نگاهی به موضوع سرمایه گذاری سبز در نظام گردشگری

خبرگزاری مهر/ این خبر پیرامون نگاهی به موضوع سرمایه گذاری سبز در نظام گردشگری برای شما نوشته شده است.

ارشک مسائلی، عضو هیئت علمی گروه پژوهشی گردشگری پژوهشگاه میراث فرهنگی در یادداشتی پیرامون نگاهی به موضوع سرمایه گذاری سبز در نظام گردشگری اظهار داشت: بکارگیری نادرست منابع خام در سه دهه گذشته، از یک سو آثار زیان باری مانند بالا رفتن دمای اتمسفر زمین (Global Warming)، تخریب زیست کره و آلودگی پسماندهای صنعتی به همراه داشته است که با کاسته شدن منابع از سویی دیگر باعث پدید آمدن نگرشی نو با عنوان اقتصاد سبز شده است.

سرمایه گذاری سبز تحت عنوان سرمایه گذاری مسئولیت اجتماعی (Social Responsibility Investment) از ابتدای دهه 1990 مورد توجه قرار گرفت که منعکس کننده آگاهی جدید سرمایه گذاران نسبت به اهداف اجتماعی، محیط زیست، اخلاق و مسائل مالی است. برای عملیاتی شدن سرمایه گذاری سبز به چهار نکته باید توجه کرد. یکی از آنها ملاحظات مالی است. مانند هر پروژه اقتصادی، مؤلفه های اصلی تأمین مالی مانند بازگشت سرمایه، ریسک سرمایه گذاری، تنوع سرمایه گذاری، اثرات خارجی سرمایه گذاری از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

دیگری ملاحظات فوق مالی است. علاوه بر موارد مالی، ملاحظات دیگری از جمله ملاحظات اکولوژیک، علمی، مذهبی، اخلاقی، سیاسی جامعه محلی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

مورد سوم رتبه بندی است. برای ایجاد و عملیاتی شدن یک سرمایه گذاری موارد دیگری مانند شهرت سرمایه گذار، شهرت شرکت، ابزار بازاریابی و رسانه نیز نقش اساسی ایفا می کنند.

وظیفه پذیرش و اعتبار مؤلفه بعدی است. تمام موارد فوق نیاز به یک بستر مناسب دارد تا بتواند اجرا و سودآوری را تضمین کند؛ این موارد شامل قوانین و مقررات داخلی، کنوانسیون های بین المللی، کدهای حکومتی خوب در کشور و منطقه مورد نظر است.

در کنار این موارد برای تولید یک کالا یا خدمات (محصول) نیاز به طراحی مجدد فرآیند تولید، طراحی مجدد محصولات، کاهش زباله، مدیریت بازیافت، بسته بندی قابل بازگشت به طبیعت، تفکیک ضایعات، نوآوری، مشارکت محلی و…نیز هست.

ابعاد سرمایه گذاری سبز

در دنیای امروز سرمایه گذاری های سازگار با محیط زیست موضوع مهم و مورد بحث گردشگران و سرمایه گذاران است و با انتخاب روز جهانی گردشگری 27 سپتامبر (5 مهر) در کانون توجه قرار گرفته است. بر این اساس سه محور سرمایه گذاری بر افراد، زمین و رفاه (PPP) اهمیت دارد.

زمین

یکی از مهمترین خطرات و چالشهای ده سال آینده، بحران اقلیمی و تغییرات آب و هوایی است که باید در این مقوله بخش گردشگری، مسئولیت اجتماعی و بین المللی خود را ایفا کند.

سرمایه گذاری در هتلها نقش اصلی در سرمایه گذاری سبز دارد؛ حجم سرمایه گذاری در هتلهای جهانی در سال 2021 به صورت سالانه 131 درصد (مجموعاً 66.8 میلیارد دلار) افزایش یافت، چرا که شیوع بیماری کووید -19 منجر به توسعه همکاری های جهانی و منطقه ای و چارچوب های سرمایه گذاری سبز، ابتکارهای مالی نوآورانه بخش گردشگری به منظور حمایت از تعهد جهانی برای کاهش گازهای گلخانه ای و چرخه کربن تا سال 2030 و دستیابی به مقدار گازهای گلخانه ای و چرخه کربن صفر تا سال 2050 شد.

انسان

گردشگری صنعتی انسان محور است؛ لذا براساس چهارمین هدف توسعه پایدار (Sustainable Development Goals) باید بر آموزش با کیفیت نیروی انسانی تمرکز کند؛ مثلاً باید مهارت زایی و افزایش دانش عمومی و اختصاصی افراد با تاکید بر زنان، جوانان و اقلیتهای دینی و نژاد به منظور افزایش تاب آوری و پایداری در دستور کار سرمایه گذاری دولتی و خصوصی قرار گیرد.

رفاه

نوآوری، رقابت پذیری، ارزش های جدید و برنامه های دیجیتالی سازی و نوآوری باعث تقویت پروژه های بزرگ و حمایت از کسب و کارهای کوچک و متوسط، حفظ و گسترش اشتغال و ایجاد شرایط لازم برای رشدهای آینده می شود.

همکاری سازمان گردشگری جهانی و بانک جهانی

با توجه به روند رو به رشد گردشگری انبوه طی سالهای 2015 تا 2019 که از یک میلیارد ورود گردشگر به 1.5 میلیارد نفر رسید؛ متناسب با این رشد، سازمان جهانی گردشگری در سال 2017، گردشگری و توسعه پایدار در این حوزه را مورد توجه قرار داد.

