ماشک بافی شغلی عجین شده با اقلیم تالاب انزلی است

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای بدست آمده، ماشک بافی شغلی عجین شده با اقلیم تالاب انزلی است.

تالاب بین المللی انزلی از دیرباز مأمنی برای گیاهان، جانوران و ماهی های گوناگونی است که در دل این طبیعت زیبا که همچون مادری مهربان آنها را در آغوش گرفته، روزگار می گذرانند و از زمانی که دست طبیعت به این تالاب باز شد با رویی گشاده پذیرای جوامع انسانی بود که از این موهبت الهی در راستای رفع نیازهای خود بهره برداری می کردند.

صید ماهی یکی از راههای امرار معاش جوامع محلی از مائده پر برکت تالاب افسانه ای انزلی است که از دیرباز تاکنون مورد توجه و محل کسب روزی بوده و هنوز هم شغل بسیاری از حاشیه نشینان تالاب انزلی، صید ماهی است.

صیادانی که با قایق به دل تالاب می روند و ماشک را در آب پهن می کنند. تورهای بافته شده ای که به دلیل تعبیه سرب در انتهای تور سنگین شده و آرام آرام درون آب می رود و دقایقی بعد با کشیدن طنابی به اندازه هفت متر که به سر «ماشک» وصل می شود و به آن «رقن» گفته می شود ماشک به آرامی توسط صیاد کشیده می شود تا پایین ماشک که کف آب قرار دارد جمع شده تا ماهی های صید شده داخل تور، در کیسه انتهای آن جمع شوند و مالا (ماهیگیری که ماشک را به آب انداخته) آرام آرام و با دستان پرقوتی که آمده از آب، نان ببرد؛ تور را بالا کشیده و صید خود را برای فروش به بازار ماهی فروشان برده و به دست سماک می سپارد تا به فروش برسد.

شهریار صیاد عالیان یکی از شهروندانی است که نسل به نسل در تالاب انزلی ماهیگیری می کنند و به فراخور آن ماشک بافی در خانواده آنها نه تنها یک هنر دست بلکه حرفه ای دیرینه محسوب می شود، اظهار کرد: پدرم مرحوم عزیزالله صیاد عالیان، یکی از صیادان حرفه ای و به نام بندر انزلی بود و الان هم یکی دیگر از برادرانم، محمد صیاد عالیان حرفه خانوادگی را دنبال کرده و به عنوان رئیس شرکت صیادی پره شهید بهشتی بندر انزلی فعالیت دارد.

صیاد عالیان با اشاره به اینکه از کودکی با ماشک بافی و ماهیگیری آشنا شدم، اظهار کرد: مادرم تور می بافت و پدرم برای ماهیگیری به تالاب می رفت و من هم از همان کودکی با این حرفه عجین شدم و توربافی را یاد گرفتم و بزرگتر که شدم برای ماهیگیری به تالاب رفتم.

وی با اشاره به اینکه معمولا بانوان در خانه توربافی می کنند و آقایان برای صید به تالاب می روند، گفت: البته بسیاری از مردان نیز در اوقات فراغت ماشک می بافند و یا تعمیرات آن را انجام می دهند و در منزل ما، مادرم ماشک می بافت که او هم از مادرش فرا گرفته بود.

این ماهیگیر با بیان اینکه ماشک اندازه های متفاوت دارد و معمولا دو عدد قرقره از توپ های کوچک برای ماشک بافی انتخاب می کنیم، گفت: ماشک ها از 12 سینه آغاز، 16 سینه و 20 سینه هستند؛ هر یک سینه در واقع یک متر و نیم است؛ یعنی یک ماشک 12 سینه 18 متر است، در ضمن ارتفاع ماشک هم 4 متر می باشد و پس از بافته شدن وقتی در کف تالاب پهن می شود یک دایره گرد به اندازه بیش از 5 متر پرگاری در چند زاویه است و ماشک بزرگ نمایی می کند.

صیاد عالیان با اشاره به اینکه در مازندران به ماشک «سالی» می گویند، افزود: این تور به حالت قیف بافته می شود که از بالا باریک است و هر چقدر که به سمت پایین می آید پهن تر می شود و وقتی مالا آن را در تالاب پهن یا پرتاب می کند همانند یک سفره گرد باز شده و ماهی هایی که در داخل تور به دام می افتند، جمع آوری می شوند.

وی افزود: وقتی می خواهیم دستور بافت ماشک را بدهیم به زبان گیلانی می گوییم: "سر اول 60 تا، دو لاتک در میان، 22 تا چشمه زای و در انتها 700 تا بکفه یعنی ماشک تمام شده است". وقتی کار بافت تور به اتمام رسید زیر تور را به وسیله طناب سرب وصل می کنیم که باعث سنگین شدن تور می شود و موقع انداختن به آب، ماشک را به پایین می کشد به مرحله دور بافتن و نصب سرب به تور را «واوچار» می گویند.

این ماهیگیر تاکید کرد: بعد از آن با طناب های کوتاهی از پایین سرب به وسط تور که به آن «پا» گفته می شود و یک کیسه به ماشک اضافه می کنیم که ماهی های درون ماشک داخل کیسه هدایت می شوند و دیگر امکان خروج از آن را ندارند و صید می شوند.

صیاد عالیان گفت: با استفاده از ماشک میتوان از همه گونه های ماهی که در تالاب انزلی وجود دارد از جمله سیاه کولی، شاه کولی، کپور، شوک یا اردک ماهی، فوتیفاک، ماهی سفید، ماهی های علف خوار و غیره را صید کرد.

وی با بیان اینکه با قایق پارویی به مرداب می رویم یا از روی اسکله هم میتوان ماشک را به آب انداخت و صید کرد، افزود: ماهیگیری ساعت مشخصی ندارد و در همه ساعات شبانه روز میتوان به تالاب رفت و ماشک را به آب انداخت فقط در زمان تخم ریزی ماهی ها صید نمی کنیم تا بچه ماهی ها بزرگ شوند و چرخه زیست آنها ادامه پیدا کند.

وی بیان کرد: در واقع سوراخ های بزرگ تور برای این است که ماهی های کوچکتر که هنوز به رشد کامل نرسیده اند از دام فرار و بتوانند چرخه زیست خود را کامل کنند.

این صیاد با بیان اینکه طی دو ساعتی که به ماهیگیری می رویم شاید بیش از 50 بار ماشک می اندازیم، تصریح کرد: دو نفر در قایق هستیم؛ به کسی که در وسط نشسته و پارو می زند «پس مالا» و به کسی که در جلوی قایق ایستاده و ماشک را به آب پرتاب می کند «پیش مالا» می گویند.

صیاد عالیان در پایان گفت: البته امروزه ماشک های رنگی هم به صورت تزئینی بافته و مورد استفاده قرار می گیرد که در واقع یادآور هنر قدیمی این خطه زیبا از کشور است.