ستی یکم در یکی از رنگارنگ ترین مقبره های سلطنتی مصر دفن شده بود

ایسنا/ براساس آخرین گزارش های واصله، ستی یکم در یکی از رنگارنگ ترین مقبره های سلطنتی مصر دفن شده بود.

در میان راههای ورودی مقبره های «دره پادشاهان» سازه ای قرار دارد که در بین محققان به «KV17» معروف است. این سازه که ضربان قلب مصرشناسان را تندتر می کند، مقبره ای است که برای «ستی یکم» فرعونی که در سال 1279 قبل از میلاد درگذشت، ساخته شده است. زمانی که این مقبره در سال 1817 میلادی کشف شد، دیوارهای نقاشی شده که باورهای مذهبی را از طریق تصاویر فرعون و ایزدان مصر باستان به تصویر کشیده است، کاوشگران را شگفت زده کرد.

در دوره «پادشاهی نوین» یعنی زمانی که مصر به سطح جدیدی از قدرت و نفوذ رسید، «دره پادشاهان» به عنوان محل دفن بسیاری از حکمرانان مورد استفاده قرار گرفت. ساخت این گورستان عظیم از دوران حکومت «تحوتموس یکم»، سومین پادشاه دودمان هجدهم آغاز شد. یک مقبره بزرگ برای «تحوتموس» آماده شد که درون صخره های این درّه، تراشیده شده بود. این منطقه دورافتاده برای این به عنوان یک گورستان انتخاب شده بود تا مقبره ها را از چشم سارقان پنهان کنند.

با وجود آن تلاشها برای مخفی کردن مقبره ها و اشیائی که در آنها قرار داده شده بود، بیشتر مقبره ها البته بجز مقبره «توت عنخ آمون» به طور قابل توجهی غارت شدند که مقبره «ستی یکم» هم یکی از آنها بود. با این حال، مقبره «ستی یکم» حتی بدون اشیاء خاکسپاری طلایی و مومیایی «فرعون» در زمان کشف هنوز گنجینه های بیشماری داشت. هنر ارزشمندی که دیوارهای مقبره را تزئین کرده است، به کارشناسان کمک کرد تا اطلاعات خوبی را درباره سنتهای خاکسپاری این فرعون بدست آورند.

زمانی که «جیووانی بلزونی» ماجراجوی ایتالیایی و عضو سابق سیرک در سال 1815 میلادی وارد مصر شد، این کشور تحت کنترل بریتانیا بود. با وجود هویت «بلزونی» که ترکیبی از کاشف و سارق مقبره بود، کنسول بریتانیا از خدمات او برای کمک به انتقال مجسمه سر عظیم «رامسس دوم» به اسکندریه استفاده کرد و این مجسمه را درنهایت به موزه بریتانیا در لندن فرستاد. بلزونی همچنین درگیر یک کشمکش با کنسول فرانسه شد که باندهایی از سارقان مقبره را برای ردیابی آثار باستانی به کار گرفته بود.

«بلزونی» برای سبقت گرفتن از رقیب خود، با مردم محلی نزدیک «دره پادشاهان» دوست شد. او به لطف اطلاعات آنها از این محوطه شناخت پیدا کرد. البته «بلزونی» واقعا به باستان شناسی علاقمند بود. او پس از بررسی توپوگرافی دره به این نتیجه رسید که تخلیه سریع آب باران می تواند نشان دهنده وجود منافذ پنهان باشد.

«بلزونی» در زمستان سال 1816 میلادی، موقعیت مکانی مقبره «آیی» یکی از فرعون های دودمان هجدهم مصر را کشف کرد. اعضای گروه او در اکتبر همان سال مقبره «رامسس یکم»، مؤسس دومان نوزدهم را کشف کردند. «بلزونی» در جریان کشف این مقبره متوجه یک حفره کوچک شد که آب باران از طریق آن به آسانی جذب میشد. به همین دلیل نتیجه گرفت که یک فضای خالی باید زیر حفره وجود داشته باشد. اعضای گروه او با حفاری این نقطه، ورودی را کشف کردند که مملو از ویرانه بود. پس از اینکه ویرانه ها تخلیه شدند، دیوارهای نقاشی شده حیرت آور نیز آشکار شدند.

