تخصیص یک میلیارد تومان اعتبار فقط برای مرمت سقف کاخ مروارید

ایسنا/ براساس آخرین اخبار منتشر شده، تخصیص یک میلیارد تومان اعتبار فقط برای مرمت سقف کاخ مروارید صورت پذیرفت.

فریدون محمدی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان البرز درباره آخرین وضعیت کاخ مروارید گفت: در حال حاضر با رأی دادستان کرج بهره برداری از کاخ مروارید به تولیت و مدیریت اداره میراث فرهنگی البرز سپرده شده است، اما مالکیت آن همچنان با بنیاد تعاون سپاه است. همچنین با یک میلیارد تومان اعتباری که از محل اعتبارات ملی دریافت کردیم، قصد داریم رستی های سقف را بکنیم و مرمت سقف را انجام دهیم.

او پیرامون تخصیص یک میلیارد تومان اعتبار فقط برای مرمت سقف کاخ مروارید افزود: هدف نهایی ما واگذاری این کاخ به یک سرمایه گذار قوی و مناسب است و وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در سفر خود به استان البرز نیز بر این موضوع تاکید کردند و در صورت پیدا شدن سرمایه گذار مناسب، ما آمادگی لازم برای واگذاری کاخ را داریم.

محمدی در ادامه پیرامون تخصیص یک میلیارد تومان اعتبار فقط برای مرمت سقف کاخ مروارید گفت: فضای بیرونی کاخ مروارید کرج باز است، اما فضای داخلی این کاخ همچنان بسته است و هنوز اجازه ورود به آن را ندادیم. این کاخ به مرمت اضطراری نیاز دارد. در این راستا نیز طرح مرمتی صفر تا صدی این کاخ را به پیمانکار دادیم و درصدد اجرای این طرح هستیم.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان البرز پیش از این گفته بود: در حال رایزنی برای آزادسازی کاخ مروارید از طریق اختصاص زمین معوض هستیم. همچنین قرار است کار مرمت سقف کاخ مروارید با اعتبارات ملی و استانی انجام شود. در سفر رئیس جمهور به استان اعتبار خوبی در حدود 5 میلیارد تومان برای بازسازی کاخ مروارید اختصاص داده شده است. هرچند کاخ مروارید مهرشهر به بیش از 100 میلیارد تومان اعتبار برای بازسازی بطور کامل نیاز دارد.

کاخ مروارید محل زندگی شمس خواهر محمدرضا پهلوی بوده که توسط مؤسسه رایت، طراحی و با نظارت مهندس ویلیام کیسسی بین سالهای 1347 - 1345 (1968 - 1966 میلادی) ساخته و مورد بهره برداری قرار گرفته شد. بنابر اسناد موجود این مجموعه بعد از پیروزی انقلاب (سال 1363) با رای دادگاه انقلاب در مالکیت بنیاد مستضعفان قرار گرفته، پس از آن طی قراردادی این مجموعه به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی واگذار شد. در اوایل دهه 80 نیز از این مجموعه که با شماره 7067 در فهرست آثار ملی ثبت شده، به عنوان موزه و با نام مجتمع اردویی تفریحی شهید فهمیده استفاده میشد.

کاخ مروارید در این سالها با اینکه در فهرست آثار ملی ثبت شده، به دلیل نبود مدیریت و نظارت مجموعه میراث فرهنگی و تغییر کاربری های نامناسب به شدت دچار آسیب و تخریب و بسیاری از آثار و وسایل موجود در آن مفقود شد.

در 27 اسفند سال 1386، بنیاد مستضعفان شش دانگ عرصه و اعیانی های احداثی در مجموعه کاخ مروارید را که بر پایه قوانین لازم الاجرای کشور در اختیار سازمان میراث فرهنگی بود، در یکی از دفاتر اسناد رسمی، بر پایه سند انتقال قطعی شماره 30838 به یکی از دستگاه های دولتی به بهای 70 میلیارد ریال فروخت. این نهاد نیز در سال 1391 تصمیم داشت 70 هکتار از این کاخ را تغییر کاربری دهد و در فضاهای اطراف این کاخ هفت هزار واحد مسکونی بسازد که این اقدام در کمیسیون ماده پنج تصویب شد. این در حالی بود که این اقدام غیرقانونی تلقی و با اعتراض های زیادی همراه شد و مدیرکل وقت میراث فرهنگی و گردشگری البرز نیز مخالفت خود را با این اقدام اعلام کرده بود. سرانجام اعتراض ها به فروش و تغییر کاربری بخشی از اراضی کاخ مروارید نتیجه داد و دولت مصوبه های مربوط به فروش آن را لغو کرد.

