چگونه از هنرهای سنتی در عصر هوش مصنوعی حفاظت کنیم؟

ایرنا/ بدنبال آخرین خبرهای بدست آمده، این پرسش مطرح می گردد که چگونه از هنرهای سنتی در عصر هوش مصنوعی حفاظت کنیم؟

آرام آرام هوش مصنوعی (Artificial Intelligence) جای پای خود را در حوزه فرهنگ و هنر محکم می کند، در یک سال اخیر هنرمندان پیشرو، با بهره گیری از هوش مصنوعی آثار و تجربه های شگفت انگیزی از موسیقی، فیلم و سینما، عکس و نقاشی به مخاطبان ارائه کرده اند؛ در حالی که حوزه صنایع دستی همچنان با چالش های قدیمی خود از تامین مواد اولیه تا بیمه و بازار فروش درگیر است، موج نویی از توسعه فناوری از هوش مصنوعی و متاورس به لبه های مرز هنرهای سنتی و صنایع دستی رسیده است و برای فعالان این حوزه شاید به نگرانی و دغدغه تبدیل شده باشد.

به نظر می رسد آنچه که نباید دغدغه و نگرانی متولیان حوزه صنایع دستی باشد ارزیابی شاخص «مقاومت» یا «شکنندگی» دانش و هنر و مهارت های سنتی ایرانی است، چرا که هنرمند صنایع دستی هوشمندی خود را در قرن های متمادی در هر دوره تاریخی با هر پیشرفت توسعه مندی، به رخ فناوری های نو زمانه خود کشیده، آن را در اختیار خود گرفته و محصول خود را به غایت یک اثر فاخر یا کاربردی به جامعه ارائه کرده است، امروزه هر چه در تاریخ داریم، هنر تطبیق هنرمند است با توسعه در زمان خود؛ زمان حاضر هم فصلی از همین مواجهه هنر است با فناوری های نو.

حسین خواجه بیدختی درباره مواجهه هنرهای سنتی با پدیده های نوظهور توسعه گفت: در مسیر توسعه یافتگی امکان آسیب سنت ها و پیشه های سنتی به خصوص صنایع دستی وجود دارد، لذا باید از تجربه کشورهای بیشتر توسعه یافته جهان برای حفظ اندوخته ها، دانش و مهارت های سنتی و صنایع دستی خود بهره ببریم و برنامه مشخص و مدونی برای کاهش تاثیر منفی آن داشته باشیم.

کارشناس صنایع دستی خاطر نشان کرد: ژاپن در چند دهه گذشته برای مقابله با اثرات منفی موج توسعه یافتگی تا حد زیادی توانست یک مدل بومی برای حفظ سنت ها به خصوص صنایع دستی ارائه دهد، ما هم که کشوری صاحب هنر و تمدن کهن است، در عصر هوش مصنوعی و متاورس، با اندکی انعطاف و عبور از اندیشه های صلب و بسته می توانیم صنایع دستی و هنرهای سنتی خود را حفاظت و بلکه توسعه دهیم.

بیدختی با بیان اینکه در بیشتر کشورها دولت ها در حوزه صنایع دستی نقش تسهیلگری نه مداخله و تصدی گری تصریح کرد: دخالت مستقیم دولت در حوزه صنایع دستی دست کم در این دوران مناسب رویگرد درستی نیست، در کشوری مانند هند که صنایع دستی نقش پررنگ تری در اقتصاد آنها دارد، نقش تشکل های غیردولتی تولید پررنگ تر از دولتهاست.

وی به سیاست های تشویقی دولت ها در حوزه های مختلف اقتصادی اشاره کرد و گفت: سیاست هایی مانند معافیت های مالیاتی، کمک به تامین مواد اولیه ارزان قیمت و مرغوب، ارسال و تحویل به دست مشتری (مانند همین قول مساعدی که مدیرعامل شرکت ملی پست ایران این اواخر داده است) مشوق های ارزشمندی است که در توسعه و رونق بازار صنایع دستی تاثیر مثبت دارد.

کارشناس صنایع دستی به مشکلات تامین مواد اولیه برای تولید صنایع دستی در کشور اشاره کرد و گفت: شرکتهای بزرگ تولید و تامین مواد اولیه در حوزه مختلف مانند مس و فولاد، سرامیک، نساجی چوب و شیشه، می توانند سهمیه اولیه برای کارگاه های صنایع دستی در نظر بگیرند.

وی افزود: البته در ابتدا پاسخگویی به نیازهای محدود، حداقلی و کار سختی خواهد بود، به همین دلیل وجود تشکل های غیردولتی می تواند در تعامل با این کارخانجات صنایع بزرگ، بخش بزرگی از مشکلات تولیدکنندگان صنایع دستی را حل کند.

بیدختی گفت: نخستین و مهمترین چالش صنایع دستی ایران بازار فروش و صادرات است، حل مشکل بازار، قطعا باعث ارتقای جایگاه صنایع دستی ایران خواهد شد، فروش و کسب درآمد مهمترین انگیزه تولیدکنندگان صنایع دستی است، اگر چه حضور گردشگر خارجی و رونق گردشگری داخلی کمک موثری در این حوزه است و به منزله موتور محرک صنایع دستی عمل خواهد کرد.

وی عدم انطباق برخی تولیدات با سلیقه مشتری را به عنوان چالش صنایع دستی عنوان کرد و افزود: عدم توجه به سلیقه مشتری باعث رکود و خواب سرمایه می شود و نتیجه آن دلسردی فعالان صنایع دستی است، اما آنچه صنایع دستی ایران از آن به شدت رنج می برد، خلا شرکتهای با منافع مشترک (هلدینگ) که مجموعه فعالیت های مرتبط این حوزه را ساماندهی و مدیریت کند.

کارشناس صنایع دستی افزود: در هلدینگ های صنایع دستی موانع پیش روی تولیدکنندگان از تامین مواد اولیه، بسته بندی تا نظارت بر کیفیت تولید برای ارائه محصول مرغوب رفع می شود، شاید در کارگاه های غیرخانگی این مسائل تعدیل شود اما در کارگاه های خانگی نمود بیشتری دارد.

بیدختی افزود: اگر چه بیمه مهمترین اولویت و دغدغه دولت و مطالبه به حق فعالان صنایع دستی است، اما به اعتقاد من مهمترین چالش نیست، زیرا رونق تولید کارگاه های صنایع دستی مشکلات صنعتگران و هنرمندان از جمله بیمه را حل خواهد کرد، و دیگر به این نگاه حمایتی دولت نیاز نخواهد بود.