احیای آلندق با همت یکی از زنان هنرمند ساکن مینودشت

ایرنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده و گزارشهای منتشر شده، احیای آلندق با همت یکی از زنان هنرمند ساکن مینودشت صورت پذیرفت.

گلستان به سبب تنوع جمعیتی گسترده و اقوام مختلف، غنی از فرهنگهای فراوان است که دامنه تولید انواع پوشاک را در این استان متنوع تر از سایر مناطق می کند.

آلندق قزلباش یا پوشش سر، سنبلی از قدمت و جایگاه فرهنگ و هنر در این قوم ساکن گلستان بشمار می رود که در آن هنرمندان که اغلب از بانوان بودند نقش و نگارهای برگرفته از فرهنگ قوم خود را بر روی پارچه های ابریشمی خلق می کردند.

با پیگیری فراوان یکی از استادکاران قزلباش دوخت آلندق را در شرق گلستان پیدا کردم و برای رسیدن به خانه او راهی یک روستا در مینودشت شدم.

نامگذاری کوچه های این روستا با نام "بهشت"، یکی از نشانه های همزیستی مردم القجر با طبیعت این روستای کوهستانی است.

از چند کودک که با گردو و سنگ مشغول بازی هستند، آدرس خانه خانم رقیه قزل سفلو را می پرسم. با تعجب به هم نگاه کردند گویی را اشتباه آمدم. دوباره پرسیدم: " خاله رقیه، همون خانم هنرمند" این بار اسم رمز را درست گفتم چون هر سه نفر با اشتیاق دست را به سمت کوچه "بهشت پنجم" نشانه گرفته و گفتند: "همون در بزرگ سبز"

دستم را روی زنگ در خانه خاله رقیه گذاشتم. به فاصله کوتاهی در باز شد و وارد خانه شدم. خانه که نه انگار به بهشت رسیدم. عطر گل محمدی کاشته شده در اطراف خانه، درختان میوه و گلهای روی ایوان با همراه با نم نم باران در یک روز سرد زمستانی، خانه مادربزرگ را برایم تداعی کرد. محو خاطرات دوران کودکی بودم که صدایی گرم از روی سکو مرا به خود آورد " چقد دیر اومدی. نگرانت شدم دخترم".

با لبی خندان و چهره گشاده سلامم را با مهربانی پاسخ داد و مرا به درون خانه دعوت کرد. درون خانه حکایت از گنجینه های هنر دست گذشتگان خاله رقیه دارد. جای جای دیوار خانه پر از هنرهای دستی با پارچه ابریشم است و یادگاری های مادر و مادربزرگ خاله رقیه روی دیوار، تاریخچه این خاندان هنردوست را به نمایش میگذارد.

خاله رقیه 69 سال دارد و استاد هنر دوخت آلندق و همچنین احیاگر این هنر فراموش شده است که این هنر را از مادرش آموخته و پس از سالها گوشه نشینی، تصمیم گرفت این هنر را بار دیگر زنده کند.

این هنرمند گلستانی با چایی داغ و کسمک (آبنبات محلی) در حالی که از ما میزبانی می کرد با گویش قزلباش گفت: آلندق، میراث قدیمی و هویت زنان قزلباش است که بخشی از تاریخ و فرهنگ این قوم بشمار می رود و ریشه در سنن مادران و مادربزرگان ما دارد.

خاله رقیه در حالی که ابزار کار دوخت آلندق را در دست گرفته، افزود: زنان مینودشتی و بخصوص قوم قزلباش در سالهای اخیر بار دیگر به استفاده از آلندق روی آورده اند و از آن در مجالس و حتی محافل خانوادگی استفاده می کنند.

وی گفت: در گذشته زنان متاهل بدون آلندق اجازه خروج از خانه را نداشتند اما کاردکرد این پوشش در سالهای اخیر تزئینی است.

وی با یادآوری خاطره ای گفت: سالها قبل و مدت کوتاهی پس از ازدواج، یک روز بدون آلندق از خانه بیرون رفتم. دایی بزرگ به محض این که مرا دید، با عصبانیت از من خواست به خانه برگردم و آلندقم را روی سرم بگذارم. بعد از آن دیگر بدون این پوشش جایی نرفتم.

وی بیان کرد: برای دوخت آلندق برخلاف گذشته به جای نخ ابریشم از کاموا استفاده می شود و بخاطر ظریف دوزی هنرمندان قزلباش با نخ های رنگی، نقوش و نگاره های زیبایی در حال تولید است.

خاله رقیه اظهار داشت: این پوشش زنانه که بانوان آن را زیر روسری می گذاشتند تا موها را محکم و ثابت نگه دارد، نشانه ازدواج دختران قزلباش بود.

وی خاطرنشان کرد: آلندق یکی از هنرهای سنتی و صنایع دستی قدیمی و اصیل زنان قزلباش است که علاوه بر نشانه تاهل، وسیله ای برای تزئین پوشش ظاهری و رعایت حجاب بود.

وی گفت: آلندق با رنگ و طرح های مختلف مانند کلاه، موهای زنان را تا پیشانی می پوشاند و اینطور که شنیده ام، استفاده از آن پس از فرمان کسف حجاب رضا شاه در زنان قزلباش بیشتر شد.

خاله رقیه افزود: در گذشته، آلندق یکی از وسایل اصلی جهیزیه دختران بود که پس از سالها بار دیگر دختران قزلباش با آن آشتی کرده و به مصرف آن روی آورده اند.

کارشناس ثبت میراث ناملموس اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گلستان گفت: پرونده مهارت سنتی تهیه آلندق یا همان پوشش سر زنان متاهل قزلباش با جمع بندی اطلاعات، تهیه عکس و فیلم مستند پس از تائید شورای ثبت استان به وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ارسال شد و در 22 آبان امسال به ثبت ملی رسید.

مریم منصوری افزود: بانوان قزلباش مانند گذشه این پوشش را در فضاهای عمومی استفاده نمی کنند اما در مراسم، مجالس و مهمانی های سنتی استفاده از آن در حال گسترش است.

وی اظهار کرد: رونق استفاده از این پوشش می تواند جذابیت بسیاری برای گردشگران داشته باشد.

وی بیان کرد: در موزه مینودشت پوشش زنان قزلباش به همراه آلندق برای معرفی و بازدید عموم مسافران و گردشگران به نمایش گذاشته شده است.