در پی اتفاقاتی که برای این اثر ملی افتاد، مجموعه میراث فرهنگی استان البرز اقداماتی را برای تملک کاخ مروارید از سال 1391 آغاز کرد و بعد از دو سال در اردیبهشت سال 1393، مدیرکل وقت میراث فرهنگی استان البرز با اعلام اینکه 30 هکتار از کاخ مروارید به اداره کل میراث فرهنگی استان البرز واگذار شده، گفته بود: این مساحت شامل کاخ اصلی، چند بنای اداری و قسمتی از فضای باغ این کاخ بزرگ است و با واگذاری این کاخ به مجموعه میراث فرهنگی بزودی مراحل مرمت و بازسازی قسمت های تخریب شده این بنای تاریخی آغاز و پس از آن درهای این کاخ برای بازدید عموم به روی مردم گشوده می شود.

میراث فرهنگی البرز همچنین از سال 1393 وعده مرمت کاخ مروارید داده، درحالیکه آسیب ها و تخریب های وارده به این کاخ در طول سالهایی که به حال خود رها شده بود، بقدری زیاد بوده که کمبود اعتبار و بودجه مرمت، آن را با مشکل جدی مواجه کرده است. میراث فرهنگی البرز نیز در همان سالها تخریب 80 درصدی این عمارت را گزارش کرده بود.

این میان، مسعود سلطانی فر، رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور درباره وضعیت مرمت کاخ مروارید گفته بود: 80 درصد تجهیزات و اموال کاخ مروارید نابود شده و قابل مرمت نیست. این مجموعه به مردم متعلق است و باید تکلیف مالکیت این اثر مشخص شود، چون مراجع قانونی، نگهداری این اثر را در همین شرایط به سازمان میراث فرهنگی سپرده اند، ولی هنوز مالکیت آن به سازمان میراث فرهنگی واگذار نشده و برنامه ریزی، تأمین اعتبار و مرمت و بازسازی کاخ مروارید مستلزم روشن شدن مالکیت این اثر تاریخی است. برای بازسازی این کاخ 30 میلیارد تومان اعتبار نیاز است.

با وجود این کشمکش، بعد از 10 سال تعطیلی سرانجام در خرداد 1393 درهای کاخ مروارید در هفته میراث فرهنگی به روی مردم باز شد تا وضعیت اسفناک آن به مشاهده گذاشته شود.

هشت ماه پس از واگذاری کاخ مروارید به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، اولین اقدام اجرایی، تعیین حریم این بنای تاریخی بود. این مدت نیز در سه مقطع، در هفته های میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، همزمان با انجام حفاظت و مرمت های اضطراری درهای این مجموعه به روی مردم باز بود، در تعطیلات نوروز 1394 نیز این اتفاق تکرار شد. همان زمان اعلام کردند: درهای این عمارت تاریخی قرار است مانند دیگر کاخ موزه های کشور برای بازدید مردم باز باشد.

این میان، پیشنهادهایی هم برای موزه شدن کاخ مروارید مطرح شد، اما هویت موزه ای این کاخ به پایان مرمت آن بستگی داشت که مدیرکل وقت میراث فرهنگی البرز در دی 1394 درباره مرمت این عمارت گفته بود: واقعیت این است تا زمانی که امور مربوط به ثبت سند این مجموعه بطور کامل انجام نشود، میراث فرهنگی نمی تواند اعتباری برای مرمت و بازسازی این کاخ تخصیص دهد.

