پرده خوانی شغلی نیست که هر کسی بتواند آن را انجام دهد

ایسنا/ براساس آخرین گزارش های منتشر گشته، پرده خوانی شغلی نیست که هر کسی بتواند آن را انجام دهد.

اسماعیل نصوحی، یکی از مرشدان پیشکسوت پرده خوانی و تنها بازمانده از پرده خوان های دهنو مبارکه در استان اصفهان بوده که بیش از 80 سال است پرده خوانی می کند. او میگوید «مردم در قدیم و در مناسبتهای مختلف مخصوصاً ایام محرم، در کوچه ها و خیابان ها شاهد اجرای پرده خوان ها بوده اند، ولی متأسفانه امروزه این آیین در حال منسوخ شدن است و کمتر کسی پیدا می شود که این حرفه را دنبال کند.»

این مرشد با بیان اینکه پرده خوانی نوعی نمایش مذهبی ایرانی است که در آن پرده خوان از روی تصاویر منقوش بر پرده ها، حکایاتی را با کلام آهنگین روایت می کند، از عدم حمایت مسئولین و بی توجهی به این هنر و نابلدی و عدم تخصص پرده خوان های نسل جدید گلایه دارد و معتقد است پرده خوانی کار هرکسی نیست و فردی که می خواهد این حرفه را دنبال کند باید آموزش دیده و باسواد و صادق باشد و به گفته های خویش ایمان کافی داشته باشد.

ما نیز در ایام ماه محرم میهمان این مرشد پیشکسوت شدیم و ضمن گفت و گو با او در خصوص هنر دیرینه اش، جویای احوال او نیز شدیم که از حدود یک ماه قبل در بستر بیماری است. آنچه می خوانید گفت و گوی اختصاصی با مرشد اسماعیل نصوحی، هنرمند پیشکسوت پرده خوانی پیرامون اینکه پرده خوانی شغلی نیست که هر کسی بتواند آن را انجام دهد، است.

مرشد شما چه تاریخی و کجا متولد شدید؟

من در سال 1311 در دهنو مبارکه به دنیا آمدم.

پرده خوانی را از چه سنی شروع کردید؟

پدر من درویش و پرده خوان بود و زمستانها به خوزستان می رفت و تابستانها همین جا پرده خوانی میکرد. زمانی که من 7 ساله بودم، یک روز که پدرم میخواست با اسب به خوزستان برود، اذان صبح نمازش را خواند و من را از خواب بیدار کرد و در خورجین اسب خود گذاشت و از خانه به بیرون رفتیم. طی 10 روز منزل به منزل به ایذه رفتیم و یک ماه آنجا بودیم و از ایذه به مسجد سلیمان رفتیم سپس از آنجا به هفتکل و از هفتکل به رامهرمز رفتیم و آن سفر 5 ماه به طول انجامید.

در گذشته همراه پدرم پای پرده می رفتم و مدتی در 7 سالگی پیش پرده می خواندم که منظور از پیش پرده همان معرفی پرده است و از حدود 10 سالگی هم شروع به پرده خوانی کردم. لازم به ذکر است که پرده 3 قسمت دارد که شامل پیش پرده، حکایت پرده و متوسلات است. از آن زمان تا الان که اینجا نشسته ام شغل من پرده خوانی بوده است.

قدمت پرده خوانی به چه زمانی باز می گردد؟

به زمان حضرت آدم . پرده خوانی از قدیم بوده است و در حال حاضر تمام کسانی که پرده خوانی می کردند، از دنیا رفته اند و دیگر کسی نیست و تنها من یک نفر در دهنو باقی مانده ام.

موضوع پرده خوانی شما چیست؟

حکایات پرده درخصوص حضرت ابوالفضل (ع)، امام حسین (ع)، حضرت قاسم (ع)، حضرت علی اکبر (ع) و امام علی (ع) است. پرده شامل 72 مجلس و 72 حکایت است و هر مجلسی یک حکایت دارد که در خصوص واقعه کربلا است. پرده خوانی مختص ایام محرم و همچنین اعیاد مختلف مثل تولد حضرت عباس (ع) و امام حسین (ع) و ائمه و اهل بیت (ع) است.