زمانی که «بلزونی» مشغول کاوش مقبره بود، بقایای یک گاو نر مومیایی شده را پیدا کرد که باعث شد این مقبره را به عنوان مقبره ای برای «آپیس» شناسایی کند. او این مقبره را به عنوان مقبره ای برای «ستی یکم» یا دیگر حکمرانان شناسایی نکرد؛ چرا که در هیچ نقطه ای از مقبره اثری از مومیایی انسان نبود.

«بلزونی» با اینکه هویت مالک اصلی این مقبره را تشخیص نداده بود، اما متوجه شد که نقاشی های فضای داخلی مقبره بی نظیرند. چند ماه پس از این اکتشاف، «بلزونی» نسخه های مومی این نقاشی ها را ایجاد کرد که البته باعث آسیب رسیدن به دیوارنگاره ها شد. او همچنین نقاشی های آبرنگ از هنر مقبره خلق کرد.

زمانی که «بلزونی» به اتاقک دفنی رسید، با سقفی از نقاشی آسمان مواجه شد و تابوتی از جنس سنگ آهک پیدا کرد که خالی بود. این تابوت در نزدیکی یک راه پله کشف شد که به یک راهرو مرموز منتهی می شد. اعضای گروه کاوشی «بلزونی» پس از کاوش چند متر از این راهرو، در نهایت آن را رها کردند. تابوت دان از مقبره خارج شد و در نهایت «جان سوان»، مجموعه دار انگلیسی مالک آن شد.

آثار هنری این مقبره علاوه بر اینکه خیرکننده بودند، قدیمی ترین و کامل ترین متن های خاکسپاری را در اختیار مصرشناسان امروزی قرار دادند. نقاشی های دیواری مقبره، صحنه هایی از «کتاب امدوات» را با جزئیات به تصویر کشیدند. روی تابوت دانی که در این مقبره کشف شد نیز با صحنه هایی از «کتاب دروازه ها» تزئین شده است و امروزه به عنوان یکی از مهمترین آثار تاریخی دودمان نوزدهم مصر باستان شناخته می شود.

چندین سال پس از این اکتشاف، کارشناسان بارها پادشاهان مختلف را به عنوان مالک احتمالی مقبره شناسایی کردند، اما «ژان فرانسوا شامپولیون» محقق فرانسوی در سال 1828 میلادی با تفسیر نوشته های هیروگلیف مقبره، «ستی یکم» را به عنوان مالک آن شناسایی کرد. «ستی یکم» که یکی از بزرگترین حکمرانان دودمان نوزدهم و پدر «رامسس دوم» بود، به مدت 11 سال حکومت کرد. باستان شناسان بعدها مومیایی فرعون را در «مخفیگاه سلطنتی مومیایی» کشف کردند. این مومیایی در دوران باستان برای اینکه در امان بماند به مخفیگاه منتقل شده بود.

تحقیقات درباره این مقبره تا قرن بعد ادامه پیدا کرد. در سال 1903 میلادی، «هاوارد کارتر» که در سال 1922 میلادی، مقبره «توت عنخ آمون» را کشف کرده بود، مقبره «ستی یکم» را بار دیگر مورد بررسی قرار داد. یک قرن بعد نیز «زاهی حواس» باستان شناس مصری سرانجام تونلی را نزدیک به پلکانی که «بلزونی» کشف کرده بود بطور کامل کاوش کرد. «حواس» دریافت که این تونل به طور ناگهانی بعد از 240 متر تمام می شود و به این نتیجه رسید که احتمالا این تونل قرار بود اتاقک دفن را به قلمرو مردگان متصل کند.

