آثار تاریخی خراسان رضوی گنجینه هایی تشنه حفاظت هستند

ایرنا/ براساس آخرین خبر و گزارش های منتشر شده، آثار تاریخی خراسان رضوی گنجینه هایی تشنه حفاظت هستند.

عمق تمدن و تاریخ در خطه خراسان رضوی تا بدان جاست که کهن ترین دست افزارهای مکشوفه در این استان مربوط به 800 هزار سال پیش است که این امر گویای عمق زمانی تاریخ، فرهنگ و تمدن در سرزمین خراسان و حضور و زیست انسانهایی از اقوام مختلف در این خطه است. قدمت اغلب محوطه ها در خراسان رضوی نیز از حدود 6 هزار سال پیش آغاز می شود و تا دوران اسلامی را در بر میگیرد.

هم اکنون افزون بر 100 هزار اثر تاریخی قابل ثبت در فهرست آثار ملی در این استان وجود دارد که تاکنون بیش از 2 هزار اثر در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است که البته غبار کم توجهی بر چهره، ترکهای بی مهری بر اندام و داغ فراموشی بر دل این آثار نمایان است و ضروری است که عموم مردم نیز در کنار متولیان قانونی ایستاده و از فرهنگ و دانش تاریخی حراست کنند و بدانند حفاظت از تک تک این آثار، در حقیقت حفظ هویت خود و اثبات تمدن و فرهنگ اجدادمان است.

هر گونه کوتاهی در حفاظت از میراث فرهنگی و مرمت و بازسازی آن، سیمای این یادگاران هویت و تاریخ ملی را خراشیده و داغی جاودانه بر پیکره این آثار انداخته و به منزله زخمی بر قلب تاریخ ملی و هویت فرهنگی، نسل آینده را نیز از این ثروت های فرهنگی محروم می کند.

فراوانند آثار تاریخی برجسته و مهمی که در انتظار اختصاص اعتبارات و اندکی توجه از سوی متولیان و دوستداران میراث فرهنگی برای حفاظتشان از تیغ تیز گذر زمان، در خطه تاریخی و تمدن ساز خراسان رضوی نشسته اند و گرچه هنوز گویی کورسوی امید در کالبد آنها زنده است ولی دور نیست که در تداوم بی توجهی ها این سوسوی امید هم گرفتار خاموشی شود.

رشد بی نظیر ثبت آثار تاریخی در ردیف میراث ملی

مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی با بیان اینکه قبل از پیروزی انقلاب اسلامی شمار آثار تاریخی و فرهنگی ثبت شده در فهرست ملی در این استان تنها 108 مورد بوده، افزود: پس از انقلاب اسلامی و با توجه فراوانی که به اهمیت آثار تاریخی، فرهنگی و میراث کهن می شود، شمار آثار ثبت شده استان در ردیف میراث ملی اکنون به بیش از 2 هزار اثر رسیده است.

سید جواد موسوی پیرامون اینکه آثار تاریخی خراسان رضوی گنجینه هایی تشنه حفاظت هستند، بیان کرد: پارسال در حوزه حفظ و احیای بناهای تاریخی استان نیز طرح مرمت 35 اثر تاریخی به اجرا درآمده که از آن جمله میتوان به مجموعه های باغ نادری، آرامگاه فردوسی، آرامگاه عطار و آرامگاه خیام اشاره کرد.

وی افزود: در اجرای برخی از طرحهای مرمتی از جمله در مسجد جامع بجستان، آسبادهای خواف، گنبد سبز و سرای عزیز الله اف در مشهد نیز طرح مرمتی به تایید شورای فنی رسیده و از هفته آینده به مرحله بکارگیری پیمانکار می رسد.

مدیر کل میراث فرهنگی خراسان رضوی با اشاره به اعتبارات خوب مصوبات سفر رئیس جمهور به استان در این حوزه گفت: 150 میلیارد تومان اعتبار مصوب برای مرمت آثار تاریخی و ایجاد موزه انقلاب و مرمت شماری از کاروانسراهای استان تعیین شده که کار در حال انجام است.

