تمام یافته های بندر باستانی سیراف در این سالها بدون مطالعه و بررسی رها شده اند

ایسنا/ براساس آخرین اخبار واصله، تمام یافته های بندر باستانی سیراف در این سالها بدون مطالعه و بررسی رها شده اند.

محمد اسماعیل اسمعیلی جلودار که سرپرست کاوش بندر باستانی سیراف بوده، به عنوان دبیر علمی همایش «میراث فرهنگی و هنری سیراف در پهنه خلیج فارس» که قرار است از سوی پژوهشکده هنر فرهنگستان هنر در بهار سال 1402 برگزار شود، درباره وضعیت بندر باستانی سیراف توضیح داد: کاوش های باستان شناسی سیراف قبل از انقلاب اسلامی ایران، مشترک توسط باستان شناسان ایرانی و انگلیسی انجام گرفته و آثار و اشیای بدست آمده از آن به دو موزه اصلی انگلستان (موزه بریتانیا) و موزه ملی ایران منتقل شده اند.

از سویی، پس از انقلاب در دو فصل کاوش هایی در این منطقه انجام شده که به عنوان سرپرست هیأت باستان شناسی به کاوش در سیراف مشغول بوده ام. مجموع تمام آن یافته ها و نیز آنچه که در گنجینه موزه ملی است در این سالها بدون مطالعه و بررسی رها شده اند و بعضا جامعه پژوهشی از وجود آنها مطلع نیست. به همین سبب پیشنهاد تهیه کتاب کاتالوگ این اشیا به پژوهشکده هنر فرهنگستان داده شد و پس از مشورت با موزه ملی ایران و استقبال رئیس کل این موزه، مقدمات انجام این مهم فراهم شد که امیدواریم پیش از زمان برگزاری همایش به انجام برسد.

به گفته این باستان شناس، آگاه نبودن برخی مسئولان و ساکنان منطقه سیراف که بیشتر غیربومی اند و برای کار در منطقه حضور دارند، نسبت به اهمیت سیراف، زمینه تخریب و نابودی کامل این منطقه را فراهم کرده است. اطلاع رسانی و آگاهی درست علمی و رسانه ای زمینه ساز حفاظت بیشتر این منطقه خواهد بود.

او ادامه داد: ظرفیت این بندر تاریخی بسیار شگفت انگیز است و با وجود بی مهری های متعدد به عرصه و حریم این بندر باستانی ایرانی که متأسفانه به نابودی سریع این منطقه منجر شده، همچنان دارای اهمیت است. این بندر نه تنها دارای آثار ملموس و در خور توجه از جمله بناهای یادمانی و یافته های هنری است که از نگاه ملی حائز اهمیت است.

اسمعیلی جلودار افزود: سیراف مورد توجه پژوهشگران و متخصصان داخلی و خارجی علاقمند به حوزه فرهنگ و تمدن ایرانی است و در حال حاضر متخصصان مختلف با رویکردهای بین رشته ای بصورت پروژه های مستقل با موضوع تخصصی سیراف یا مرتبط با سیراف در حال پژوهش اند. برای متخصصان حوزه هنری مربوط به اواخر دوران ساسانی و نیز سده های نخستین اسلامی نیز سیراف بویژه در حوزه ارتباطات دریایی دارای اهمیت است و بدون توجه به این منطقه، موضوع ارتباطات هنری و فرهنگی خلیج فارس قابل خوانش و درک نخواهد بود.

دبیر علمی همایش «میراث فرهنگی و هنری سیراف در پهنه خلیج فارس» همچنین درباره پیشینه همایش هایی که تاکنون برای این بندر تاریخی برگزار شده، گفت: مهمترین همایشی که در حوزه سیراف برگزار شد مربوط به سال 1384 به همت بنیاد ایران شناسی بود که از زمان برگزاری آن 17 سال میگذرد. دیگر همایش های برگزار شده نیز مرتبط با خلیج فارس بوده که بخشی از آن به سیراف اختصاص داشته است. تفاوت اصلی این همایش شاید در نوع نگاه آن به موضوع سیراف است.