در حالی که این روند رو به رشد توسعه گردشگری در تمام نقاط دنیا سرعت گرفته بود، کرونا فرصتی را برای تفکر دوباره ایجاد کرد تا با توجه به تقاضای بالای گردشگری، به جای مداوای انتهای زنجیره یعنی مدیریت آب، بازیافت زباله و پسماند و مدیریت تولید و انتشار گازهای گلخانه ای، به فکر ابتدای زنجیره یعنی سرمایه گذاری سبز باشد که از ابتدای تولید محصول گردشگری، توسعه پایدار و گردشگری سبز مورد توجه قرار گیرد.

جهت پیاده سازی سرمایه گذاری سبز در گردشگری، سازمان جهانی گردشگری با همکاری شرکت تأمین مالی بین المللی (IFC) وابسته به بانک جهانی، کشورهایی را که میزان سرمایه گذاری گردشگری بیشتری در سالهای 2014 – 2018 داشتند را به عنوان نمونه انتخاب کرده است.

هدف این کار ارائه برنامه های آموزشی و مهارتی صنعت گردشگری و تضمین توسعه اقتصادی رقابتی و پایدار به منظور ترویج تأمین مالی و سرمایه گذاری سبز جهت تحریک گردشگری پساکرونا است. کشورهایی که در این نمونه انتخاب شدند، عبارتند از هند، اندونزی، جامائیکا، فیلیپین، آفریقای جنوبی، تایلند و ویتنام.

مکانیزم (سازوکار) فعالیت IFC

در این راستا پروژه مشترکی با بانک جهانی شکل گرفت. شرکت مالی بین المللی (IFC) بانک جهانی یکی از 5 عضو اصلی گروه بانک جهانی است؛ علاوه بر این عضو، بانک بین المللی بازسازی و توسعه، وظیفه اعطای وام به دولت های کشورهای با درآمد و اعتبار متوسط و کم را بر عهده دارد؛ انجمن توسعه بین المللی وامهای بدون بهره و کمکهای بلاعوض به دولتها کشورهای فقیر اختصاص می دهد؛ آژانس تضمین سرمایه گذاری های چند جانبه تضمین ریسکهای غیر تجاری سرمایه گذاری مستقیم خارجی را انجام می دهد و مرکز بین المللی حل و فصل اختلافات بین المللی سازش و داوری اختلافات سرمایه گذاری را بر عهده دارد.

در این خصوص IFC ساختمانهای سبز را پیشنهاد داد و برای هتلها و اقامتگاه های پایدار، مکانیزم تأمین مالی و کسب و کار را تعریف کرد. این شرکت بین المللی 4 استراتژی اصلی برای حمایت از رشد ساختمانهای سبز ارائه کرد:

• برنامه های آموزشی فنی در مورد پذیرش و تبدیل به ساختمانهای سبز (آموزش ترویجی)
• سرمایه گذاری و مشاوره برای بانکها: ایجاد تأمین مالی از طریق شرکای بانکی و حمایت از توسعه محصول از طریق تسهیلات ساختمان سبز و اوراق قرضه سبز (حلقه ذی نفعان)
• سرمایه گذاری و مشاوره برای بخش ساختمان: مشاوره و سرمایه گذاری مستقیم در بخش ساختمان و املاک از طریق ترازنامه مالی IFC (حلقه ذی نفعان)
• گواهینامه EDGE: ایجاد نظام نامه گواهینامه داوطلبانه مقیاس پذیر و قابل سنجش و نرم افزاری برای توانمندسازی دارایی صنعت به منظور ساخت ساختمانهای سبز
• مشوق ها و کدهای ساختمان سبز: اعطای گواهینامه برتر برای سرمایه گذاری های سبز (برندسازی)، تشویق سازی سبز برای تصمیم گیران از طریق توانمندسازی محیط فعالیت توسط سیاستهای دولتی و مقررات ساختمانی
• ایجاد پروتکل های تشویق کننده و تسهیلات دولتی (نرخ ترجیحی) برای حمایت از سرمایه گذاری سبز (مشوق)

بر این اساس برای ساختمانهای سبز، IFC پیشنهادات زیر را ارائه می دهد:

• سرمایه گذاری: وامهای بلند مدت، تسهیلات انبارداری، ضمانت نامه ها و تسهیلات مشارکت ریسک، تأمین مالی ساختار یافته، اوراق قرضه سبز (سرمایه گذاری سبز)
• مشاوره: پشتیبانی در شناسایی خطوط سرمایه گذاری، هوش بازار، آموزش توسعه دهندگان وام، مشاوره های فنی پایدار، ابزار CAFI، جعبه ابزار وام مسکن سبز
• بازارسازی: بازاریابی مؤثر برای سرمایه گذاری های سبز از طریق ظرفیت سازی از طریق آژانس ها و تورگردانان، کمپین های بازاریابی جهانی و محلی، آموزش ذینفعان، ظرفیت سازی، راهنمایی فنی، ترویج مشوق ها

موارد فوق الذکر جهت ایجاد کربن خنثی (حداقل کربن) و دستیابی به مقدار گازهای گلخانه ای و چرخه کربن صفر تا سال 2050 از طریق «ایجاد هتل های جدید التاسیس با سرمایه گذاری سبز (فوق العاده کارآمد)»، «استفاده از انرژی های تجدید پذیر» و «انطباق تأسیسات گردشگری با اقتصاد سبز» شکل می گیرد.