این حرف ها در طول بیش از چهار سال از زبان مدیران و معاونان میراث فرهنگی بارها تکرار شد و تخصیص اعتبار و بودجه برای مرمت کاخ مروارید در گرو تعیین مالکیت آن بود. سرانجام در اردیبشهت سال 1397، معاون وقت میراث فرهنگی البرز از تصمیم گیری های جدید برای کاخ مروارید خبر داد. مقرر شد با تخصیص اعتبار ئ آغاز مرمت و بازسازی، وضعیت اسفبار این بنای تاریخی بهبود بخشیده شود.

این در حالی بود که در همان سال 1397 نابودی فضای سبز کاخ مروارید بر سر زبان ها افتاد و میراث فرهنگی البرز را یکی از مقصران این وضعیت دانستند اما معاون وقت میراث فرهنگی البرز درباره حفاظت از فضای سبز این عمارت تاریخی گفته بود: با توجه به گستردگی عرصه سبز کاخ مروارید، نگهداری از درختان این مجموعه به تنهایی از عهده میراث فرهنگی بر نمی آید و نیازمند تعامل سایر ارگان های مرتبط با این امر است. بر این اساس طبق تفاهم نامه مشترکی، نگهداری از فضای 120 هکتاری این مجموعه به عهده سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری کرج گذاشته شد.

یکی دیگر از مسائلی که در آن سالها درباره کاخ مروارید مطرح بود، مفقود شدن آثار و اموال این عمارت در زمان ریاست بنیاد مستعضفان بود که مدیرکل میراث فرهنگی استان البرز در سال 1393 پس از واگذاری بخشی از این کاخ به مجموعه میراث فرهنگی البرز گفته بود که پیگیر اشیای داخل این کاخ از طریق عکس ها و اسناد موجود در بنیاد مستضعفان، بنیاد تعاون و مرکز اسناد است تا بتوانند از روی اسناد و عکس ها، اشیای داخل کاخ را شناسایی و آنها را بازگردانند. این در حالی بود که بهمن سال 1397 مدیر وقت میراث فرهنگی استان البرز اعلام کرد: بسیاری از اموال کاخ مروارید قبل از آن که به میراث فرهنگی تحویل داده شود، مفقود شده و بعید است این اموال دیگر پیدا شود.

درحالیکه فضای سبز کاخ مروارید کرج وضعیت خوبی نداشت و حتی پیگیری های آن به دادستانی استان البرز راه یافت و دیگر امیدی به پیدا شدن اموال و آثار مفقود شده این عمارت تاریخی نبود، وضعیت مرمت آن هم در طول این سالها تعریف چندانی نداشت و در سال 1399 علیرضا دهقان مهرجردی، معاون وقت میراث فرهنگی البرز آخرین وضعیت کاخ مروارید کرج را این گونه شرح داد: با اعتباری که در سال 98 برای کاخ مروارید کرج تخصیص یافت توانستیم دو ویلایی که جز ساختمان های مدیریتی مجموعه کاخ مروارید بودند را مرمت کنیم.

عملیات بهسازی و نگهداری فضای سبز این مجموعه نیز براساس تفاهم نامه ای که با شهرداری کرج بسته شده در حال انجام است. در کنار این موارد، سال گذشته عملیات تخلیه آب و لایروبی دریاچه این کاخ نیز انجام شد و این دریاچه دوباره آبگیری شد. با اعتبارات تخصیص یافته سال گذشته برخی اقدامات برای تعمیر و بهسازی ادوات و تجهیزاتی که برای آبیاری فضای سبز مجموعه مورد نیاز است، صورت گرفت. همچنین طرح و برنامه ای برای مرمت سقف سالن مرکزی و سقف استخر که به صورت گنبدی است به استانداری البرز ارائه داده ایم و امیدواریم با اختصاص اعتبار مناسب مسیر برای اجرای این عملیات باز شود.

اعتباری که برای مرمت دو سقف این کاخ برآورد شده بیش از پنج میلیارد تومان است، ولی اگر بخشی از آن هم از منابع اعتباری استانی تخصیص یابد، فاز اول مرمت را شروع می کنیم. طبق برآوردهای صورت گرفته، با یک و نیم میلیارد تومان می شود فاز اول مرمت سقف این کاخ را به اتمام رساند.

