پای نان سنگک چه زمانی به سفره ایرانی باز شد؟

ایسنا/ بدنبال آخرین خبرهای بدست رسیده، این پرسش مطرح می گردد که پای نان سنگک چه زمانی به سفره ایرانی باز شد؟

نان سنگک بدون تردید محبوب ترین نانی است که در تنور روی ریگ های داغ پخته می شود. این نان از آرد کامل (آرد بدون سبوس) تهیه می شود. این خصوصیت باعث شده نان سنگک به لحاظ کیفیت تغذیه ای یک سر و گردن از سایر نان ها بالاتر باشد. طعم خوش نان سنگک و مزایای بیشمار آن طرفداران زیادی را به خود جذب کرده است. به دلیل داشتن مقدار زیادی فیبر در مخلوط این نان، هضم آن بسیار آسان بوده و ارزش غذایی بسیار بالایی دارد.

در رابطه با چگونگی و محل و تاریخ دقیق پیدایش نان سنگک در ایران اطلاعات دقیق و روشنی در دسترس نیست. کهن ترین نوشته و تحقیقی که در آن از نان سنگک نام برده شده، یک کتاب فرهنگ لغات به نام «برهان قاطع» است که توسط نویسنده ای به نام خلف تبریزی در سال 1062 هجری قمری نگارش شده که مولف در کتاب خود معنای واژه سنگک را «نوعی از نان که روی سنگریزه های گرم پخته می شود» عنوان می کند.

تقویم سال نمایی که توسط «کمیته نانوایان تهران» در 19 اردیبهشت سال 1326 شمسی در تهران چاپ شده، تاریخچه و چگونگی پیدایش نانوایی و نان سنگک در ایران را از دوره شاه عباس صفوی می داند. شاه عباس برای رفاه حال طبقات تهیدست و لشگریان خود که غالبا در سفر احتیاج به نان و خورش موقت و فوری داشتند، در صدد چاره ای برآمد تا در هر شهر نانوایی هایی بسازند که بتواند به قدر مصرف سربازان نان تهیه کند.

شاه عباس حل این مشکل را از «شیخ بهایی» طلب کرد که از علما و دانشمندان آن زمان ایران بود. شیخ بهایی با تفکر و تعمق تنور سنگکی را ابداع نمود. تنور سنگک توسط شیخ بهایی بقدری با دقت و بصیرت طراحی و ساخته شده است که از آن موقع تاکنون، هنوز به صورت اولیه پخت می شود و نانی که از این تنور بیرون می آید، علاوه بر اینکه محبوب ترین نان ایرانی است، جز محبوب ترین نان های دنیا نیز بشمار می رود.

همچنین گفته می شود قدمت نان سنگک را قبل از ورود اسلام به ایران و در زمان پادشاهان ساسانی می دانند. مطابق یکی از دیدگاه ها پخت نان سنگک پیش از ورود اسلام به ایران نیز رواج داشته و پیدایش آن به بیماری یکی از پادشاهان ساسانی گره میخورد. طبیب برای درمان پادشاه نانی تجویز می کند که باید روی ریگ پخته شود. در اجرای این کار دستور داده می شود که روی توری مقداری ریگ و سنگ ریزه بریزند و در زیر آن آتش پرحجمی روشن کنند تا ریگ ها کاملا داغ شود. سپس خمیر نان را با دست روی تخت هایی پهن کرده و روی سنگ های داغ قرار دهند تا پخته شود.

از آنجا که در این روش قسمت پایین نان پخته و قسمت رویی پخته نمی شود، توری دیگری نیز روی خمیر قرار داده و روی آن آتش ریختند تا هر 2 طرف نان بپزد. این روش پختن نان به آرامی توسعه و تکامل یافته تا به صورت امروزی درآمده است. همچنین در کتب تاریخی ذکر شده که وقتی سربازان عرب به شهر مدائن آمده و نان سنگک را روی میز نانوایی مشاهده کردند، با چنین نانی آشنایی نداشتند؛ همین موضوع دلیلی بر قدمت پخت نان سنگک در ایران است.

در گذشته نان سنگک به دلیل استفاده از آردهای با سبوس گیری پایین از مغذی تری نان ها بود اما متاسفانه اکنون مدتی است که برخی نانوایان به جای استفاده از آرد سنگک از آرد لواش یا بربری استفاده می کنند. این موضوع باعث شده که این نان کیفیت، طعم و مزه خود را مثل سابق نداشته باشد تا طرفداران خود را از دست بدهد.