دارابی درباره عملیات معدن کاوی در حریم آتشکده نیاسر دستور بررسی داد

ایرنا/ براساس خبرهای واصله، دارابی درباره عملیات معدن کاوی در حریم آتشکده نیاسر دستور بررسی داد.

پس از انتشار گزارشی درباره فعالیت یک معدن سنگ تراورتن در حریم درجه یک آتشکده (چهار طاقی) نیاسر، علی دارابی قائم مقام وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به اداره کل حفظ و احیای بناها، محوطه ها و بافت های تاریخی وزارتخانه و مدیر کل میراث فرهنگی استان اصفهان دستور داد موضوع را با فوریت و اولویت بررسی کنند.

آنچه سالها در نزدیکترین فاصله، حریم درجه یک این آتشکده تاریخی را نقض کرده و علاوه بر آسیب های احتمالی بر پیکر آن، حریم منظری و بصری آن را مخدوش کرده، معدن سنگ تراورتنی است که در شعاع 60 متری اثر فعالیت دارد.

بیش از 20 سال است که برداشت سنگ تراورتن در حریم آتشکده نیاسر نگرانی ها بابت آسیب های احتمالی و مخدوش شدن حریم منظری این اثر باستانی را در پی داشته است؛ در همه این سالها مکاتبات میراث فرهنگی نتوانسته گره این مشکل میراثی را حل کند. معدن کاران سازمان های متولی معتقدند معدن تراورتن برای آتشکده مشکلی ایجاد نمی کند و به نظر می رسد که از اهمیت حریم منظری آثار تاریخی اطلاع چندانی ندارند، حریمی که شکستن آن برای آثار تاریخی حکم تخریب سیمای اثر است. همه اینها اما در حالی است که به گفته کارشناسان، میراث فرهنگی و پیوند آن با صنعت گردشگری، حکم گرانبهاترین ذخایر ارزی کشور است که نباید از کنار آسیب های آنها به راحتی عبور کرد.

این معدن در جوار آتشکده نیاسر فعالیت دارد و پروانه آن مطابق گفته های معاون معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اصفهان استعلام یا مجوزی از سوی میراث فرهنگی ندارد، اما در همه سالهای گذشته مسئولان و فعالان میراث فرهنگی نسبت به فعالیت و آسیب هایی احتمالی آن برای بنای این چهار طاقی معترض بوده اند.

چار طاقی ها، سازه هایی کهن از دوره ایران باستان هستند. اگر چه نمیتوان به صراحت گفت ولی بسیاری بر این باور هستند که این سازه ها، بناهای آئینی قبل از اسلام در ایران بوده اند. آتشکده نیاسر یکی از سالم ترین نمونه های برجای مانده در ارتفاعات نیاسر کاشان از اواخر دوران اشکانی و اوایل دوران ساسانی است، کارکرد و عنوان صحیح آن آتشکده اما اساس معماری آن بر مبنای چار طاقی طراحی و ساخته شده و به گفته منابع بومی و محلی، یک آتشدان با ارتفاع تقریبا 1.5 متر هم داشته است.

آتشکده نیاسر که در رده یکی از معروف ترین چهار طاقی های ایران قرار دارد، از دو جهت مهم است یکی از نظر استحکام در معماری است، زیرا به عنوان یک بنای با قدمت حدود دو هزار سال همچنان پابرجاست و دوم اینکه ساختار گنبدی سقف آن است که در قرون بعدی از آن در ساخت بناهای مذهبی همچون کلیساها، مسجدها الگوبرداری شده است. البته برخی از پژوهشگران برای این بنای باستانی کاربری هایی مانند نشان راهیابی، بنای یادبود، آتشگاه و قبر بزرگان، رصدخانه و حتی بنایی که با آن میتوان اعتدالین و انقلابین را مشخص کرد، مطرح کرده اند.

محمد آقاجانی، فعال و کارشناس میراث فرهنگی با اشاره به بازدیدی که در روزهای گذشته از آتشکده نیاسر و وضعیت حریم درجه یک این اثر تاریخی را تاسف بار خواند و گفت: اگر بخواهید یک آپارتمان در جوار یک بنای تاریخی بسازید باید از شهرداری و میراث فرهنگی استعلام بگیرد اما تعجب من از این است که این معدن تراورتن چگونه و به چه شکل توانسته در حریم این اثر تاریخی مجوز فعالیت بگیرد یا اینکه همچنان به کارش ادامه بدهد؟!

وی پیرامون اینکه دارابی درباره عملیات معدن کاوی در حریم آتشکده نیاسر دستور بررسی داد، افزود: بازدیدی که از آتشکده و وضعیت حریم درجه یک آن داشتم صحنه بسیار وحشتناکی بود. در بازدیدهایی که از آثار تاریخی داشتم، هر کدام مشکلی داشتند اما این وضعیت در حریم درجه یک آتشکده نیاسر یک فاجعه بود. معدن انفجاری تراورتن در حریم درجه یک آتشکده، آسیب رسان بوده و علاوه بر این به لحاظ بصری، سیمای منظری اثر مخدوش شده است.

