نشست ثبت جهانی و دستاوردهای آن برگزار شد

ایلنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده و گزارشهای منتشر گشته، نشست ثبت جهانی و دستاوردهای آن برگزار شد.

نشست ثبت جهانی و دستاوردهای آن به مناسبت ثبت جهانی 54 کاروانسرای ایرانی در یونسکو به همت معاونت میراث فرهنگی با همکاری پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با حضور علی دارابی قام مقام وزیر و معاون میراث فرهنگی کشور، مصطفی ده پهلوان رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، علیرضا ایزدی مدیر کل ثبت و حریم آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی، مصطفی پورعلی، محمد حسن طالبیان، رسول وطن دوست و جبرئیل نوکنده رئیس کل موزه ملی ایران در سالن همایش پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری برگزار شد.

ذات الله نیکزاد (معاون پژوهشی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری) با اشاره به آنکه کاروانسراها بخشی از فرهنگ ایران هستند، گفت: کاروانسراها نماد دنیای گذراست و سرای موقت شناخته می شد. حتی در بندهای کاروانسراها اشعاری درخصوص سرمنزل ناماندنی نوشته شد. شگفتا که این بناها از جمله مستحکم ترین بناهای ایران است. از این روست که تاکنون سرپا ایستاده اند و باقی مانده اند.

رسول وطن دوست (کارشناس پرونده های ثبت جهانی) با اشاره به آنکه ما در حوزه ثبت جهانی کجا هستیم، گفت: از 1972 که کنوانسیون میراث جهانی در یونسکو تصویب شد تاکنون ایران فراز و نشیب زیاد داشت. افراد مختلفی از اردلان، فروغی و پهلوان در این میان نقش داشتند. ایران از همان ابتدا به کنوانسیون پیوست. همان ابتدا 3 اثر از ایران ثبت شد. اما بعد از 1357 سالها غفلت کردیم. در 24 سال غفلت ما کشورهای دیگر آثار متعددی را ثبت کردند. مانند ایتالیا که هر سال آثار زیادی را ثبت کرد. سال 1382 فعالیت بین المللی ما آغاز شد و تخت سلیمان ثبت شد. اما در سالهای بعد محدودیت ارائه و ثبت جهانی مطرح شد.

او پیرامون اینکه نشست ثبت جهانی و دستاوردهای آن برگزار شد، ادامه داد: فرآیند ثبت اثر در یونسکو روند طولانی دارد که فقط با آمدن ارزیاب و…حل نمی شود و از حفظ اعتبار و مورد قبول بودن کنوانسیون، حفاظت، ظرفیت سازی گرفته تا افزایش آگاهی در سطوح مختلف جامعه جهانی، کمک به اعتلای جوامع محلی را شامل می شود.

به گفته وطن دوست، تاکنون 1199 اثر در یونسکو ثبت شده که از میان این آثار 8/59 درصد سهم کشور های آفریقایی 7/77 درصد کشورهای عربی، 24 درصد سهم آسیا و خاورمیانه، 47 درصد سهم کشورهای اروپایی است و تقریبا میتوان گفت آمریکا و اروپا در همان زمان که محدودیتی برای ثبت نداشتند بسیاری از آثار خود را ثبت کردند و ما جا ماندیم. ما می توانیم با پرونده های زنجیره ای آثار بیشتری را ثبت کنیم.

جبرئیل نوکنده (رئیس کل موزه ملی ایران) نیز در ادامه گفت: تقارن و همزمانی ثبت جهانی کاروانسراها و بازگشت الواح هخامنشی را به فال نیک می گیریم. اما اینکه چرا با وجود تمام این آثار در حوزه گردشگری فعال نیستیم جای سوال دارد. یکی از مواردی که درخصوص آثار جهانی مطرح است این است که میزان بازدید چقدر است. هر اثر که ثبت می شود تبدیل به موزه می شود. باید برای آن برنامه داشته باشیم.

او ادامه داد: اگر موسسه آلمانی در تهران کتاب کاروانسراها را منتشر نمیکرد، آیا ما به اندازه لازم درحوزه های میراث کارهای پژوهشی انجام داده ایم. ما نیاز داریم تا با مراکز دانشگاهی و پژوهشی دنیا ارتباط داشته باشیم.

