تلاشها برای جذب گردشگران بیشتر به معبد آناهیتا

ایلنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، تلاشها برای جذب گردشگران بیشتر به معبد آناهیتا صورت می گیرد.

در سال 1347 کاوشهای باستان شناسی در معبد آناهیتا آغاز و تا سال 1356 ادامه یافت. پس از آن شاهد وقفه ای طولانی در کاوش ها بودیم و در سالهای بعد نیز کاوشهای جسته و گریخته ای انجام گرفت که باتوجه به وسعت 5 هکتاری عرصه، پاسخگوی سوالات مطرح شده درباره این معبد نبود. اکنون حدود دو دهه است که کاوش های باستان شناسی در منطقه متوقف شده اند.

معبد آناهیتا تنها تک بنای سنگی است و کاوش در آن اهمیت خاص خود را دارد و حتی می تواند بازتعریفی از این بنا ارائه دهد. با این وجود مرتضی گراوند (مدیر پایگاه ملی میراث فرهنگی معبد آناهیتای کنگاور) از عدم تحقق کاوش های باستان شناسی در این مجموعه خبر داد و گفت: به دلیل جابجایی اعتبارات در سازمان برنامه و بودجه، بخش اعتبارات کاوش به بخش تجهیزات اخصاص یافت، چرا که سطح اعتبارات پژوهش در استان بالا بود. از این رو نتوانستیم امسال کاوش را انجام دهیم البته در تلاش هستیم تا با استفاده از اعتبارات 1402 بتوانیم کاوشها را انجام دهیم. از این رو درحال حاضر اعتبارات را به سمت تجهیزات بردیم.

او پیرامون تلاشها برای جذب گردشگران بیشتر به معبد آناهیتا تاکید کرد: اولویت اصلی ما در پایگاه، کاوش و مرمت معبد آناهیتاست و از این رو تمام تلاش بخش امور پایگاه ها و همچنین پژوهشگاه میراث و گردشگری، جذب اعتبارات برای انجام کاوش و البته مرمت این مجموعه است.

گراوند ادامه داد: توجه به بخش زیرساختها از جمله ضروریات پایگاه است. از این رو با اعتباراتی که در اختیار داشتیم تمام دوربین های مدار بسته تجهیز شدند و دوربین های مدار بسته موزه نیز تکمیل شد. همچنین ساماندهی نخاله ها و خانه های موجود در ضلع شرقی را داشتیم که جمع آوری و ساماندهی شده است. همچنین انتقال گیت ورودی به ضلع جنوب غربی و ایجاد پارک موزه را در نظر داریم. تا شاید بتوانیم با این امور آناهیتای خوابیده را بیدار کنیم.

او در توضیح ساماندهی محوطه پیرامون معبد آناهیتا و ساماندهی نخاله ها و خانه های تخریب شده گفت: این خانه ها از اواخر دهه 40 تاکنون به حال خود رها شده بودند. از این رو بیش از 7 هزار متر مکعب از این محوطه پاکسازی شده و حدود 500 متر مکعب دیگر باقی مانده تا ساماندهی این بخش تکمیل شود. با توجه به آنکه برخی نگرانی ها بابت استفاده از مواد و مصالح و ستون های معبد آناهیتا برای ساخت خانه های اطراف این مجموعه باستانی وجود دارد، طی ساماندهی این بخش از خانه های مخروبه، به مواردی بر نخوردیم که برایمان چالش برانگیز باشد.

به نظر می رسد از همان زمان که حکومت های اسلامی بر سر کار می آیند و بخصوص در دوره صفویه، بخش شرقی تبدیل به مرکز اصلی شکل گیری شهر اصلی کنگاور می شود. در حال حاضر شواهدی از پراکنش و وجود ستون ها در این بستر مسکونی تخریب شده دیده نشد. به نظر می رسد در ضلع شمالی که امروزه با کمبود مصالح روبرو هستیم، این احتمال وجود دارد که در جابجایی شهر به سمت ضلع شمالی از این مصالح در ساخت خانه های آن بخش استفاده شده باشد.

مدیر پایگاه ملی میراث فرهنگی معبد آناهیتای کنگاور درخصوص وضعیت کلی این بنا گفت: براساس داده های گذشته و امروز، این بنا همچون گذشته است و خیلی دچار آسیب های جدی نشد اما اگر شرایط رها شدن این بنا در محیط بیرونی همچنان ادامه یابد قطعا به دلیل شرایط جوی بروز آسیب، غیر قابل انکار است. برف و باران، گرمایش و سرمایش و…طبیعا به سنگ ها آسیب می رساند و بناهایی که در محیط آزاد قرار دارند دچار هوازدگی می شوند و این امری طبیعی است.

