بانک شاهی یکی از جاهای دیدنی استان یزد است

سیری در ایران/ براساس آخرین گزارشات بدست آمده و خبرهای منتشر شده، بانک شاهی یکی از جاهای دیدنی استان یزد است.

بانک شاهی یزد، بانک قدیمی یزد بوده که امروزه تبدیل به گنجینه فرهنگ و هنر یزد شده است. تا قبل از اینکه در ایران بانکی تاسیس شود، تمام امور مالی مردم از قبیل سپرده و وام توسط صرافی ها انجام می گرفت. اولین زمزمه های تاسیس بانک در ایران اواسط حکومت ناصرالدین شاه قاجار بود که شنیده شد. زمانی که در سال 1280 وزیران ایرانی برای گفت و گو با سرمایه داران خارجی درباره طرح های عمرانی به لندن و پاریس سفر کرده بودند، طرح تاسیس بانک در ایران به آنها پیشنهاد شده بود. سالها بعد از این پیشنهاد، دستور شاه مبنی بر تاسیس بانک صادر شد ولی این دستور به جایی نرسید. به نظر می رسد که بنای بانک شاهی یزد نیز مربوط به همان سالها و اواخر حکومت قاجار است.

در سال 1306 بانک جدید شرقی در تهران تاسیس شد که شعبه ای از بانکی در انگستان بود. انگلستان این بانک را در مستعمره خود یعنی هندوستان بوجود آورده بود. این شعبه که نخستین موسسه بانکی در ایران بود، به سرعت گسترش یافت و شعبه ها و نمایندگی هایی از آن در شهرهای دیگر کشور مانند مشهد، تبریز، اصفهان، شیراز، بوشهر و یزد افتتاح گردید. این بانک دو سال با نام بانک شرقی در ایران فعالیت کرد و سپس به بانک شاهنشاهی تغییر نام داد که شعب آن به بانکهای شاهی معروف بودند. این بانک در آن زمان نقش بانک مرکزی امروزی را داشت و پس از اینکه رفته رفته به اعتبار خود افزود، به مرکز امور مالی کشور نیز تبدیل گشت.

از سال 1309 که بانک ملی ایران تاسیس گردید، فعالیت های بانک شاهی در اکثر زمینه های مالی محدود شد. از جمله این محدودیت ها سپرده شدن امتیاز چاپ اسکناس به بانک ملی ایران بود. در 1327 امتیاز شصت ساله بانک شاهی خاتمه یافت و کم کم شعب آن تعطیل می شدند. بانک شاهی یزد تا سال 1317 به فعالیت خود در این شهر ادامه داد. در زمان نخست وزیری دکتر مصدق که روابط ایران و انگلیس دیگر مثل قبل نبود، بخش بزرگی از سپرده بانک شاهنشاهی از دست رفت و فعالیتش در کشور بطور کامل پایان یافت.

بانک شاهی یزد که تا قبل از انقلاب در زمینه امور مالی فعالیت داشت، بعد از انقلاب برای مدت طولانی بدون کاربرد و خالی باقی ماند. تا اینکه سرانجام در سال 1386 توسط اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بازسازی و مرمت شد. همچنین، در آن سال با برگزاری نمایشگاه آثار هنری کاربری اش را به عنوان یک فرهنگسرا با نام گنجینه فرهنگ و هنر یزد آغاز کرد که امروزه زیر نظر اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده و مدیریت می شود.

این بانک در حال حاضر محل برگزاری نمایشگاه های هفتگی هنرهای تجسمی در شهر یزد است. همچنین، فعالیت هایی نظیر تولید آثار هنری و فروش آنها در نمایشگاه های موقت، برپایی جلسات هنری و کارگاه های آموزشی هنرهای تجسمی در این مجموعه انجام می گیرد. این بانک نیز مانند باقی بناهای تاریخی در همان نگاه اول نشانگر معماری اصیل ایرانی است؛ بنایی با گچ بری های زیبا در دیوار های حیاطش و درب و پنجره های چوبی که شیشه های رنگی دارند. این بنای دارای یک چهارسوق با سقف آجری بوده که به بخشهای دیگر بنا متصل شده است. حجره ها نیز در دو طبقه معماری شده اند که حجره های طبقه اول در ارتفاع دو متری مقابل خروجی و حجره های همکف نیز یک متر زیر زمین قرار دارند.

حیاط این بنای زیبا در قسمت غربی آن همراه با اتاق هایی که بام آنها نیز مانند بام سایر بخش های دیگر از کاهگل ساخته شده، دیده می شود. لازم به ذکر است که این بنای زیبای قدیمی در اواخر دهه هفتاد در لیست آثار ملی ایران ثبت شده است.