تحقیق در ارزشهای آثار پیشینیان در برنامه پیشنهادی هفتم مغفول ماند

خبرگزاری مهر/ براساس خبرهای بدست آمده، تحقیق در ارزشهای آثار پیشینیان در برنامه پیشنهادی هفتم مغفول ماند.

متن کامل لایحه برنامه هفتم توسعه برای سالهای 1402 تا 1406 در حالی منتشر شد که در بخشها و ماده های مختلف این برنامه به موضوعات مرتبط با گردشگری و صنایع دستی پرداخته شده است.

اما مهمترین فصل برنامه هفتم توسعه که با مأموریت های اصلی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در ارتباط است، فصل شانزدهم برنامه هفتم است که در این فصل به صنعت گردشگری و صنایع دستی پرداخته شده است. اما آنچه که بدان کمتر توجه شده، موضوع میراث فرهنگی است. عنوانی که در نام وزارت متولی نیز مهمترین جایگاه را دارد.

در حال حاضر کمرنگ بودن حوزه میراث فرهنگی در برنامه هفتم توسعه، مورد انتقاد بسیاری از کارشناسان قرار گرفته است. با مهدی حجت، قائم مقام سابق سازمان میراث فرهنگی وقت در این باره گفتگو کرده ایم.

حجت درباره جایگاه میراث فرهنگی در برنامه هفتم توسعه بیان کرد: هر برنامه توسعه ای از جمله برنامه هفتم توسعه کشور در مردم این توقع را ایجاد می کند که ریل گذاری جدیدی برای بهبود شرایط به وجود آید. عموماً برنامه های توسعه برای آینده این امیدواری را به وجود می آورند که مشکلات گذشته برطرف شود و امکانات شکوفایی برای آینده فراهم آید.

وی ادامه داد: برنامه هفتم ما هم برای شکوفایی بیشتر ملت ایران تهیه شده است. اگر حتی بخواهیم برای 5 سال آینده یک فرد هم برنامه ریزی کنیم به طور طبیعی ابتدا بررسی می کنیم که آن فرد چه توانایی ها، نقاط ضعف و قوت و حساسیت هایی دارد و کجا در برابر چه وقایعی چه واکنش هایی داشته است.

هر اندازه شناسایی ما نسبت به آن فرد عمیق تر باشد برنامه ریزی ما برای آینده او صحیح تر و مؤثرتر خواهد بود. وقتی می خواهیم برنامه ای برای توسعه کشوری بنویسیم طبیعتاً باید بدانیم این مردم و کشور دارای چه خصوصیاتی بوده و هستند. آیا برای تنظیم برنامه هفتم چنین مطالعه ای صورت گرفته که ابتدا بدانیم ما چه کسی و دارای چه خصوصیاتی هستیم تا برنامه حرکت به سمت آینده ما قابل تنظیم باشد؟

قائم مقام سابق سازمان میراث فرهنگی وقت گفت: در تمام طول ده هزار سال تاریخ گذشته وقایع طبیعی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی مختلفی روی داده است. ملت ما در مقابل این وقایع چه انعکاس ویژه ای از خود نشان داده است؟

در حقیقت کیستی ما یا هویت ما به همین نوع انعکاس ها و رفتارهایی که در طول زندگی خود بروز داده اند برمی گردد. همانطور که در مورد یک فرد صادق است در مورد جامعه نیز شناسایی کنش های گذشته او نشان چگونگی شخصیت و مبّین هویت اوست.

سوال اینجاست که برنامه هفتم چقدر به این موضوع توجه و برای شناسایی آن سرمایه گذاری می کند؟ طبیعتاً توقع این است که حداقل در هر برنامه ترتیبی اتخاذ شود که دستگاه های ذیربط توان پاسخ گفتن به این شناسایی ضروری را پیدا کنند.

حجت پیرامون اینکه تحقیق در ارزشهای آثار پیشینیان در برنامه پیشنهادی هفتم مغفول ماند، افزود: در کشور ما مسئول مستقیم تهیه شناسنامه فرهنگی و هویتی ملت وزارت میراث فرهنگی است. اما ملاحظه برنامه اعلام شده برای این وزارتخانه متأسفانه عاری از هرگونه کمک و حمایت در این جهت است. تحقیق و مداقه در میراث فرهنگی یک ملت تقویت کننده ریشه ها و تبیین کننده کیستی تاریخی او است تا با شناسایی آن مسیر مناسب برای حرکت آتی او فراهم شود.

