حفاران غیرمجاز به بهانه یافتن گنج به هیچ یک از آثار تاریخی رحم نمی کنند

ایلنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، حفاران غیرمجاز به بهانه یافتن گنج به هیچ یک از آثار تاریخی رحم نمی کنند.

این روزها دست اندازی قاچاقچیان اشیاء تاریخی به محوطه های باستانی به بهانه واهی کشف گنج بیش از گذشته به چشم می آید، چرا که فعالان میراث فرهنگی بیش از گذشته نسبت به حفظ و حراست از میراث ملی کوشا شده و درصدد شناسایی و رصد محوطه ها برآمده اند. در این میان تعدادی از محوطه ها و آثار تاریخی که شاید کمتر مورد توجه باشند و از دید و انظار عمومی دورتر هستند، بیش از سایر آثار مورد هجمه حفاران غیر مجاز قرار می گیرند و گاها آسیب های بازگشت ناپذیر و حتی تخریب را متحمل می شوند.

سیاوش آریا (کنشگر و پژوهشگر میراث فرهنگی) با اشاره به تخریب های وارد به آثار تاریخی از جمله سنگ نگاره الیمایی شماره دو در «تنگ سروک» که شاهکار یادمان های این دوره تاریخی است، گفت: چپاولگران و غارتگران اموال تاریخی و فرهنگی به بهانه های خیال انگیز و پوچ یافتن گنج، درصدد شکستن و تخریب این سنگ نگاره تاریخی برآمده اند. این درحالی است که «تنگ سروک» نام محوطه ای باستانی است و در بخش «لیکک» شهر بهمئی در استان کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد. در این محوطه چهار سنگ نگاره از دوره «الیمایی ها» وجود دارد که همگی در سال 1386خورشیدی با شماره 19946 درفهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

او ادامه داد: در این میان، سنگ نگاره شماره دو که چندین صحنه تاریخی را در یک سنگ مکعب مستطیل شکل به نمایش گذاشته است، از اهمیت بیشتری نزد کارشناسان و پژوهشگران برخوردار است و آن را شاهکار نقش برجسته های این دوره تاریخی بشمار می آورند. همچنین از دیدگاه هنر، تاریخ اجتماعی، آیینی و باستان شناختی این سنگ نگاره دارای اهمیت بسیار فراوانی است. اما درتازه ترین بازدیدی که در اردیبهشت امسال از این سنگ نگاره داشتم، متوجه شدم که بخشی از جبهه شمال باختری سنگ نگاره در صحنه پایینی آن پیکره فردی را نشان می دهد که دست راست خود را رو به جلو دراز کرده است که بخش بزرگی از آن در زمانی ناروشن از سوی چپاولگران و غارتگران میراث فرهنگی شکسته شده است.

آریا با تاکید برآنکه پس از دیدن این شکستگی، درصدد جستجو در عکسها و تصاویری برآمده که چندین سال پیش در بایگانی خود نگه داشته، گفت: بعد از بررسی ها متوجه شدم که این شکستگی باید در بازه زمانی یکی دو سال گذشته رخ داده باشد که مایه افسوس و دریغ است و آسیب برگشت ناپذیری بر پیکره یکی از مهمترین یادمان های تاریخی دوره «الیمایی» وارد شده است.

این کنشگر میراث فرهنگی همچنین به دست درازی حفاران غیرمجاز و قاچاقچیان به بنای قلعه دختر ساوه اشاره کرد و گفت: نه تنها سنگ نگاره ها بلکه محوطه های باستانی و قلعه های تاریخی نیز از چپاول سوداگران اموال تاریخی و فرهنگی به بهانه های خیال انگیز و پوچ یافتن گنج در امان نیستند. چنانکه در جای جای عرصه وحریم بنای قلعه دختر ساوه نیز شاهد گودال های ژرفی هستیم که حاصل حفاری های غیرمجاز است.

آریا یادآور شد: قلعه دختر که در زبان بومی مردم منطقه به «قز قلعه» معروف است، یکی از دژهای بسیار ارزشمند و مهم در استان مرکزی به شمار می آید که برفراز کوهی در یکی از روستاهای شهر ساوه جای گرفته است. با این وجود، این مجموعه نیازمند رسیدگی است چراکه گذشت زمان و تاثیر عوامل طبیعی در این بنا مشهود است و هر آن ممکن است شاهد ریزش بخشی از این بنا باشیم.

او همچنین به تخریب شیرهای سنگی و گورهای کهن و تاریخی گورستان «شهسوار» ایذه خوزستان اشاره کرد که چندی پیش خبری شده بود و گفت: هر روز شاهد چنین تخریب هایی در آثار تاریخی و فرهنگی کشور هستیم درحالی که برخی از آنها خبری می شوند و برخی دیگر در سکوت خبری می مانند.

این کنشگر میراث فرهنگی خاطرنشان کرد: چندین سال پیش که از این محوطه دیدن کردم تعداد شیرهای سنگی بسیار بیشتر از این روزها بود، چرا که هر روز قاچاقچیان اشیای تاریخی بیش از گذشته درصدد شکستن و تخریب این آثار بر می آیند و حتی گورها را به خیال یافتن گنج تخریب می کنند.

به گفته آریا، گورستان تاریخی «شهسوار» نزد کارشناسان، پژوهشگران و دوستداران میراث فرهنگی از ارزش بسیار بالایی برخوردار است اما همچنان مورد تاراج و هجمه حفاران غیر مجاز قرار می گیرد و لایه های باستانی آن تخریب می شود. این در حالی است که این اثر با شماره 2596 در فهرست میراث ملی ثبت شده با این وجود شاد تخریب سنگ قبرها و شیرهای سنگی آن هستیم که در نهایت بعد از تخریب و غارت به حال خود در گوشه و کنار محوطه رها می شوند.

این شیرهای سنگی که وابسته به خاندان بختیاری ایران است، درگذشته در بالای سر مردگان به نشانه احترام گذاشته میشد. شیرهای سنگی بیشتر در شمال خوزستان و چهارمحال بختیاری به نشانه دلاوری و پهلوانی (شجاعت) و ویژگی هایی چون هنرمندی در شکارشیر و تیراندازی درجنگ و مهارت درسوارکاری بر آرامگاه بزرگان این تیره یا جمعیت جای داده شده است.