خرم آباد به عنوان یکی از قدیمی ترین سکونتگاه های بشر شناخته می شود

ایرنا/ براساس آخرین خبرهای منتشر شده و گزارشات بدست آمده، خرم آباد به عنوان یکی از قدیمی ترین سکونتگاه های بشر شناخته می شود.

شهر تاریخی خرم آباد یکی از شهرهای قدیمی ایران است که با تاریخ چند هزار ساله تمدن های مختلف و متعددی از جمله کاسی ها، بابلی ها، ایلامی ها، ساسانیان، سلجوقیان و خوارزمشاهیان را تجربه کرده و به لحاظ جغرافیایی در ارتفاع 11 هزار و 478 متری از سطح دریا و در میان دره های زاگرس قرار دارد.

از ابتدای زندگی بشر در این منطقه تاکنون آب فراوان در این شهر تاریخی باعث رونق زندگی و مهمترین عامل تمدن ساز در دره خرم آباد شده است. شهر خرم آباد دارای 700 دهنه چشمه است که سالانه با دبی 100 میلیون مترمکعب 35 درصد آب مصرفی این شهر 380 هزار نفری را تولید می کنند.

در محل کنونی خرم آباد از دوره ایلامیان شهری با نام خایدالو وجود داشته و شهر شاپورخواست به دستور شاپور دوم بر خرابه های آن و در حدود محل کنونی شهر ساخته شده که آثار بجای مانده بیانگر قدمت تاریخی این شهر است.

خرم آباد شهر تاریخ و طبیعت ایران یکی از شهرهای مهم غرب ایران در دوره ساسانیان بوده و فلک الافلاک یا دژ شاپورخواست از آثار بجای مانده دوره ساسانیان نماد شهر است. همچنین خرم آباد یکی از پایتخت های هزاراسپیان و آل حسنویه بوده است.

جاذبه های گردشگری تاریخی و طبیعی متعددی در سطح شهر خرم آباد وجود دارد که از آن جمله میتوان به فلک الافلاک، مناره آجری، پل شاپوری، گرداب سنگی، سنگ نبشته، آرامگاه باباطاهر و دریاچه کیو اشاره کرد بطوریکه این شهر برای نخستین بار در ایران از سوی دفتر منطقه ای سازمان ملل به عنوان یک شهر نمونه گردشگری انتخاب شده است.

شهر خرم آباد دارای آب و هوایی مدیترانه ای با میزان بارندگی بسیار بویژه در فصل های بهار و زمستان است که با پیشینه کهن، برخورداری از طبیعت دل انگیز و جاذبه های گردشگری بکرش به عنوان پایتخت طبیعت ایران نامیده شده، شهری که آبشارهای زیبایش شگفتی طبیعت را به نمایش گذاشته است.

خرم آباد در میان دره ای قیفی شکل و پرآب جای گرفته که قلعه های تاریخی و قدیمی آن، محلی امن و سنگری محکم برای حاکمان زمان در برابر مهاجمان و شورشیان بود. همچنین در پیرامون این شهر آثار متعددی از ادوار فوق باقی مانده است.

مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان پیرامون اینکه خرم آباد به عنوان یکی از قدیمی ترین سکونتگاه های بشر شناخته می شود، گفت: قدمت شهرها در ایران و جهان به حدود هزاره سوم قبل از میلاد بر می گردد و ایران در رسیدن به شهر نشینی از شهرهای نخستین هومر و هور بین النهرین جامانده است که در هزاره سوم قبل از میلاد، شهر پر رونق و بزرگ سیماش یا سیماشگی وجود داشته که بنابر ادعای باستان شناسان بزرگی مانند "دنیل پاترس" شهر سیماش همان خرم آباد کنونی است.

عطا حسن پور اظهار داشت: در این یافته ها به دوران آشوریان و لشکر کشی پادشاهان آشور اشاره و نامی از سیماشگی برده می شود که به احتمال زیاد همان تپه باستانی ماسور است که همان هسته اولیه شهرنشینی خرم آباد و همزمان با شهر کوهدشت است.

وی تصریح کرد: در قرن ششم، نام شاپورخواست برای این شهر استفاده شده و در کتیبه سنگ نوشته خرم آباد، این نام وجود دارد. همچنین در شاهنامه فردوسی نیز به شهر خرم آباد در ابیاتی اشاره شده که این شهر را شاپور ساسانی بنا کرده است.