پرده ها از چه جنسی هستند؟

جنس پرده ها پارچه چلواری است که مواد بیم به آن می دهند و روی آن بیم نقاشی می کنند.

در حال حاضر پرده خوانی انجام می دهید؟

بله. شغل من پرده خوانی است، ولی در حال حاضر یک ماه است که پایم درد می کند و نتوانستم پرده خوانی کنم و به دنبال من می آیند و من را به جاهای مختلف می برند و امسال با توجه به شرایطی که دارم اگر بتوانم این کار را انجام می دهم؛ چون پرده خوانی احتیاج به ایستادن دارد. آخرین پرده ای که خواندم مربوط به یک ماه پیش است که موضوع آن زندگی خودم و پرده هایی که می خواندم بود که انجمن تعزیه رهنان فیلم ما را ساختند و بعد از آن دیگر نتوانستم پرده خوانی کنم.

تفاوت بین روضه خوانی و پرده خوانی چیست؟

در حال حاضر بسیاری از پرده خوان های جدید پای پرده روضه حضرت عباس (ع) یا امام حسین (ع) می خوانند. تفاوت بین روضه و پرده این است که در پرده خوانی حکایت می گفتند که این حکایات تنها ذکر مصیبت نبوده بلکه شامل معنویات، نصیحت، کرامات، رشادت، تاج گذاری و معجزات اهل بیت (ع) بوده است و همه حکایت ها نیز شروع و پایان و شعر داشته است و هر یک عکسی که در پرده وجود دارد یک معنا و مفهوم خاصی دارد؛ اما در حال حاضر هر کس پرده خوان باشد بیشتر از 5 یا 6 نقل ندارد و آن هم مصیبت هایی مانند شهادت حضرت علی اکبر (ع) و علی اصغر (ع) و همان چیزهایی است که در روضه می خوانند.

در صورتی که من 1660 بیت شعر از بَر دارم در حالی که سواد من تنها در حد خواندن است. پرده حکایت غریب داشته است و لازم به ذکر است که یک قسمت از پرده نیز دوزخ است. در آن زمان بسیاری از شاعران مثل وفایی شوشتری پای پرده می نشستند و اشعارشان را به من می دادند تا بخوانم.

در طول این سالها با چه کسانی همکاری داشته اید؟

حسین میریان، درویش علی رئیسی، مهدی طریقت، مرشد محمد احدی، علی قومی، مرشد کریمی، مهدی عرب چند تن از پرده خوان ها و نقاش باشی مبارکه، اولر آغاسی، پرده فراهانی، علی بهاری و درویش علی رئیسی هم چند تن از نقاشانی بوده اند که با آنها همکاری داشته ام.

در کدام شهرها پرده خوانی کرده اید؟

اصفهان، تهران، خراسان، مشهد، ایذه مالامیر، شهرکرد، بهبهان، بافق یزد، خوزستان و شهرهای دیگر و سال پیش هم در یک مراسم تجلیل عنوان پدر پرده خوان ایران به من تعلق گرفت.

کسی که می خواهد شغل پرده خوانی را دنبال کند، باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟

پرده خوانی شغلی نیست که هرکسی بتواند آن را انجام دهد. شخصی که می خواهد این شغل را داشته باشد باید درستکار باشد، به حرفی که می زند و حکایتی که می گوید ایمان داشته باشد و از روی حقیقت صحبت کند، صدای خوبی داشته باشد، سخنوری بلد باشد و در خصوص اشعار آگاهی داشته باشد، پرده را بشناسد و سواد داشته باشد.

