بنای ارزشمند و تاریخی دزفول کج شد

پس آب شهری، مسجد جامع دزفول را احاطه کرده و دیوارها و ستون های آن را با رانش و خطر ریزش مواجه کرده است. این خبر پیرامون کج شدن مسجد جامع دزفول و همچنین تخریب مسجد جامع دزفول نگارش شده است.

مسجدی تاریخی و معماری دیدنی

مسجد جامع دزفول به شماره 287 در ردیف آثار ملی ایران ثبت شده است. درباره سال دقیق ساخت آن اختلاف نظرهایی وجود دارد. به باور مردم محلی اینجا قبلاً آتشکده ای بوده که با ورود اسلام روی آن مسجدی بنا شده، اما «سیدمحمد علی امام اهوازی» در رساله مسجد جامع دزفول، قدمت آن را به قرن چهارم هجری و برخی ماخذها به سده هفتم هجری نسبت داده اند. شناسنامه ای که نزدیک سر در نصب شده نیز نشان می دهد این مسجد بین 900 تا یک هزار سال قدمت دارد و بعد از پل ساسانی شهر دزفول، قدیمی ترین اثر این شهر آجری به حساب می آید. معماری مسجد جامع به شیوه ساسانیان و الگو گرفته از «کاخ ایوان کرخه» در نزدیکی شهر شوش است. مسجد دزفول در دوره های صفوی و قاجار متناوب بهسازی شده و به تزئین های آن اضافه شده است. در جنگ عراق با ایران نیز جبهه شمالی و سردر مسجد بر اثر اصابت موشک خراب شد که بعدها بازسازی شده است.

آب مقصر نهایی است؟!

مسجد جایی نزدیک به بازار دزفول و بافت تاریخی شهر قرار دارد؛ هسته ای که با بحران پس آب روبه رو است. رانش و ترک های بزرگ دیوارها و تخریب مسجد جامع دزفول، تقریباً 5 محله از این شهر تاریخی را در وضعیت خطرناک قرار داده است. محله هایی که مامن خانه ها و مساجد تاریخی دزفول هستند.

مجتبی گهستونی، دبیر و سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی، قبلاً نسبت به وضعیت شهر دزفول و تخریب مسجد جامع دزفول هشدار داده و گفته بود: از عواملی که خانه های قدیمی این شهر را در معرض خطر قرار داده، پس آب است. تمام خانه های دزفول زیرزمین هایی به نام «شوادان» دارند. آب پس آب از زیر این خانه ها و شوادان ها عبور می کند و پایه های خانه را سست می کند. لوله کشی های خانه ها نیز که بیشتر قدیمی بوده و نشتی آب در آن ها جدی است.

مجسد قدیمی دزفول نیز سال هاست به این سرنوشت دچار شده است. با آنکه دیوارها و ستون های قطوری دارد اما اثر نفوذ پس آب و کج شدن مسجد جامع دزفول به وضوح دیده می شود. ایوان شرقی و غربی به سمت حیاط داخلی مسجد منحرف شده اند. این انحراف را از کج شدن داربست های فلزی جوش شده به این ایوان ها به خوبی می توان دید. انحراف ستون های آجری داخل شبستان نیز کاملاً مشهود است. رطوبت در تمام دیوارها نمود دارد که بخش هایی از مسجد را با خطر ریزش مواجه کرده است. دیوارهای غریب خانه که قدیمی ترین بخش مسجد دزفول به شمار می آید و به باور محلی ها پیش از آن آتشکده بوده، طبله کرده است. درهای فلزی این بخش از مسجد که دو کتیبه از دوران صفوی در دل خود جای داده، تقریباً همیشه به روی مردم بسته است. بخشی از این محل در گذشته جدا و به انباری تبدیل شده که حالا وسایل مراسم محرم در آن نگهداری می شود.

آسیب بنای مسجد جدی است

یکی از محلی ها که عضو پایگاه بسیج مسجد است، درباره کج شدن مسجد جامع دزفول می گوید: در گذشته پس آب سطحی و کم حجم بود و خطر زیادی برای این شهر نداشت اما از وقتی سرویس های بهداشتی به شبکه پس آب شهری وارد شده، این آسیب بیشتر شده و کل شهر در معرض خطر قرار گرفته است. او می گوید: پس آب اطراف مسجد دزفول را احاطه کرده و دیوارهای شرقی و غربی در حال ریزش است. او درباره کاربری تیرآهن های فلزی که به دیوارهای مسجد متصل شده و حالا شکم در آوده و کج شده ، توضیح می دهد که برای نصب چادر و مسقف کردن مسجد در فصل زمستان به دیوار جوش داده شده ، اما حالا مقیاس خوبی برای میزان کج شدن دیوارها هستند.

نفوذ رطوبت پس آب به حدی است که دیوار تازه مرمت شده مسجد در بخش شمالی را هم مبتلا کرده است. شهرداری دزفول گفته بود: برای ساخت و مرمت این دیوار 200 میلیون تومان هزینه کرده، اما حالا اثر رطوبت و حتی رانش در آن دیده می شود. در داخل شبستان، ستون های سنگی قطور یکی در میان به چپ و راست منحرف شده اند. محلی ها می گویند پس آب با آن ها چنین کرده است.

مشکل مسجد پیگیری اساسی نیاز دارد

یکی از بازاری های دزفول که در همین مسجد نماز برپا می کند، تعریف کرد که تا به حال چندبار از اداره میراث فرهنگی آمده اند از مسجد جامع دزفول و میزان تخریب آن عکس گرفته و ایزومتیریک کاشی ها را بدست آورده و رفته اند. متأسفانه بودجه ای که برای مرمت این مسجد می گذارند، کفاف نمی دهد. مثل اینکه اداره اوقاف که مسجد در وقف آن است و تولیت آن که یک خانواده اصیل دزفولی است، هم از عهده تأمین بودجه مرمت مسجد برنمی آیند.

ظاهر مسجد از انجام یکسری مرمت های غیراصولی حکایت دارد، از آجرهای نامتقارن با آجرهای قدیمی که گفته می شود به خاطر رطوبت تعویض شده و به وفور در بخش های بیرونی و درونی مسجد دیده می شود، گرفته تا درهایی که درحال نصب در شبستان جنوبی و محل اقامه نماز است و بهم ریختگی را برای این روزهای مسجد رقم زده است. محلی ها می گویند: همه این کارها زیر نظر اداره میراث فرهنگی دزفول درحال انجام است. آن ها می گویند: چاره ای جز گذاشتن در برای شبستان ندارند، چون باران امسال که زیاد شد به داخل شبستان نفوذ کرد و استفاده از این فضا را برای نمازگزاران ناممکن کرد.

از بین رفتن تدریجی بنا، مردم مقصرند؟!

مردی که عضو پایگاه بسیج همین مسجد است، می گوید: محلی ها و بازاری ها دیگر کمتر برای نماز به مسجد جامع دزفول می آیند، شاید 50 تا 60 نفر در هر روز. برای خیلی ها سرنوشت این مسجد بی اهمیت شده است، تقریباً کسی به فکر نجات آن نیست.

داخل مسجد آشفتگی و بی نظمی ناشی از کم توجهی موج می زند. در ایوان غربی، داربست های زنگ زده روی زمین ریخته شده اند. همان مرد می گوید: بیشتر از شش ماه است که اینجا ریخته شده اند. قرار بود مسجد را مرمت کنند اما اگر می خواستند این کار را انجام دهند باید تا الان کار را شروع می کردند، چون بعد از این هوا گرم می شود و دیگر کسی سراغ مرمت را نمی گیرد.

منبع: ایسنا