از زمان نخستین کاوش «بلزونی» مقبره در معرض عناصر مختلف قرار گرفته و بازدید انسان به آن آسیب رسانده است. با این حال تلاشهایی برای حفظ و نگهداری مقبره «ستی یکم» صورت گرفته است؛ در سال 2016 میلادی «بنیاد فکتوم» از جدیدترین فناوری استفاده کرد تا تمام ساختار مقبره را اسکن و از آن عکسبرداری کند تا از این طریق علاوه بر حفاظت و مطالعه آثار هنری آن، کپی برداری های دقیقی نیز انجام دهد که با چاپ کردن آنها امکان ساخت یک نمونه مشابه از مقبره بوجود بیاید. پس از اینکه این ماکت در ابعاد واقعی ساخته شد، این امکان برای بازدید کنندگان فراهم شد که حضور در مقبره باشکوه فرعون را بدون وارد شدن به مقبره اصلی تجربه کنند.

ورودی به مقبره «ستی یکم» به مجموعه ای از دالان های و اتاقک ها منتهی می شود. دیوار اتاقک های نزدیک ورودی با آثار هنری بیشماری تزئین شده اند و متن های مخصوص خاکسپاری با محوریت «رع» ایزد خورشید مصریان باستان را شامل می شود. یکی از این متن های «کتاب امدوات» متعلق به «پادشاهی نوین» است که ماجراهای «رع» را روایت می کند. بازدیدکنندگان از این مقبره با پایین آمدن از چند پله از سه دالان عبور می کنند.

در اتاق نخست، تصویر «ستی یکم» را میتوان مشاهده کرد که با «رع» ملاقات می کند. در این اتاق همچنین تعدادی کرکس به عنوان نمادی از «نخبت»، الهه مصر باستان روی سقف و در پس زمینه ای پرستاره به تصویر کشیده شده اند. در ادامه بازدیدکنندگان وارد اتاقکی می شوند که به عنوان مقبره «ازیریس»، ایزد جهان زیرین در مصر باستان ساخته شده است. در این اتاقک میتوان آثار هنری را دید که استقبال خدایان از فرعون متوفی را نشان می دهند.

براساس مقاله ستی یکم در یکی از رنگارنگ ترین مقبره های سلطنتی مصر دفن شده بود، باید بدانید که مقصد بعدی، اتاقی است که چهار ستون پرنقش و نگار در آن ساخته شده است. روی هر سمت این ستونها روح «ستی یکم»، درحالی به تصویر کشیده شده که با یک ایزد همنشین است.

با پایین رفتن از پله ها و خروج از اتاق ستون دار، دالانی دیده می شود که دیوارهای آن «ستی یکم» را مقابل میزی مملو از پیشکش نشان می دهد. در مرحله بعد یک پیش اتاق وجود دارد که روی سقف آن آسمان پرستاره نقاشی شده است. پس از پیش اتاق، نوبت به محل دفن اصلی می رسد که برای مومیایی فرعون ساخته شده بود. این اتاق به دو بخش تقسیم می شود. زیر سقف طاق دار همین اتاق بود که «بلزونی» تابوت دان خالی «ستی یکم» را پیدا کرد. برخی معتقدند که غارتگران در دوران باستان به دلیل ابعاد بسیار بزرگ تابوت دان، از خارج کردن آن منصرف شده بودند.

یک گذرگاه طولانی مرموز از اتاق دفن «ستی یکم» به پایین منتهی می شود و برای نزدیک به دو قرن، هیچ کسی مسیر آن را متوجه نشده بود. پیش تر گمان می رفت که شاید این تونل به محل اصلی مومیایی فرعون می رسد.

در نهایت در سال 2007 میلادی، یک گروه از باستان شناسان به سرپرستی «زاهی حواس» ویرانه هایی را که در انتهای این تونل مرموز انباشته شده بود، پاکسازی کرد. در سال 2010 میلادی مشخص شد که این تونل به طور ناگهانی تمام می شود و مقصد مشخصی ندارد.

«حواس» معتقد است که این تونل برای متصل کردن مقبره به جهان زیرین ساخته شده بود، اما حفاری آن پس از درگذشت «ستی یکم» رها شد.