در هنگام پرده خوانی چه لباس هایی به تن می کنید و هر کدام از آنها چه معنایی دارد؟

من در هنگام پرده خوانی لباس نیستی و درویشی می پوشم که یک لباس سفید بلند است و با وضو پای پرده خوانی می ایستم. کسانی که در گذشته پرده خوانی می کردند، همه درویش بودند و شغل دیگری نداشته اند و لباس همه یک دشداشه سفید بوده که مانند کفن است و معنای آن این است که همه یکرنگ هستند و شاه و گدا و برتری وجود ندارد؛ همچنین اگر مشرف شده فقر و درویش شده بودند، به روی سرخود تاج می گذاشتند و اگر درویش نبودند هم یک عرق گیر یا کلاه روی سرخود می گذاشتند.

از خاطراتتان در دهنوی مبارکه بگویید.

حدود 60 سال پیش بود که از شهرداری مبارکه آمدند و یک ماشین به در خانه درویش ها فرستادند و آنها را به شهرداری بردند. وقتی به شهرداری مبارکه رسیدیم دیدیم که عده ای مطرب ساز و تنبک می زنند و عده ای هم چوب بازی می کنند. من در آنجا اشعاری می خواندم و دیگران جواب می دادند. اشعار را مقدس گفته بود و وقتی شعرخوانی تمام شد شهردار گفت که درویش ها را به داخل شهرداری ببرید و من را روی صندلی شهردار نشاندند و تاجی بر سر من گذاشتند که در همه اجراها آن را بر سردارم و همه می گفتند اسماعیل در شهرداری مبارکه تاج گذاری کرد.

در حال حاضر پرده خوانی با گذشته چه تفاوتی دارد و آیا مثل گذشته از آن استقبال می شود؟

خیر. در گذشته بیشتر پرده خوانی می کردند و درویش هم زیاد بود و همه جا پرده می زدند، ولی امروزه کسی نیست که آن برنامه ها را اجرا کند. ضمن اینکه در آن زمان در هر خانه ای تلویزیون وجود نداشت و جامعه نیز پیشرفت چندانی نکرده بود. اصول پرده خوانی این بود که می آمدند مردم را جمع می کردند، سپس حکایات پرده را برای آنها تعریف می کردند و مردم هم به آن علاقه داشتند، اما پرده خوانی در حال حاضر خواهان زیادی ندارد و پرده خوان نیز به تعداد انگشت شمار وجود دارد.

در گذشته در خیابان ها هر درویش یک جایگاه داشت و پرده می زد و برای مردم از حکایات می گفت. در حال حاضر پرده خوانی به دست فراموشی سپرده شده و برای مردم، مضحک و غیر قابل باور است. مردم در آن زمان با اعتقاداتی که داشتند پرده خوانی را قبول می کردند، اما در حال حاضر در این جامعه مردم با اعتقادات خودپذیرای آن نیستند و پرده خوانی دیگر منسوخ شده است.

طی سالهای فعالیت آیا پرده خوانی را به کسی هم آموزش داده اید؟

بله. کسانی که در دهنو بودند، با من پای پرده می آمدند و حکایات را یاد می گرفتند و تنها کسی که پرده خوانی را از من یاد گرفته و در حال حاضر نیز با من پرده می خواند، نوه من محمدرضا نصوحی است و از خانواده و نسل ما در اصفهان نیز تنها او حرفه پرده خوانی را دنبال می کند.

از حمایت مسئولین از این حرفه بگویید.

مسئولین هیچ حمایتی از این حرفه نکردند و چندین سال پیش قرار بود که اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی یک مستمری برای ما انجام دهد. من حقوق بازنشستگی و بیمه نداریم و از هیچ جای دیگر هم درآمدی ندارم، در حالی که نزدیک به 20 سال است که زیر نظر ارشاد و ارگان های مختلف پرده خوانی می کنم ولی تا بحال نه هزینه ای بابت پرده خوانی به من داده اند و نه حقوق و بیمه ای. در حال حاضر از سمت ارگانهای مختلف حمایت های اندکی از این حرفه شده است. این هنری است که هم در یونسکو ثبت شده و هم جزو هنرهای کهن مملکت ما است، اما متأسفانه از سمت مسئولین به آن بهایی داده نشده است.