این مسئول بیان کرد: خوشبختانه در حوزه حفاظت و صیانت از میراث فرهنگی، روند عملکردی خوبی را هم در دوران پس از انقلاب و هم در دوره دولت سیزدهم شاهد بوده ایم.

مردم، محور ماندگاری میراث فرهنگی و بناهای تاریخی

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی با بیان اینکه باید اهمیت و جایگاه میراث فرهنگی در بین مردم بیش از گذشته تبیین شود، ادامه داد: این اصل بنیادین را نباید از یاد برد که همه دستگاههای اجرایی و تک تک مردم، مسئول حفاظت و حراست و البته نگهداری از بناهای تاریخی و در مجموع میراث فرهنگی هستند.

احسان زهره وندی بیان کرد: همکاری های خوبی در این استان و مشهد به خصوص با شهرداری در راستای حفاظت و صیانت از آثار و بناهای تاریخی برقرار شده است.

وی بیان کرد: تبلیغات، آموزش و اقدامات فرهنگی همیشه و در همه زمانها مورد نیاز جدی است، اما باید این حقیقت برای مردم تبیین شود که میراث فرهنگی و آثار تاریخی ثروتهای ملی هستند که باید برای آنها برنامه ریزی جامعی داشته باشیم و با توجه به اینکه همه مردم ذی نفع در این حوزه محسوب می شوند، خودشان نیز باید برای این مهم تلاش کنند.

مرمت اضطراری و جامع 100 اثر تاریخی

زهره وندی با بیان اینکه تاکنون 2 هزار و 44 اثر تاریخی اعم از بنا، محوطه و بافت تاریخی و آثار منقول و غیرمنقول استان در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده، گفت: به تعبیری میتوان گفت همه این آثار نیازمند مرمت، بازسازی و نگهداری هستند اما نمیتوان در طول سال برای همه این شمار اعتبار گذاشت.

معاون میراث فرهنگی خراسان رضوی اظهار کرد: به همین دلیل هر ساله ناچار به اولویت بندی آثار و بناهای تاریخی برای انجام عملیات مرمت در 2 بخش اضطراری یا جامع هستیم و به همین دلیل اولویت بیشتر با آثاری است که در معرض خطر هستند.

وی تاکید کرد: در این راستا سالانه 100 اثر تاریخی را به عنوان شاخص برای مرمت در نظر می گیریم و در طول سال با تامین اعتبارات اقدام به انجام عملیات مرمتی می کنیم.

معاون میراث فرهنگی خراسان رضوی بدون اشاره به میزان اعتبارات ملی و استانی اظهار کرد: سال گذشته 100 درصد اعتبارات ملی در این حوزه تامین شد اما بخشی از اعتبارات استانی هنوز تامین نشده که امیدواریم تا پایان سال مالی، شاهد مثبت بودن روند تخصیص در این بخش باشیم.

وی تصریح کرد: به هیچ وجه از میزان اعتبارات تخصیصی برای استان راضی نیستیم، زیرا تعداد بناهای شاخص ما در استان زیاد است و مرمت و نگهداری مجموعه های میراث فرهنگی از جمله آرامگاه فردوسی، عطار، خیام اعتبارات به مراتب بیشتری را می طلبند.

بناهای تاریخی، الگویی از فرهنگ

یک کارشناس میراث فرهنگی گفت: همه ما ناخواسته؛ در طول سال شاهد تخریب یک اثر و یا محوطه تاریخی هستیم که دلمان را به درد می آورد و متاسفانه جز آه و افسوس کاری از دستمان بر نمی آید.

محمدرضا پهلوان با بیان اینکه در نظر عوام و به خصوص سودجویان و نیز اکثر دستگاههای شهری، میراث فرهنگی، مخالف و در تقابل با توسعه است و از این بخش به عنوان یک مانع و مزاحم یاد می شود، ادامه داد: میراث فرهنگی به 2 بخش میراث فرهنگی ملموس و مادی یا منقول، یعنی آنچه قابل دیدن و لمس کردن است همانند اماکن تاریخی و گردشگری و اموال موزه ها و نیز بخش میراث فرهنگی ناملموس و معنوی یعنی آنچه دیده نمی شود ولی هست شامل آیین و آداب و رسوم، فرهنگ، گویش، زبان، فولکلور، پوشاک و بطور کلی آنچه مربوط به مردم شناسی فرهنگ عامه است، تقسیم می شود.

