گره شهر فرودگاهی مشهد کجاست؟

ایسنا/ بدنبال آخرین خبرهای بدست رسیده، این پرسش مطرح می گردد که گره شهر فرودگاهی مشهد کجاست؟

ماجرای شهر فردوگاهی مشهد به اظهار نظری بر می گردد که در فروردین 98 از زبان استاندار وقت خراسان رضوی، علیرضا رزم حسینی مطرح شد.

او که در مدت نسبتا کوتاه مدیریتش در خراسان رضوی مصمم بود تا با طرح های بزرگ خود را بر سر زبانها بیاندازد، در 10 اردیبهشت سال 98 جلسه ای با عنوان "امکان سنجی جابجایی فرودشگاه شهید هاشمی نژاد" را در استانداری برگزار کرد و در این جلسه مقرر شد شهرداری مشهد برای انجام مطالعات اقتصادی زمین فعلی فرودگاه شهید هاشمی نژاد و برآورد میزان درآمدهای حاصل از تغییر کاربری آن اقدام کند.

وی یک ماه بعد در جلسه شورای برنامه ریزی و توسعه استان خراسان رضوی در رابطه با این طرح بیان کرد: برای فرودگاه جدید مشهد از منابع غیر دولتی استفاده می شود و ما این طرح را شهر فرودگاهی می گوییم، زیرا اقتصادی است، اما اگر بگوییم فرودگاه ممکن است اقتصادی نباشد.

رزم حسینی همچنین تصریح کرد که پیش بینی می شود تا سال 1400، 50 میلیون زائر سالانه به مشهد سفر کنند. او بر این اعتقاد بود که با توجه به ظرفیت زائری که سالانه وارد مشهد می شوند ضرورت دارد این کلانشهر یک شهرک فرودگاهی داشته باشد.

چرا شهر فرودگاهی؟

در کنار پیش بینی افزایش حضور زائران در مشهد طی سالهای آینده، طرح جابجایی فرودگاه مشهد از سالها قبل به این دلیل پیگیری می شد که آلودگی هوا و آلودگی صوتی هواپیماها برای شهروندانی که در مناطق نزدیک به فرودگاه سکونت دارند مشکلات زیادی ایجاد کرده است، به طوری که برای برطرف کردن این مشکلات پیشنهاداتی همچون ایجاد باند مورب و جابجایی فرودگاه مطرح شده و آخرین پیشنهاد هم ایجاد شهر فرودگاهی بود.

اما رهایی از این مشکلات و اجرای هرگونه ایده جدیدی در فرودگاه مشهد با سد بزرگی با عنوان "هزینه بالا و کمبود اعتبار" همراه بود. به طوری که در سال 91 وقتی با سفر هیات دولت دهم طرح جابجایی فرودگاه مشهد به طور جدی مطرح شد در سال 93 به دلیل هزینه های بالا اجرای آن به محاق رفت.

ساخت باند مورب هم که قرار بود با سرمایه گذاری یک شرکت فرانسوی انجام شود با اعمال تحریم ها علیه کشورمان در سال 98، نسبت به عملیاتی شدن اجرای آن قطع امید شد و سپس گزینه جدیدی به نام "ایجاد شهر فرودگاهی مشهد" برای توسعه فرودگاه شهید هاشمی نژاد روی میز قرار گرفت، آن هم در شرایطی که اعمال مجدد تحریم ها شریان های اقتصادی کشور را هر روز تنگ تر میکرد.

سال 98، پس از کش و قوس های فراوان و برگزاری جلساتی درخصوص معرفی زمین مناسب برای اجرای این طرح دیگری خبری از تاییدیه شرکت فرودگاه های کشور نشد و معاونت عمرانی استانداری خراسان رضوی در پاسخ به سوال رسانه ها مبنی بر سرنوشت این طرح اعلام کرد «هزینه ساخت فرودگاه های جدید بسیار سنگین است و شرکت فرودگاه ها نسبت به ایجاد شهر فردوگاهی در مشهد قانع نشده است.»

مدتی طرح شهر فرودگاهی مشهد مسکوت مانده بود تا اینکه در آذر 1400، سید عبدالله ارجائی، شهردار وقت مشهد با اشاره به آلایندگی ناشی از عبور هواپیماها از روی شهر اظهار کرد: هر هواپیما به اندازه 400 خودرو فرسوه آلاینده ایجاد می کند، بنابراین معتقدم مشهد یک شهرک فرودگاهی و بندر خشک با حداقل هزار هکتار زمین نیاز دارد تا بتوان فرودگاه، راه آهن، نمایشگاه و میدان بار مرکزی را به آنجا منتقل کرد.

او که مسئولیت این کار را تا زمان تشکیل ساختار جدید، معاونت اقتصادی شهرداری معرفی کرد، درخصوص ضرورت اجرای این طرح به رسانه ها گفت: تجمیع رسته های مختلف حمل و نقل در یک مکان ضرورتی است که امروز همه شهرهای دنیا به آن رسیده اند، این شهرک ها در شهرهای بزرگ دنیا وجود دارد و فرودگاه بین المللی امام خمینی (ره) هم نمونه آن است.