معبد آناهیتا نیز از این امر مستنثنی نیست. البته با استناد به تصاویری که در اخیار داریم به نظر می رسد این امر به کندی پیش می رود و آسیب جدی را شاهد نیستیم. سنگهای معبد آهکی رگه دار هستند و به راحتی دچار آسیب نمی شوند مگر آنکه با ضربه کنده شوند.

گراوند در خصوص وضعیت گردشگری و میزان بازدیدها از معبد آناهیتا نیز گفت: وضعیت گردشگری بد نیست و البته خوب هم نیست. خوب نیست، چرا که مردم انتظار دارند، فکری به حال سنگهای رها شده بکنیم. جابجایی سنگها را از ضلع جنوبی آغاز کرده ایم تا از سنگهای تلنبار شده روی هم، مزرعه سنگ درست کنیم و آنها را چیدمان دهیم. استحکام بخشی این سنگها را در نظر داریم. حفاظت و مرمت آنها نیز مد نظر است. البته هنوز به سنگهایی که در امتداد دیوار هستند دست نزده ایم، چرا که هنوز شرایطش را نداریم.

البته با توجه به آنکه جرثقیل نداریم کمی کار با کندی پیش می رود. این درحالی است که وجود جرثقیل در مجموعه های اینچنینی از واجبات است، چرا که عموما وزن سنگها و سرستونها از 4 تا 25 تن است و نیروی انسانی قادر به جابجایی آن نیست.

او ادامه داد: به طور میانگین در طول سال بین 25 تا 30 هزار گردشگر داریم و خارجی ها نیز تا حدودی نسبت به این اثر شناخت دارند، چرا که پرونده ثبت موقف آن در سال 2007 به یونسکو ارسال شد. همچنین وجود گودین تپه در نزدیکی این معبد که در سطح جهانی شناخته شده است در گرایش گردشگران خارجی برای بازدید از این مجموعه بی تاثیر نیست.

به گفته گراوند، در سال جاری تعیین حریم گودین تپه انجام خواهد شد تا خوانش آن انجام و کاوش ها صورت گیرد و به عنوان یک پایگاه همچون نوشیجان و تپه حسنلو معرفی شود، چرا که این تپه ها هم دوره و هم افق هستند اما گودین تپه نادیده گرفته شده و سالهاست بعد از رفتن هیات کانادایی به حال خودرها شده است.

او درخصوص حفاری های غیر مجاز در گودین تپه نیز گفت: متاسفانه همه جا شاهد حفاری های غیرمجاز هستیم و کرمانشاه نیز پهنه گسترده ای در غرب ایران است که با بیش از 4 هزار اثر و پراکندگی آنها که بیشتر آن ها نیز در زمینهای کشاورزی و شخصی قرار دارند، دسترسی برای یگان حفاظت را دشوار می سازد. این مشکلی است که جامعه گرفتارش شد. از دیگر سو تولید بسیار زیاد دستگاه های گنج یاب و در دسترس بودن آن سبب شده تا عموم جامعه با تهیه این دستگاه ها به سمت گنج یابی بروند. البته که اتفاقی ناگوار است شاید بهترین راه افزایش نیروهای یگان حفاظت و در اختیار داشتن ابزار و وسایل لازم باشد.

این موضوعی است که در کل کشور حاکم است و باید مورد بررسی قرار گیرد. ما در حد توانمان پایش های لازم را انجام می دهیم تا مانع حفاری های غیرمجاز شویم. البته از حدود 200 محوطه ای که در کنگاور وجود دارد برای حدود 40 محوطه سند به نام میراث گرفتیم و حق مالکیت آن را دریافت کرده ایم و اجازه تعرض مالکان را نمی دهیم. درخصوص سایر موارد نیز خانه های شخصی ساخته شده و نمی توانیم سند مالکیت آنها را داشته باشیم و نمی توانیم هم ملک مردم را تخریب کنیم. در این میان دهیاری ها و شوراها به ما کمک می کنند و تقویت و آگاه سازی آنها از حفظ میراث می تواند بازوی کمک کننده برای حفاظت بیشتر از آثار باشد.