وی با اشاره به اینکه هر کدام از اماکن تاریخی و موزه ها به مثابه ورقی از کتاب تاریخ ملل هستند، ادامه داد: هر صفحه ای که از این کتاب از بین برود، نقصی بزرگ ایجاد می شود که خواننده را با چالش و چندین سوال بی پاسخ باقی میگذارد و در واقع میراث فرهنگی، آلبوم خانوادگی همه ماست که باید بدان به عنوان یک شجره نامه ملی نگریست.

وی تاکید کرد: پرسش مهم این است که چه میزان مردم و متولیان حوزه توسعه شهری با واژه های مربوط به این کتاب تاریخی آشنایند و به چه اندازه به میراث فرهنگی ایمان و اعتقاد دارند؛ باید گفت متاسفانه میزان آشنایی بسیار اندک و اغلب سوداگران که بیشتر از عوام مردم هستند، هم به میراث فرهنگی به عنوان یک گنج نگاه می کنند.

پهلوان اظهار کرد: در حقیقت میراث فرهنگی گنج است ولی نه گنجی که قابل فروش باشد، بلکه این گنج ملی و متعلق به تمام مردم و سرمایه همگانی است.

وی تاکید کرد: پیوند گذشته با حال و آینده را تنها از طریق همین گنج های فرهنگی میتوان ساخت و برقرار کرد تا براساس آنچه نیاکان ما به یادگار گذاشته اند، آینده ای بهتر را رقم بزنیم.

این کارشناس میراث فرهنگی اظهار کرد: میراث فرهنگی، پایه و اساس توسعه است و اکثر کشورهایی که به توسعه پایدار رسیده و البته سالانه از این محل درآمد چشمگیری کسب می کنند، بر اثر توجه به میراث فرهنگی موفق به این امر شده اند.

وی بیان کرد: میراث فرهنگی در حقیقت، زیرساخت گردشگری و صنایع دستی است، چرا که اگر میراثی وجود نداشته باشد مگر می شود صنعت گردشگری به پا شود و آن را توسعه داد.

او ادامه داد: تمامی اماکن تاریخی گردشگری، تزیینات معماری، نقش و نقوش آثار موزه ای برگرفته از تاریخ و فرهنگ است و بهترین الگوی فرهنگی محسوب می شوند، هر چند که بعضی از نمادها و نشانه ها جنبه بین المللی به خود می گیرند که این هم ارزشمند است.

وی بیان کرد: نمود فرهنگ به اشکال مختلف در تزیینات معماری، روی آثار و در و پنجره های چوبی، ارسی ها، طاق و جرزها، شیشه های رنگی که علاوه بر زیبایی شناسی به جای خود مبحثی علمی دارد، هشتی های ورودی منازل تاریخی، نشیمنگاه امنی برای رفع خستگی و تنفسی دوباره طراحی شده اند.

پهلوان افزود: حتی کوتاه بودن ارتفاع در ورودی خانه های تاریخی و قدیمی که وارد شوندگان را به تعظیم و احترام وا میدارد، نیز از زیبایی های معماری ایرانی است.

وی با بیان اینکه در روزگاری نه چندان دور از داخل منازل درختان بر سر خانه و خانه داران سایه می افکندند و حالا باید سایه سنگین برجها را بر روی درختان دید، گفت: با این روند چه بسا در آینده ای نزدیک باید این سایه شوم را بر کوهها و دشت ها نیز نظاره گر باشیم.

پهلوان بیان کرد: میراث فرهنگی هرگز به پایان نخواهد رسید و حتی بر ارزش آن افزوده خواهد شد و امید داریم که روزی برسد که نه بشنویم و نه بینیم که فلان بنای تاریخی شبانه با خاک یکسان و برچیده شد.