اراک یکی از شهرهای دیدنی استان مرکزی به شمار می رود

ایرنا/ براساس آخرین گزارش و خبرهای منتشر گشته، اراک یکی از شهرهای دیدنی استان مرکزی به شمار می رود.

شهر اراک با سابقه بیش از 200 سال، در زمان حکومت فتحعلی شاه قاجار با عنوان قلعه نظامی «سلطان آباد» ایجاد شد که به دلیل ویژگی های معماری خاص در کالبد اولیه شهرسازی، مجموعه بازار اراک و بافت قدیم آن به عنوان نمونه کم نظیر معماری ایرانی و اسلامی مطرح است و دیدن جلوه های خاص از نبوغ معماری دوران قاجاریه برای مسافران نوروزی خالی از لطف نیست.

در مستندات تاریخی موجود عنوان شده که در زمان فتحعلی شاه ولایت عراق عجم شاهد ناامنی ها و شورش های متعدد اهالی فراهان، گلپایگان و چهار لنگ علیه حکومت قاجار بود و قشون حکومتی به فرماندهی «یوسف خان گرجی» قلعه «زلف آباد» را که محل تجمع مخالفان دولت بود با خاک یکسان کرد و جمعیت آن را قلع و قمع و پراکنده کرده و سلطان آباد عجم را به عنوان شهر جدید پی ریزی کرد.

بدین منظور در نقطه خوش منظره و باصفایی که نسبت به منطقه مرکزیت و به اطراف و جوانب تسلط داشت و از امکانات ارتباطی و منابع آب و قنوات بهره مند بود، مکان شهر جدید انتخاب شد.

براساس مقاله اراک یکی از شهرهای دیدنی استان مرکزی به شمار می رود، باید بدانید که این نقطه که انتهای محال فراهان بود و سابقه دهی به نام دسکره یا دستجرد در آن وجود داشت، سلطان آباد نام گرفت و جمعیت هشت قلعه موجود در پیرامون به شهر جدید منتقل شدند و سلطان آباد کانون مبادلات منطقه شد.

این شهر تا اوایل 1270 هجری قمری کار ویژه نظامی داشت و محل سکونت سپهدار عراق بود و نخستین نقطه عطف در تحولات سلطان آباد زمانی آغاز شد که در دوره حکومت «میرزاحسن خان»، شهر از حالت نظامی خارج شد و به تدریج جنبه های تجاری و صنعتی در آن بالا گرفت و به قطب تولید و تجارت فرش دستبافت و پس از آن کانون صنعت ایران تبدیل شد.

مقارن شروع جنگ جهانی اول و فروپاشی حکومت قاجاریه، قوای روسیه شهرهای ساوه، سلطان آباد و مناطق اطراف آنها را به اشغال درآورد و پس از خاتمه جنگ جهانی اول و تحولات سیاسی کشور، سلطان آباد نیز در معرض دگرگونی های این دوره قرار گرفت و سیمای فیزیکی آن در جهت یکپارچگی کالبدی فضایی تغییر کرد و این روند در دهه های بعد نیز ادامه یافت بطوریکه امروز شهر اراک به پایتخت صنعت ایران تبدیل شده است.

نام شهر سلطان آباد در سال 1316 هجری شمسی با عبور راه آهن سراسری از کنار آن به نام اراک تغییر یافت و اکنون این خطه با جمعیت حدود 600 هزار نفری، چهاردهمین شهر پر جمعیت کشور است و به عنوان یکی از هشت کلانشهر کشور شهرت یافته است.

مجموعه ارزشمند بازار اراک یکی دیگر از جاذبه های مهم تاریخی استان مرکزی است که در زمان فتحعلی شاه قاجار به دست سپهدار اعظم و با توجه به نیازهای شهر جز اولین بناهایی بوده که در این شهر ایجاد شده است.

طول این بازار کمی کمتر از یک کیلومتر است و دارای دیوارهایی با ارتفاع بسیار است که در برخی نقاط طول آنها به هفت متر می رسد.

این بازار به عنوان آخرین نمونه معماری و شهرسازی اسلامی در دوره قاجاریه است، 2 محور عمود بر هم دارد و در آن اصناف و مشاغل مختلف از دیرباز فعالیت داشته و علاوه بر کاربری اقتصادی شامل بناهای آموزشی، مسجد و حمام نیز هست.

آرامگاه شاهزاده محمد عابد از بناهای مذهبی و مهم شهرستان اراک است که در 12 کیلومتری شمال شهر اراک و در مجاورت روستای مشهد میقان واقع شده است.

این امامزاده مرقد شاهزاده «محمدعابد» فرزند امام موسی کاظم (ع) است و از بناهای دوره صفویه بشمار می رود.

موزه چهار فصل اراک واقع در بنای تاریخی حمام چهار فصل اراک یکی از 12 موزه زیبا و دیدنی استان مرکزی است که در آن اشیای باستانی و مردم شناسی به نمایش درآمده است.

حمام چهار فصل در عهد «احمد شاه» قاجاریه به همت «حاج محمدابراهیم خوانساری» در خیابان دکتر بهشتی فعلی بنا شده و اکنون به گنجینه ای از آثار تاریخی تبدیل شده است.

