تقی بیک، کوچه پای درخت پیر، بقعه موسی مبرقع، بقعه چهل اختران، کوچه دولتخانه و کوچه رضا آباد می شود.

وی در ادامه درباره موسی مبرقع و مقبره چهل اختران و امامزاده زید و ورود موسی مبرقع و آمدنش به قم و معماری بنای چهل اختران و وجود هفده صورت قبر در بقعه و بانی گنبد خانه شاه طهماسب صفوی و سازنده بنا استاد سلطان علی قنی و ذکر تاریخ ذکر شده در جبهه غربی بنا با خط ثلث درشت توضیحاتی داد.

وی در مسیرهای دیگر برنامه هم درباره برخی بناها از جمله منار تک میدان کهنه و مسجد جامع سلجوقی و الحاقات صفوی و قاجاری بنا مطالبی را ارائه کرد.