قلعه باشقورتاران یکی از قلعه های دیدنی استان همدان به شمار می رود

ایسنا/ براساس آخرین خبر و گزارش های بدست آمده، قلعه باشقورتاران یکی از قلعه های دیدنی استان همدان به شمار می رود.

قلعه تاریخی باشقورتاران یا قز قلعه سی در فاصله 1.5 کیلومتری جنوب روستای باشقورتاران بر فراز کوهی قرار گرفته که پس از طی مسیری مالرو با شیبی تند، امکان دسترسی به آن فراهم می شود. این قلعه در روستای باشقورتاران در بخش شیرین سو از توابع شهرستان کبودرآهنگ و در شمالی ترین نقطه استان همدان قرار دارد.

باشقورتاران شمالی ترین روستای استان بوده و دارای پتانسیل هایی در زمینه گردشگری از جمله قلعه فوق است. قلعه هادی خان و قلعه فتحی سلطان نیز در روستا قرار دارد و حمام سنگی باشقورتاران دیگر بنای تاریخی روستا محسوب می شود.

نخستین و تنها فصل کاوش قلعه باشقورتاران در سال 1391 به سرپرستی دکتر اسماعیل رحمانی انجام شد و پس از آن قلعه همانطور رها شده است. برای آگاهی از وضعیت بنا و اطلاعات کاوش پای صحبت های این باستان شناس نشستیم.

رحمانی گفت: تاکنون تنها یک فصل کاوش در قلعه انجام شده و طبق داده های سفالی که از محل کشف شد مربوط به دوره قرون میانی اسلامی است که دوره سلجوقی تا ایلخانی را در بر میگیرد.

وی با اشاره به اینکه قلعه در منطقه کوهستانی واقع شده و جز بناهای دفاعی و نظامی است، تصریح کرد: قلعه باشقورتاران شامل برج و بارو است و داخل آن بناهایی وجود دارد که در جریان کاوش تعدادی از آنها مانند آب انبار و بخشی که به عنوان اتاق پذیرایی استفاده میشد، کشف شد.

این باستان شناس با بیان اینکه بناها متناسب با نوع فضاهای نظامی و استحکامی کوچک است، عنوان کرد: کارگاه های سفال نیز در قلعه وجود داشت که نشان میداد تامین کننده نیازهای اولیه قلعه بوده است.

رحمانی با اشاره به اینکه دسترسی به اطلاعات تکمیلی درباره قلعه نیازمند کاوش های بیشتر است، عنوان کرد: بناهایی داخل قلعه وجود دارد که به صورت تل هایی درآمده بود و برای مشخص شدن کاربری آنها و اطلاعات بیشتری درباره بناها باید مورد کاوش قرار گیرد تا فضاهای معماری نمایان شوند.

وی با بیان اینکه ممکن است پایه های ساسانی در بنا وجود داشته باشد، اظهار کرد: برای پاسخگویی به این مسئله باید فصل های بعدی کاوش در قلعه انجام شود تا بتوان نظر قاطع داد اما آنچه تاکنون محرز شده است بنا به اوایل دوره اسلامی و قرون میانی اسلامی بر میگردد.

رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان کبودرآهنگ با اشاره به اینکه این قلعه در بخش شیرین سو و در روستایی به همین نام قرار دارد، گفت: قلعه باشقورتاران بالای کوه است و در داخل روستا دو قلعه اربابی و حمام سنگی باشقورتاران نیز وجود دارد.

مهدی غلامی با بیان اینکه دلایل استراتژیک و نزدیکی به دشت زنجان از جمله عوامل شکل گیری قلعه است، اظهار کرد: براساس داده های سفالی حاصل از کاوش قدمت آن به دوره میانی اسلامی بر میگردد.

وی با اشاره به اینکه قلعه کارکرد دیده بانی و نظامی داشته، تصریح کرد: این قلعه در دوره میانی اسلامی از مهمترین استقرارگاه های فرهنگی اسلامی بوده که به عنوان حلقه ارتباطی دشت همدان و زنجان ایفای نقش میکرده است.

غلامی با بیان اینکه نحوه برپایی قلعه بر فراز بلندترن ارتفاع منطقه بیانگر اهمیت استراتژیک و تبادلات فرهنگی اقتصادی و سیاسی است، افزود: قلعه به شکل بنایی با پلان نامنظم بر روی صخره های سنگی طبیعی شکل گرفته است که به طول 98، عرض 65 و ارتفاع دیواره ها نیز چهار و نیم متر است.

وی با اشاره به اینکه مصالح بکار رفته در بنا تخته سنگ های طبیعی است، عنوان کرد: استفاده از ملات ساروج نیز در معماری قلعه دیده می شود، علاوه بر این در بعضی از قسمت ها آجر در اندازه های کوچک استفاده شده است.

رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کبودرآهنگ ادامه داد: بنا با حصارهای دفاعی و با ساختاری مثل قلعه های دفاعی نظامی و مشرف به تمامی مناطق اطراف ساخته شده و دسترسی به آن مشکل است، همچنین قلعه باشقورتاران شبیه به قلعه های دفاعی اسماعیلیان است.

غلامی با بیان اینکه با توجه به نحوه ساخت به نظر می رسد پایه اولیه قلعه توسط ساسانیان بنا گذاشته و بعدها توسط اسماعیلیان مجددا ساخته شده، اظهار کرد: در عملیات کاوش چند فضای معماری مانند آب انبار و تنورهای کوچک و بزرگ در قلعه پیدا شد که در مجاورت هم قرار دارند.

وی با اشاره به اینکه این ساختارهای معماری بازگو کننده این است که نیازهای قلعه در همانجا رفع میشده، بیان کرد: قلعه بدلیل موقعیت قرارگیری همواره در معرض باد و باران بوده و به همین دلیل در طول سالیان با تخریب مواجه بوده است.

غلامی در پایان اظهار کرد: عمده سفال های بدست آمده از قلعه، سفال لعابدار تک رنگ فیروزه ای، نقاشی زیر لعاب و لعاب پاشیده است که معمولا متعلق به قرون 4 تا 7 هجری قمری است.