این فعال میراث فرهنگی در ادامه گفت: معدن کاران، تپه سنگی ای که از آن برداشت سنگ می کنند را تا حد زیادی گود کرده و پایین رفته اند که ممکن است با این وضعیت، مسیر و آبدهی این چشمه اسکندریه دستخوش تغییر شده باشد که این موضوع نیاز به بررسی کارشناسان دارد.

آقاجانی با بیان اینکه طبق قوانین میراث فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، هر بنایی باید حریمش مشخص شود و هر اتفاقی در آن حریم باید با اجازه و استعلام از میراث فرهنگی باشد، گفت: میراث فرهنگی باید بر همه اتفاقاتی که در حریم آثار تاریخی می افتد نظارت داشته باشد. اگر میراث فرهنگی پیشتر مجوزی برای فعالیت این معدن داده یا نداده است، فرقی نمی کند؛ باید در هر صورت و در زمان حاضر مانع آن شد.

علیرضا ایزدی، مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان نیز با اشاره به فعال بودن این معدن گفت: در بازدیدی که در روزهای گذشته از حریم آتشکده نیاسر داشتیم، اتمام حجت حقوقی کرده ایم و اگر این اتمام حجت به سرانجامی نرسد، وارد شکواییه حقوقی می شویم تا آنچه قانون است را رعایت کنند.

به گفته ایزدی، پرونده معدن تراورتن در دست اقدام برای شکایت است و در صورتی که قوانین میراث فرهنگی که جز قوانین جمهوری اسلامی ایران است رعایت نشود، دایره حقوقی اداره کل میراث فرهنگی اصفهان از طریق مراجع ذی ربط اقدام خواهد کرد.

این مقام میراث فرهنگی اصفهان با تاکید بر اینکه نمیتوان تضمین کرد که معدن موجب آسیب به آتشکده نیاسر نشود، گفت: ممکن است یک انفجار روی یک خط گسلی باشد و این مجموعه را کاملا به ویرانی بکشاند. این یک موضوع علمی است و نمیتوان تضمینی داد که انفجار یا تردد کامیون ها، خسارتی به آتشکده وارد نکنند. اگر معادن با تکنولوژی روز برداشت سنگ داشته باشند، مانعی وجود ندارد اما اگر بخواهند از مسیر انفجار وارد شوند ما هم به لحاظ قانونی وارد عمل می شویم.

وی در پاسخ به خبرنگار مبنی بر اینکه تردد کامیون ها، رها کردن لاشه سنگ ها و از بین رفتن حریم منظری اثر بواسطه برداشتهای متعدد تا چه اندازه از سوی میراث فرهنگی پیگیری شده، گفت: پیشنهاد کرده ایم که مسیر تردد کامیون ها هم تغییر کند، چرا که از نگاه ما مسیر موجود مسیر مناسبی نیست، اما اینکه آیا می شود این مسیر را جابجا کرد یا خیر، به ما ارتباطی ندارد و باید ضوابط و حرایم، چه از لحاظ دید و منظر و چه از لحاظ بار و فشاری که به لایه های پایینی می آورند رعایت شود.

محمد سرجوقیان، معاون معدنی سازمان صنعت، معدن تجارت استان اصفهان درباره نقض قوانین میراث فرهنگی بواسطه فعالیت های معدن تراورتن با اشاره به جلساتی که اخیرا در کاشان و با حضور معدن کار و مسئولان میراث فرهنگی کاشان تشکیل شده، گفت: محدوده معدن با محدوده آتشکده تداخل داشت و به همین دلیل آن را از محدوده آتشکده خارج کردیم تا مشکلی برای مباحث میراث فرهنگی نباشد.

وی با بیان اینکه در زمان حاضر محدوده آتشکده خارج از محدوده پروانه بهره برداری قرار دارد، افزود: معدن تراورتن نیاسر پروانه معتبر دارد و تا 3 الی چهار سال آینده معتبر است.

به گفته سرجوقیان، صدور پروانه معدن تراورتن در حریم آتشکده نیاسر پیش از سال 1384 انجام گرفته است و استعلامی از سوی میراث فرهنگی در این رابطه انجام نشده است.

وی در این رابطه افزود: پروانه معادن از سال 84 به این سو استعلام های لازم را دارند اما پروانه معدن تراورتن نیاسر، قدیمی تر است که در جلسات اخیر با میراث فرهنگی کاشان و معدن کار مشکل آن را حل کرده ایم.

سرجوقیان گفت: چهار طاقی نیاسر در محدوده معدن بود که با توجه به دغدغه هایی که وجود داشت، با تشکیل جلسات کارشناسی، این تداخل را برطرف کردیم تا میراث فرهنگی به راحتی پیگیر سند بشود. معدن سنگ تراورتن نیاسر با روش های مکانیزه کار می کند و مشکلی برای آتشکده ایجاد نمی کند. مسیر دسترسی کامیون ها هم مشکلی ندارد و تغییری نخواهد کرد.