این حمام از گرمخانه، سربینه (رختکن)، حجره های متعدد و قسمت های زنانه و مردانه تشکیل شده است.

علت این نامگذاری وجود نقاشی هایی از فصل های مختلف سال در گوشه و کنارهای حمام است و این اثر تاریخی با یک هزار و 600 متر مربع مساحت، لقب بزرگترین حمام ایران را به خود اختصاص داده است.

آب مورد نیاز این حمام از قنات تامین میشده و برای گرم نگهداشتن آن ارتفاعش را حدود سه و نیم متر پایین تر از خیابان های اطرافش ساخته اند.

موزه سلطان آباد چهارمین موزه شهر اراک است که در سرای کاشانی بازار اراک قرار دارد، سلطان آباد نام قدیمی اراک بود و این موزه توسط «محمد مهدی باباخانی» و با همکاری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی بنیان گذاری شد.

این موزه به صورت خصوصی اداره می شود و 130 مترمربع مساحت دارد و فعالیت موزه به صورت تخصصی در زمینه خوشنویسی و صنایع فلزی است.

موزه سلطان آباد سه تالار دارد و در گنجینه آن 100 اثر صنایع دستی ایران از استانهای مختلف گردآوری شده است.

در تالارهای موزه میتوان آثار برجسته خوشنویسی، سوزن دوزی، لباس های قاجاری، خاتم کاری، قلمزنی، فلزکاری و کتیبه های مختلف به همراه تابلوهای هنری و اشیای قدیمی را دید.

موزه مفاخر استان مرکزی یکی دیگر از جاذبه های فرهنگی و گنجینه ای کوچک از مفاخر و بزرگان این استان است که در خیابان شهید بهشتی اراک، نرسیده به میدان شریعتی واقع است. روزانه پذیرای مردم و گردشگران است.

این موزه در عمارت حاج «حسین خاکباز» دایر شده و قدمت آن به دوره قاجار بر می گردد و نقشه ساختمان آن توسط یک مهندس روسی تهیه شده است.

اجرای کار توسط استاد «مراد چمنی اراکی» صورت گرفته و ساخت آن چهار سال طول کشیده و در سال 1308 خورشیدی به اتمام رسیده است.

نوع بنای آن کوشکی با تزئینات آجری خاص دوره قاجاریه است و دارای 2 ایوان شرقی و غربی با 11 اتاق است.

حمامی خزینه ای قدیمی نیز در گوشه حیاط ساخته شده و 2 قنات، یکی در محوطه به نام قنات «ده» و دیگری در زیر آب انبار به نام قنات «خان حاکم» است.

این بنا توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی ثبت آثار ملی شده و در سال 1384 با همکاری استانداری استان مرکزی و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، ورثه مرحوم خاکباز و تلاش و مساعدت شهروندان فرهنگ دوست استان خریداری و با هدف ایجاد موزه مرمت شد که عملیات مرمتی از سال 1384 تا 1388 ادامه یافت و در بهمن 1388 به عنوان موزه مفاخر استان مرکزی بهره برداری شد.

این موزه به سبب نمایش سردیس و زندگینامه مفاخر استان به عنوان یک منبع و مرجع مفید برای معرفی این بزرگان شناخته می شود بطوریکه در این موزه سردیس ها به همراه آثار چاپ شده و اسناد، عکس ها و گزارش های متعلق به بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی امام خمینی (ره)، امیرکبیر، قائم مقام فراهانی، پروین اعتصامی، کربلایی کاظم کریمی ساروقی، ملا مهدی نراقی، ملا احمد نراقی، میرزا حسن آشتیانی، سلمان ساوجی و پروفسور حسابی به نمایش درآمده است.

دکتر محمد قریب، آیت الله حاج شیخ محمد علی اراکی، علی اکبر خان فراهانی، استاد فتحعلی واشقانی فراهانی، شهید مصطفی چمران، شهید محلاتی، میرزا عیسی فراهانی، آقا ضیاءالدین عراقی، استاد ابراهیم دهگان و فخرالدین عراقی از دیگر مفاخر و بزرگان استان مرکزی هستند که در این موزه میتوان با زندگی و آثار آنها آشنا شد.

این مجموعه موزه ای دارای بخش های مختلفی از جمله تالار امام خمینی (ره)، تالار مفاخر مذهبی و دینی، تالار مفاخر علمی و فرهنگی، تالار امیرکبیر، تالار قائم مقام فراهانی، تالار مفاخر در قید حیات، تالار سرداران شهید، مرکز اسناد و مفاخر، کارگاه مرمت و عکاسی، حمام قدیمی و خصوصی خانواده خاکباز، آب انبار و قنات، نگارخانه و فروشگاه عرضه محصولات فرهنگی و هنری و نگارخانه زنده یاد محمد مهدی هدایتی است.

روستای هزاوه از مکان های طبیعی و تاریخی دیدنی اراک است که در 18 کیلومتری این شهر به سمت غرب واقع شده و قدمت این روستا مربوط به قرن پنجم هجری تخمین زده اند.