این کارشناس میراث فرهنگی بیان کرد: قرآن کریم از انسانها می خواهد در زمین سیر کنند تا قلب هایی برای تعقل پیدا کنند و گوش هایی برای شنیدن حقیقت بیابند. آیا وقتی برنامه هفتم عمده توجه خود را معطوف به گردشگری می کند از این سفرها امکان تعقل و باز شدن گوش ها برای شنیدن حقیقت فراهم می شود؟

طبیعتاً برای بالا بردن بازدهی فرهنگی گردشگری در کشور نیاز به تحقیق و مطالعه ارزشهای بسیار وسیع و گسترده در آثار به جا مانده از گذشته است تا با ارائه آن به گردشگران زمینه های تحقق دستور قرآنی فراهم آید. رهبر گرانقدر ما اخیراً فرمودند کسانی که اهل تولیدات فرهنگی هستند باید به نسبت افراد دیگر بیشتر تاریخ و ادبیات بخوانند.

منظور از این رهنمود چیست؟ قطعاً همه فعالان فرهنگی اعم از افراد یا گروه ها یا نهادها باید در امر خطیر شناسایی خود تاریخی تلاش کنند وگرنه هر روز میتوان با تکیه به دانش فردی یا مقطعی راهی را برای آینده پیشنهاد کرد و ناظر نتایج مرخم و نا کارآمد آن هم بود.

وی افزود: در برنامه هفتم توسعه امکانی را فراهم نکردیم که خصوصیات ملت ایران در این سرزمین را به دقت شناسایی کنیم و از آنها اسنادی بسازیم که پشتوانه صحت و دقت برنامه های توسعه کشور باشد. ما نسبت به آنچه در گذشته است به اندازه حافظه مدیریتی شخصی خودمان اکتفا می کنیم و از دریای عظیمی از اطلاعات و تجربیاتی که می تواند جلوی تکرار و یا عمل اشتباه ما را بگیرد بهره نمی بریم.

وقتی به طول تاریخ نگاه می کنیم و چگونگی تعاملاتی را که ایرانی ها با محیط اطراف خود در شرایط گوناگون داشته اند بررسی می کنیم متوجه می شویم ایرانی کیست و با چه کسی طرف هستیم و باید او را چطور به سمت آینده هدایت کرد.

حجت گفت: متأسفانه برنامه ای که الان با آن روبرو هستیم به حوزه میراث فرهنگی نگاهی کاسب کارانه دارد. مواد متعددی راجع به گردشگری و صنایع دستی نگاشته شده ولی باید توجه داشت که صرف تقویت کمی گردشگری، کیفیت مورد انتظار یک جامعه فرهنگی را تضمین نمی کند.

درست است که گردشگری موجب ایجاد شغل و گردش مالی در جامعه می شود اما باید دید محصول این امر چه نسبتی با ارزشهای فرهنگی و اعتقادی جامعه برقرار می کند.

آیا آنچه که امروز در این زمینه در ایران میگذرد به جز تفریح و گذراندن اوقات فراغت آورده فرهنگی دیگری دارد؟ و آنچه در جامعه اسلامی و انقلابی ما میگذرد توقع قرآن مجید از سیر در زمین و نگاه به آثار گذشتگان را برآورده می سازد؟

وی ادامه داد: در مورد صنایع دستی هم باید گفت فهم اینکه انسان در تعامل با محیط اطراف خود چگونه رفتار می کند و با استفاده از این امکانات چگونه موجب رفع مشکلات و تسهیل زندگی خود می شود بسیار مهم است. صنایع دستی ایران به عنوان سرآمد صنایع دستی جهان مشحون از داده ها و راهکارهای بهره برداری بهینه از ظرفیت های محیطی است.

اما همه ارزشهای آن وقتی به دامن جامعه سرازیر می شود که با نگاهی محققانه به این نسبت توجه شود و دانش نهفته در آن استخراج و برای حفاظت و تقویت آن صنعت و انتقال آن به حال و آینده از آن بهره برداری شود. بنابراین تحقیق در ارزشهای آثار پیشینیان مقدم بر هر اقدامی در زمینه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است و این امری است که در برنامه پیشنهادی هفتم کشور مغفول مانده است.