مصطفی پورعلی (رئیس سابق دفتر ثبت آثار) گفت: امیدوارم پرونده های ثبت جهانی آینده ما نیز به همین خوبی پیش برود. ثبت های جهانی تبدیل به عرصه رقابت بین المللی شد. دعوای روسیه و اوکراین برای شهر باستانی اودسا نشان از همین امر دارد. موضوعات سیاسی در کنار مسائل فنی مطرح است، همانطور که در خصوص ونیز شاهد بودیم.

او درخصوص چرایی انتخاب 56 کاروانسرا که به یونسکو معرفی شدند، گفت: هریک از این کاروانسراها گواهی دهنده یکی از راههای باستانی است. اگر به راههای باستانی توجه کنیم، می توانیم به نتایج بهتری درخصوص راهها برسیم.

محمد حسن طالبیان هم گفت: تهیه پرونده کاروانسراها کار سختی بود. همچنین پرونده ماسوله بد نیست بلکه منظر فرهنگی پر چالش است. حتی در ثبت منظر فرهنگی میمند هم مشکل داشتیم. در ثبت پرونده منظر باستان شناسی فارس هم چالش داشتیم. پرونده خوب نوشته شده و باید بپذیریم که درک منظر سخت است. از قضا ارزیابی که برای ماسوله آمده بود هم درباره آن بد ننوشت. زحمت زیادی کشیده شده که باید پاس داشته شود.

او ادامه داد: اگر از اول به جای ثبت تخت جمشید و پاسارگاد و…بافتهای تاریخی و شهرهای تاریخی را ثبت می کردیم، اکنون شاهد نابودی مشهد، کاشان و بسیاری از بافتهای تاریخی نبودیم.

طالبیان یادآور شد: 24 سال از ثبت جهانی جا مانده ایم. از این رو به سمت پرونده های زنجیره ای رفتیم و از باغهای ایرانی و بعد قنات های ایرانی شروع کردیم. ایرانی بودن را مد نظر داریم و پرونده های اینگونه را ارسال خواهیم کرد. مسجد ایرانی، برج ایرانی، خانه ایرانی، حمام ایرانی و…را باید در نظر بگیریم. ما کشور موفقی هستیم و در ثبت همه پرونده هایمان موفق بودیم. امسال هم با دیفر شدن پرونده ماسوله، سهمیه ما حفظ شد. اینکه امسال ماسوله ثبت نشد به دلیل نبود ارتباط درست ما با ایکوموس بود و اینکه گزارش درست به ایکوموس ندادیم.

حسن کریمیان (مدیر گروه باستان شناسی دانشگاه تهران) نیز گفت: در منچستر سخنرانی درخصوص شهرهای ایران داشتم. آنها بلدند که چطور کوچکترین اثرشان را ثبت جهانی کنند و ما حتی نمی توانیم شهرهای بزرگمان را ثبت کنیم. برخی معتقد بودند که ثبت جهانی یعنی محدودیت اما اینگونه نیست. در دوره ای فهرست آثار ملی به شدت افزایش یافت. به یکسری دانشجو جی پی اس دادیم و رفتن قهوه خانه نشستن و آثار ثبت کردند. بدون حریم و…مانده اند و فقط در فهرست میراث ملی ثبت شده اند. باید خطاها را درست کنیم. روبروی کاخ گلستان یک بنای تاریخی را از ثبت در آورده اند و ساختمان سازی می کنند. بعد کارشناسان میراث می روند پرونده تشکیل می دهند که راه هم به جایی نخواهند برد.

او تاکید کرد: مسئولان ما از جهانی شدن بیم دارند. حاصل عقب نشینی ما همین است که 24 سال عقب ماندیم هر چند ثبت های زنجیره ای خوب است اما در این کار باید دقت کنیم. درخصوص شهرها دقت کنیم و عجله نداشته باشیم. تک به تک همه این آثار را ثبت می کنیم.

مصطفی ده پهلوان (رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری) با اشاره به اهمیت ثبت جهانی کاروانسراهای ایرانی گفت: نیازمند کارهای پژوهشی درخصوص این کاروانسراها هستیم. هر کدام داستان ها و روایات مختلفی دارند که باید ثبت و ضبط شود.