رئیس انجمن علمی باستان شناسی ایران در ادامه گفت: میراث سیراف و تأثیر آن منحصر به موقعیت این بندر و خلیج فارس نیست، بلکه تأثیر این بندر را به وضوح در جهان باستان شاهدیم. بر این اساس در همایش کنونی بناست تا سیراف از جنبه های هنری، باستان شناسی، تاریخی، معماری، شهرسازی، هنرهای کاربردی، مدیریت و حفاظت از محوطه های باستانی و ... مورد بررسی قرار گیرد و تلاش خواهد شد تا بستری برای تبادل آخرین یافته های محققان داخلی و خارجی و زمینه ای برای پژوهش های جدید فراهم شود. در بعد مدیریتی و اجتماعی نیز ضرورت توجه به سیراف تبیین شده تا برای حفظ این میراث پارسی اقدام جدی به انجام رسد.

او افزود: اصلی ترین هدف همایش «میراث فرهنگی و هنری سیراف در پهنه خلیج فارس»، ارائه آخرین دستاوردهای علمی پژوهشی محققان به جامعه علمی کشور و همچنین ارائه مستندات علمی مبنی بر نام پارسی آن منطقه با توجه به میراث فرهنگی سیراف در خلیج فارس است. علاوه بر این با برگزاری برنامه های این چنینی میتوان توجه مدیران کلان فرهنگی کشور را به اهمیت سیراف جلب کرد تا از نابودی آثار این منطقه جلوگیری شود. از دیگر اهداف این همایش میتوان به جلب توجه جامعه محلی به اهمیت سیراف و نقش آن در دریانوردی جهانی و نیز اهمیت اقتصادی این بندر در حوزه گردشگری فرهنگی و طبیعی اشاره کرد.

سرپرست کاوش بندر باستانی سیراف درباره پیشینه تاریخی این بندر بیان کرد: سیراف یکی از بنادر باستانی ایران در مرکز خلیج فارس است که طبق مدارک باستان شناسی، دست کم از دوران ساسانیان از لحاظ تجاری با بخش بزرگی از جهان باستان شامل شرق آفریقا، اقیانوس هند، دریای مکران، هندوستان، چین و حتی بصورت غیرمستقیم با کره و ژاپن در ارتباط بوده است.

او ادامه داد: ارتباط این بندر بویژه در صدر اسلام گسترش چشمگیری پیدا کرد که سوابق بیشتری از آن برای مطالعه محققان و پژوهشگران بویژه باستان شناسان در دسترس قرار دارد. بدون شک بازرگانی، رابطه مستقیمی با جنبه های مختلف زندگی انسان دارد و بر این اساس نتیجه این ارتباط را میتوان در آثار هنری، معماری، شهرسازی و دیگر جنبه های آن مشاهده کرد. در واقع حجم سرمایه حاصل از این بازرگانی و حضور بازرگانان مختلف یا کالاهای آنها در سیراف و پشتیبانی از هنرمندان، صنعتگران و معماران به نوعی شکوفایی هنر را با خود به همراه آورد.

این آثار هنری را میتوان در تولیدات سفالگران، فلزکاران، هنرمندان گچبری، خطاطان و کتیبه نویسان و در حوزه معماری، خانه های اعیانی ملاحظه کرد. از سوی دیگر، کالاهای هنری وارادتی نیز خود زمینه هایی را برای رقابت بین هنرمندان ایرانی و غیرایرانی (پارسی و غیرپارسی) فراهم کرد و حاصل آن آثار ارزشمندی است که از سیراف در تمام اقصی نقاط دنیا برجای مانده و برای پژوهشگران حوزه های مختلف اعم از باستان شناسان، پژوهشگران هنری، معماران، شهرسازان و دیگر حوزه ها این فرصت مهیاست تا روی این بخش از آثار پارسی مطالعه و تحقیق انجام دهند.

این باستان شناس به برخی آثار بجا مانده در سیراف از جمله معماری خانه های سیرافی، مساجد جامع و کوچک، سیستم انتقال آب، شهرسازی، سنگهای قبور تزئینی با خطوط مختلف کوفی شامل کوفی مزهر، کوفی مورق، کوفی مشبک به همراه گونه های مختلف سفال منقوش ساده و سفال های لعابدار و نیز گچبری ها و شیشه های تزیینی و اشیای فلزی و سنگی اشاره کرد و افزود: این آثار مغفول مانده و جا دارد علاوه بر باستان شناسان، پژوهشگران در حوزه های دیگر نیز توجه و مطالعات خود را بر آنها متمرکز کنند.

اسمعیلی جلودار گفت: اهمیت سیراف سبب شد تا برگزاری همایش مورد توجه پژوهشکده هنر فرهنگستان هنر قرار گیرد و بنا شد این رویداد با همکاری انجمن علمی باستان شناسی ایران و دیگر نهادهای پژوهشی همچون موزه ملی ایران، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و دانشگاه های کشور برگزار شود.