حسن پور با بیان اینکه سکه های طلای این دوران در محله کوی فلسطین و قاضی آباد خرم آباد یافت شده، گفت: بدربن حسنویه حاکم شاپورخواست بوده و ضرب سکه ها در شهر شاپورخواست انجام شده که این موضوع بیانگر شکوه و عظمت شهر در دوره شاپورخواست همزمان با قرن چهارم بوده است.

این پژوهشگر و باستان شناس لرستانی ادامه داد: مناره آجری تنها عنصر شاخص شهر شاپور خواست به همراه سنگ نوشته است که در قرن هفتم حمدالله مستوفی در سال 731 هجری قمری به ویرانه بودن این شهر اشاره کرده که احتمالا براثر زلزله یا جنگ بوده است.

حسن پور افزود: از قرن هفت و هشت به بعد مرکزیت شهر به وضعیت فعلی درآمده که اطراف قلعه فلک الافلاک ایجاد شده و در دوره صفویه شهر فعلی خرم آباد در محله اطراف قلعه، میدان گپ، محله درب دلاکی، زید بن علی و 12 برجی شکل گرفته و این در حالیست هر جایی که کانون شهر بوده یک عنصر مذهبی وجود داشته است که سه محله قدیمی باباطاهر، امامزاده زید بن علی و مسجد جامع خرم آباد باعث شکل گیری شهر شدند.

وی اظهار داشت: هندسه معماری شهر خرم آباد در دوران صفوی شکل گرفته و کاروانسرا، بازار و راسته های منتهی به امامزاده نزدیک به ارگ و مرکز حکومتی و حمام بودند از طرفی به دلیل آب فراوان این شهر، هر جایی که آب عبور کرده کوچه ها و معابر نیز براساس حرکت رودخانه و جویبارها کج شده و این بیانگر این است که آب مهمترین دلیل شکل گیری این شهر می باشد.

حسن پور گفت: در 54 هزار سال پیش، زندگی بشر در این دوره جریان و براساس شواهد یافت شده، زندگی در این دره باستانی وجود داشته است. به همین دلیل یونسکو شهر را در فهرست میراث موقت ثبت جهانی قرار داده است، چرا که کمتر جایی از ایران 54 هزار سال مداوم توالی زندگی بشر را دارد.

وی تاکید کرد: در گوشه و کنار این شهر چشمه های آب به دلیل وجود سفره های آب زیرزمینی بچشم میخورد در حالیکه کمتر جایی از ایران، داخل شهر این همه رودخانه و منابع آبی وجود دارد اما 2 رودخانه کرگانه و گلال و 6 چشمه سنگی، دارایی، شهوا، گلستان و کیو خرم آباد هر کدام تولید آب بالایی دارند.

شهردار خرم آباد نیز گفت: شهر خرم آباد در گذشته نه چندان دور شهری در محاصره باغ های گسترده و درون شهری بسیار زیاد بود که این باغ ها از جمله باغ دختران نه فقط کارکرد اکولوژیکی و اقتصادی بلکه کارکرد اجتماعی داشتند.

داریوش بارانی اظهار داشت: باغ های اطراف شهر خرم آباد در گذشته همچون پارکهای جنگلی و به عنوان پشتوانه اقتصادی شهر بودند که به دلیل قرار گرفتن در مسیر بادهای قوی باعث تلطیف شهر می شدند.

وی ادامه داد: در طی سالهای گذشته به واسطه عدم درک درست از موضوع شهرسازی و توسعه شهری اتفاقاتی افتاده است که تمرکز شهرسازی به سمت توسعه مسکونی رفته و با هدر رفت گسترده منابع زیستی مواجه شده است که در علم شهرسازی توسعه مسکونی تولید ثروت بشمار نمی رود و تمرکز به سمت ظرفیت تاریخی و طبیعی می باشد که طی سالهای گذشته در این شهر مغفول مانده است.

بارانی با بیان اینکه در گذشته خرم آباد 400 هکتار مساحت داشته است که به مثابه یک باغ شهر محصور در یک هزار و 400 هکتار باغ بوده، افزود: اکنون شرایط این باغ شهر به حدی رسیده که سرانه فضای سبز حدود چهار متر است در حالیکه این سرانه در جهان 20 تا 25 متر می باشد.