بافت هزاوه به خاطر کوهپایه بودن، شکل پلکانی دارد و از گل، سنگ و چوب ساخته شده است.

روستای هزاوه را زادگاه مردان تاریخ ایران می نامند، چرا که افراد مشهوری مانند «امیرکبیر» و «میرزا بزرگ قائم مقام» در آن متولد شده اند.

روستای انجدان از دیگر جاذبه های گردشگری مهم شهر اراک است که در 40 کیلومتری غرب این شهر قرار دارد و به خاطر طبیعت زیبا، غارهای عجیب، زمین های مناسب و قدمت تاریخی به یکی از جاذبه های شهر اراک تبدیل شده است. پس از حمله مغول ها به ایران، انجدان برای مدتی مقر فرماندهی اسماعیلیان شد و چندین مقبره از آن دوران برجای مانده است.

خانه حسن پور از دیگر بناهای قدیمی در شهر اراک است که در زمان «احمد شاه قاجار» بنا شده و در ابتدا شرکت فرش متعلق به حاج «علی مشهر اراشیری» بود که پس از آن تبدیل به مدرسه و در آخر منزل مسکونی «جواد حسن پور» شد. میراث فرهنگی و گردشگری استان مرکزی این خانه را در سال 74 تملک کرد و پس از بازسازی تبدیل به موزه صنایع دستی شد و مساحت ساختمان این خانه 600 متر مربع است که در 2 طبقه ایجاد شده است.

منطقه حفاظت شده هفتاد قله بین شهرهای اراک، خمین و محلات با فاصله 25 کیلومتری از اراک قرار دارد و این منطقه از دیگر جاذبه های گردشگری این خطه است.

از زمان های قدیم به علت پوشش گیاهی و جانوری خاص این منطقه و ازدیاد حیوانات، هفتاد قله مورد توجه شکارچیان و ثروتمندان بود و در این منطقه 62 کتیبه حکاکی شده وجود دارد که قدمت برخی از آنها به 400 سال پیش می رسد.

مدرسه سپهدار نخستین مدرسه بنا شده در شهر اراک است که از آثار دوره قاجار محسوب می شود و این مدرسه به عنوان نخستین بنای شهر با اقتباس از سبک مدارس صفویان و با کاشیکاری های ظریف و زیبای دوره قاجار، یکی از بناهای موجود در مجموعه بازار اراک است.

آیت الله «حائری یزدی» در سال 1333 هجری قمری این مدرسه را به حوزه علمیه تبدیل کرد که از دانش آموختگان آن میتوان به آیت الله خمینی (ره)، نورالدین عراقی و آیت الله گلپایگانی اشاره کرد.

آبشار مزرعه از جاذبه های تاریخی اراک است که در شمال غرب این شهر در جاده اراک، سه راهی خنداب قرار دارد که با قرار گرفتن میان 2 دره، منظره ای زیبا را ایجاد کرده است.

تالاب میقان اراک واقع در 15 کیلومتری شمال شرقی اراک یکی از زیستگاه های طبیعی بکر و زیبا برای حضور گردشگران نوروزی است.

این منطقه یکی از زیباترین جلوه های طبیعت استان مرکزی و از زیستگاه های مهم و بین المللی پرندگان است.

تالاب میقان، آخرین حلقه اکولوژیک حوزه آبریز دشت اراک است که آبهای سطحی مسیل های فصلی را جذب می کند و مساحت حوزه دریاچه فصلی آن بسته به ورودی آب بین 100 تا 110 کیلومتر مربع متغیر است.

این محدوده از نظر اقلیمی زمستان های معتدل دارد و به جهت همین ویژگی، توقفگاه گروههای جمعیتی پرندگان مهاجر است که در دسته های کوچک و بزرگ و با شکلی زیبا در فراز و فرودهای خود تابلوهای چشم نوازی از طبیعت بکر و زیبایی ها را فراروی هر بیننده ای قرار می دهند.

در فصل بهار تالاب میقان به عنوان یکی از زیستگاه های اصلی پرندگان مهاجری است که در پاییز با عبور از این منطقه از نواحی سردسیر سیبری به سمت مناطق گرمسیر جنوبی و افریقا پرگشوه بودند و اینک در راه بازگشت به موطن اصلی در این تالاب اسکان موقت دارند.

دریاچه تالاب میقان در قلب کویری واقع شده که طی سالهای اخیر با تلاشهای منابع طبیعی به تفرجگاهی سرسبز تبدیل شده و با ساخت برج مراقبت کویری در دل آن شرایط مناسبی برای بازدید این منطقه مهیا شده است.

غنای خاک کویر میقان اراک از ماده ارزشمند سولفات سدیم از این ناحیه به عنوان بزرگترین ذخیره گاه معدنی ماده مذکور در خاورمیانه تبدیل کرده و تزئینات سفیدی که از نمک و سولفات سدیم در حاشیه کویری تالاب ایجاد شده، مناظری دیدنی را برای گردشگران ایجاد کرده است.