بردگوری و شیرسنگی هایی که ناگفته های بسیاری از فرهنگ قوم بختیاری دارند
ایسنا/ این خبر پیرامون بردگوری و شیرسنگی هایی که ناگفته های بسیاری از فرهنگ قوم بختیاری دارند، برای شما نوشته شد.
قوم بختیاری و شیوه زندگی آنها سرشار از زیبایی و شگفتی است. درواقع این قوم در تمامی جنبه های زندگی خود اعم از مراسم غم و شادی آداب و سنن ویژه ای دارند که بسیاری از این آداب دارای قدمت بالایی هستند.
در فرهنگ بختیاری شیر نمادی از شجاعت و دلیری است، به همین علت نیز از دیرباز پس از فوت یکی از افراد بزرگ ایل یا افرادی که در دوره حیات خود در شکار، تیراندازی، سوارکاری و...سرآمد بودند بر مزار آنها شیرسنگی که نمادی از شجاعت و بزرگی است قرار می گرفت، شیرهای سنگی دارای ابعاد و اندازه های مختلفی نیز بودند که براساس جایگاه فرد فوت شده از شیرهای با ابعاد متخلف استفاده می شد، البته استفاده از شیرسنگی بر مزار افراد از دنیا رفته تنها مختص زمان گذشته نبوده و امروزه نیز در میان مردم این قوم مرسوم است.
البته نکته قابل توجه این است که برخی از این بردگوری ها دارای قدمت بسیار بالایی هستند و به زمان هخامنشیان یا حتی پیش از آن باز می گردند، همچنین نمونه های مشابه بردگوری های بختیاری در نقاط مختلف دنیا و ایران شناسایی شده اند که نشان می دهد استفاده از این دستکندهای صخره ای در زمانهای مختلف و توسط مردم مناطق گوناگون در کاربردهای متعدد مورد استفاده بوده و تنها ویژه مردم بختیاری نیست.
واحد جولای، رئیس گروه حفظ و احیای اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه شیرسنگی و بردگوری دارای پیشینه زیادی هستند، اظهار کرد: بردگوری درواقع نوعی دستکند صخره ای است که برای شناسایی ماهیت آنها باید به هزاره های اول پیش از میلاد برگردیم که در منطقه خاورمیانه و بسیاری از نقاط دیگر جهان از این دستکندها با کاربری های مختلف وجود داشته است.
وی ادامه داد: در حدود هزاره نخست قبل از میلاد در مناطقی از ترکیه و ارمنستان امروزی معماری صخره ای وجود داشته که برای تدفین اموات استفاده شده یا در هندوستان بسیاری از مذاهب از جمله بودا دارای معماری صخره ای هستند و این شیوه معماری در بسیاری از نقاط جهان دیده می شود، بنابراین میتوان گفت اینکه درون یک صخره برای اهداف مشخص مانند مسکونی یا آیینی کنده شود در تمامی دنیا وجود داشته است.
رئیس گروه حفظ و احیای اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری ادامه داد: براساس بررسی های صورت گرفته بردگوری هایی که در این استان وجود دارند به دوران اشکانی و ساسانی نسبت داده شده اند و احتمالا برای تدفین مورد استفاده قرار می گرفته اند، البته بعضی از بردگوری های استان دارای ابعاد و اندازه های متفاوتی هستند و بسیار کوچک هستند و این احتمال وجود دارد که در گذشته به عنوان استودان مورد استفاده بودند.
جولای با اشاره به اینکه در یک برهه ای از زمان مردم ایران دارای مذهب زردشتی بودند، عنوان کرد: زردشتیان اجساد افراد فوت شده را در یک بلندی قرار می دادند و پس از اینکه گوشت آنها از بین می رفت استخوان ها را در استودان ها قرار می دادند البته تمامی این موضوعات نظریه است.
رئیس گروه حفظ و احیای اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: نکته مهم این است که کاربری گوردخمه هایی که از زمان های بسیار گذشته به جا مانده اند براساس مطالعات مشخص شده اند و درواقع موضوع قطعی نیست اما احتمالا کاربری این دستکندهای صخره ای تدفینی بوده است، همچنین این احتمال وجود دارد که قدمت آنها به زمان اشکانیان و ساسانیان باز می گردد.
جولای یادآور شد: درخصوص استفاده از شیرسنگی نیز لازم است به ریشه هایی که شیر در ایران باستان دارد توجه کنیم، در واقع با توجه به اینکه نقش شیر در هزاره های چهارم بر روی ظروف سفالی وجود دارد میتوان گفت نقش شیر در ایران باستان نیز از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
وی بیان کرد: نقش شیر در فرهنگ ایرانی رسوخ می کند و به شکل های مختلف مانند نقش روی فرش یا سفال نمود پیدا می کند، در منطقه بختیاری نیز این فرهنگ خود را به شکل شیرسنگی نشان می دهد یعنی برای مردان شجاع شیرهای سنگی می تراشند که روی این شیرها نیز نماد شمشیر یا اسلحه بکار می رود و بر روی مزار این مردان شجاع قرار می گیرد.
رئیس گروه حفظ و احیای اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری خاطرنشان کرد: معمولا بر روی شیرهای سنگی متاخر از نماد اسلحه استفاده شده اما در نمونه های قدیمی تر نقش شمشیر وجود دارد.
فریده احمدی، کارشناس ثبت میراث ناملموس اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه فنون ساخت شیرسنگی به ثبت ملی رسیده، اظهار کرد: شیر درواقع نماد دلیری و دلاوری است، به همین جهت نیز یکی از آیین های قوم بختیاری این بود که بر روز مزار افراد سرشناس، بزرگ و به نام ایل شیرسنگی قرار می دادند.
وی با اشاره به اینکه شیرسنگی در زبان محلی به عنوان بردشیر شناخته می شود، افزود: درواقع پس از مرگ افرادی که در تیراندازی، سوارکاری، اخلاق و کردار و...در ایل بختیاری نامدار و مشهور بودند بر مزار آنها شیرسنگی قرار داده میشد. امروزه نیز همچنان از این رسم استفاده می شود، البته درحال حاضر تغییراتی در این آیین ایجاد شده است.
احمدی با اشاره به قدمت بالای استفاده از شیرسنگی در چهارمحال و بختیاری، عنوان کرد: قدیمی ترین شیرسنگی که در استان وجود دارد، مربوط به دوره صفویان است.
وی خاطرنشان کرد: امروزه نیز همچنان این آیین در میان قوم بختیاری وجود دارد و از شیرسنگی بر روی مزار افراد فوت شده استفاده می شود، در چهارمحال و بختیاری نیز در شهرستان کوهرنگ بیش از سایر مناطق شیرهای سنگی مورد استفاده قرار می گیرند.
ورود به همگردی