وی عنوان کرد: اکنون حوزه مدیریت شهری، سیاستگذاری و راهبرد در این شهر به گونه ای است که درک مدیران، آیندگان و جوانان برای تحقق توسعه صحیح خرم آباد بصورت کارشناسی و علمی انجام شود.

قلعه تاریخی فلک الافلاک به عنوان یکی از شاهکارهای مهندسی و معماری دوره ساسانی بر بلندای تپه ای باستانی و طبیعی در مرکز شهر خرم آباد واقع شده که دارای هشت برج و 2 حیاط مستطیل است که یکی از بی نظیرترین بناهای تاریخی و گردشگری در کشور بشمار می آید. دژ شاپور خواست، دوازده برجی و کاخ اتابکان از دیگر نامهای این بنای تاریخی بوده و به شماره 883 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

خانه آخوند ابو یکی از بناهای تاریخی شهر خرم آباد است که در محله درب باباطاهر، در خیابان امام (ره)، روبروی قلعه فلک الافلاک واقع شده است، این خانه تاریخی متعلق به شخصی به نام میرزا محسن قاضی بوده که اصالتا خوزستانی و به عنوان قاضی القضات شهر در این ساختمان به کار قضاوت اشتغال داشته است. این ساختمان تاریخی که در گذشته کاربری مسکونی داشته، اکنون بعد از تملک و مرمت توسط اداره کل میراث فرهنگی، گردشکری و صنایع دستی لرستان به عنوان خانه جهانگرد کاربری پیدا کرده است.

پل شکسته یا پل شاپوری به عنوان یکی از شاهکارهای معماری دوره ساسانیان در ضلع جنوبی قلعه فلک الافلاک در جنوب شهر خرم آباد واقع شده و تنها پلی در دنیاست که تمام سنگ بوده و حجم بزرگ این پل نیز از دیگر ویژگی های منحصر بفرد آن هست.

گرداب سنگی یکی از آثار بجا مانده از دوره ساسانیان بنایی است که در شمال غربی خرم آباد در بافت قدیمی شهر قرار دارد و از سنگ و ملات ساروج، پیرامون چشمه ای ساخته شده تا آبی که از چشمه خارج می شود، در آن ذخیره گشته و سپس از طریق کانال، به نقاط مختلف شهر باستانی شاپور خواست هدایت شود.

مناره آجری یکی از بناهای تاریخی قرن چهارم هجری قمری است که در جنوب خرم آباد و در کنار مکان شهر قدیمی شاپور خواست بر روی پایه سنگی بنا شده است. این مناره آجری که حدود 30 متر ارتفاع دارد، به شماره 376 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و از آن برای هدایت کاروان هایی که به سمت شهر باستانی شاپور خواست می آمده اند، استفاده میشده است.

دریاچه کیو، نگین فیروزه ای رنگ شهر خرم آباد با چشم اندازی زیبا و دیدنی به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری و تفریحی استان لرستان است که در طول فصل بهار و تابستان پذیرای صدها مسافر و گردشگر از نقاط مختلف کشور است. آب این دریاچه از سرچشمه های موجود در مخمل کوه و از طریق چشمه های کف دریاچه تامین می شود و در کنار آن امکانات تفریحی، شهربازی و چشم انداز زیبایی وجود دارد.

مخمل کوه یکی از دیدنی ترین جاذبه های گردشگری شهر خرم آباد به ارتفاع هزار و 900 متر در شمال شرق این شهر واقع شده که بخاطر گل سنگ های زیبا با رنگ سبز مخملی که در بهار روی سنگها رشد می کنند، به این نام معروف شده است. در قسمت انتهای شمالی مخمل کوه در تنگ شبیخون و ورودی از سمت استان کرمانشاه، پارک جنگلی و تفرجگاهی برای مسافران دایر شده که در فصل بهار و زمستان بسیار دیدنی است.

آبشار نوژیان نیز که در 38 کیلومتری جنوب شرق خرم آباد واقع شده، به ارتفاع 95 متریکی از مرتفع ترین آبشارهای ایران بشمار می رود. همچنین گردشگاه جنگلی نوژیان بالای کوه تاف قرار دارد که بسیاری از مردم برای تماشای این آبشار زیبا و جمع آوری گیاهان دارویی به منطقه می روند.