شهردار وقت مشهد پیرامون اینکه گره شهر فرودگاهی مشهد کجاست؟ تاکید کرد: ضرورت اجرای این ایده بر کسی پوشیده نیست و ما در دوره پساکرونا باید آماده خدمات دهی به 40 میلیون زائر و گردشگر در مشهد باشیم.

شهر فرودگاهی مشهد طرحی است که میتوان ساعت ها درباره مزایا و ضرورت های آن سخن گفت، اما اجرای یک طرح آن هم با این وسعت، زمانی ممکن می شود که بعد از مطالعات و امکان سنجی ها، برآورد دقیقی از میزان هزینه ها و اعتباراتی که نیاز دارد صورت گیرد و بعد از آن به مرحله تامین اعتبار برسد، حالا توسعه فرودگاه مشهد یا ایجاد شهر فرودگاهی سالهاست که در این 2 مرحله در حال درجا زدن است.

این موضوعی است که در اسفند سال 1400، محمد امانی، مدیر دفتر ارزیابی های اقتصادی و مدیریت بهره وری وزارت راه و شهرسازی بر آن صحه گذاشت و در اظهار نظری بیان کرد: ما با تئوری جابجایی فردوگاه مشهد مخالفیم؛ چراکه هیچ جای دنیا این کار را نمی کنند، واقعیت هم این است که هنوز معیارها و شاخصه هایی برای شهر فرودگاهی در کشور تعیین نشده است، اما قبل از همه این ها اجرای چنین طرحی باید بر اساس یک «بیزینس پلان» و یک سرمایه گذار خصوصی باشد، در این صورت ماجرا فرق می کند.

ساخت شهر فرودگاهی تاکنون نمونه موفقی هم در کشور نداشته است، به طوری که امانی اعلام می کند نمونه چنین طرحی شهر فرودگاهی امام خمینی (ره) در تهران بوده که بنا بود بسیاری از کاربری ها در آنجا اتفاق بیفتد، اما نه منطقه آزاد، نه منطقه ویژه، نه ورزشگاه، نه مجموعه فرهنگی و...در این شهر احداث نشد و فقط اسمش است. اگر همان زمان «قرارداد حقوقی» و «بیزینس پلن» درستی تنظیم میشد این وضعیت در شهر فرودگاهی امام خمینی (ره) پدید نمی آمد.

بعد از سر و صداهایی که شهردار وقت مشهد (ارجائی) نسبت به ساخت شهر فرودگاهی به راه انداخت و این طرح دوباره بر سر زبان مسئولان اجرایی استان افتاد، قرار شد تا سال گذشته و در هفته دولت گزارش نهایی از امکان سنجی این پروژه ارائه شود، اما وقتی یک ماه از هفته دولت گذشت و همچنان خبری از انتشار جزئیات طرح مذکور نبود جواد خدایی، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری خراسان رضوی اعلام کرد «این گزارش هنوز نهایی نشده است.» او همچنین از انجام مذاکراتی با هدف جذب سرمایه گذار خارجی برای اجرای این طرح خبر داد و گفت: با چند مجموعه از چین و دیگر کشورها گفت و گوهایی شده است.

او از ارائه هرگونه آماری نسبت رقم سرمایه گذاری این پروژه خودداری کرد و پیرامون اینکه گره شهر فرودگاهی مشهد کجاست؟ گفت: بناست این طرح در قالب یک شهر حمل و نقل ترکیبی با محوریت فرودگاه فعالیت کند، بنابراین رقم سرمایه گذاری آن عدد بزرگی است که بعد از نهایی شدن مطالعات اعلام می شود.

در حالی که حدود 7 ماه از این اظهارات معاون استاندار خراسان رضوی میگذرد در چند روز گذشته خبری منتشر شد که اجرا یا عدم اجرای این طرح را به تردیدهای جدی مواجه کرد، خبر این بود؛ «بر اساس پیش نویس برنامه هفتم توسعه احداث فرودگاه جدید در کشور ممنوع اعلام شد و موارد استثنا با تصویب هیات وزیران مجاز به انجام خواهد بود.»

پس از انتشار این خبر با وجود اینکه معاون استاندار خراسان رضوی اعلام کرد احداث شهر فرودگاهی مشهد مربوط به برنامه ششم توسعه است و مصوبه هیات وزیران را دارد اما وارد شدن آن به فاز عملیاتی و اجرایی همچنان با اما و اگرهای جدی روبروست؛ چرا که بعد از گذشت سالها تاکنون گزارش نهایی از امکان سنجی اجرای این طرح منتشر نشده و با وجود اینکه معاون استاندار خراسان رضوی چند روز گذشته بیان کرده که «مطالعات این پروژه به پایان رسیده و توسط شرکت فرودگاه ها در حال بررسی برای تأیید نهایی است» باید منتظر ماند و دید آیا توسعه فرودگاه مشهد مانند سال 93 محکوم به شکست خواهد شد و به سرنوشت سایر ابر پروژه هایی مانند قطار سریع السیر مشهد تهران دچار می شود یا سرانجام می تواند «بله» را از شرکت فرودگاه ها برای اجرا بگیرد؟