مهرجردی همچنین درباره وضعیت مالکیت این بنا و واگذاری آن به بخش خصوصی اظهار کرده بود: کاخ مروارید هنوز در مالکیت بنیاد تعاون سپاه است، به همین دلیل تا زمانیکه تکلیف این مجموعه تاریخی روشن نشود، برای وزارت میراث فرهنگی تخصیص اعتبارات سنگین برای مرمت آن منطقی به نظر نمی رسد. علاوه براین، برای مرمت و بازسازی کاخ مروارید با توجه به محدودیت های اعتباری بخش دولتی، به مشارکت بخش خصوصی نیاز داریم، ولی هیچ سرمایه گذاری تا زمانی که تکلیف مالکیت این مجموعه مشخص نشود علاقه ای برای سرمایه گذاری در این حوزه نشان نمی دهد.

با این حال فریدون محمدی که در سال 1399 سرپرست میراث فرهنگی و گردشگری استان البرز بود، از بهره برداری کاخ مروارید به عنوان کاخ موزه در آن سال خبر داد اما فقط محوطه بیرونی کاخ مروارید که مدتی بود به دلیل وضعیت نامناسب فضای سبز آن و شیوع ویروس کرونا بسته بود، به روی مردم باز شد.

پیمان بضاعتی پور، رئیس سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری شهرداری کرج هم با بیان این که 27 هکتار فضای سبز مجموعه کاخ مروارید از سال 98 در اختیار مدیریت شهری کرج قرار گرفته، گفته بود: عملیات بهسازی و احیای فضای سبز و اقدامات عمرانی و زیباسازی محوطه این مجموعه به پایان رسیده و از 19 تیر 1400 درهای کاخ مروارید برای بازدید شهروندان باز خواهد بود. همچنین بزودی ساختمان اصلی کاخ مروارید به شهرداری تحویل داده می شود. طبق برنامه ریزی صورت گرفته قرار است شهرداری اعتبار مناسبی برای بازسازی ساختمان کاخ مروارید تخصیص دهد. در صورت تامین اعتبار مورد نیاز بنا شده در کمتر از دو سال بازسازی ساختمان کاخ زیر نظر کارشناسان میراث فرهنگی و با رعایت اصول فنی و معماری صورت بگیرد.

مدیرکل میراث فرهنگی البرز نیز درباره واگذاری عملیات مرمت بنای کاخ مروارید به شهرداری کرج گفته بود: برای احیای کاخ مروارید حداقل و به صورت خوشبینانه 130 میلیارد تومان اعتبار نیاز است که تامین آن حتی از عهده بخش خصوصی نیز برنمی آید. اگر شهرداری برای مرمت بنای کاخ مروارید برنامه ای داشته باشد و بخواهد اعتبار مورد نیاز برای این کار را تامین کند، میراث فرهنگی از این اتفاق استقبال می کند. البته این اقدام منوط به توافق و انعقاد تفاهم نامه مشترک بین میراث فرهنگی و شهرداری در خصوص نحوه مرمت و بهره برداری از این مجموعه و ... است.

بخش خصوصی با احیای این بنا به دنبال برگشت سرمایه ای است که هزینه کرده و این بازگشت مدت زمان زیادی میبرد، ولی بازگشت سرمایه برای شهرداری با توجه به اینکه می تواند از سایر فضاهای این مجموعه هم استفاده کند، منطقی تر به نظر می رسد. با این حال، از واگذاری مرمت کاخ مروارید به شهرداری خبری نشد و مرمت آن همچنان در بلاتکلیفی بودجه و تورم بسر برد.

سرپرست معاونت میراث فرهنگی استان البرز در خرداد امسال درباره آخرین وضعیت مرمت این عمارت تاریخی هم گفته بود: با شرایط تورمی امروز به نظر می رسد با 85 میلیارد تومان هم نتوان مرمت کاخ مروارید را تمام کرد. امسال یک میلیارد و 900 میلیون تومان اوراق مشارکت سال 1403 برای مرمت این کاخ اختصاص یافته است. با توجه به اینکه اعتبار تخصیص یافته نقدی نیست، سالی 15 درصد از ارزشش کم می شود و حدود 800 میلیون تومان از آن می ماند و با کسر مالیات و ... در نهایت به 620 میلیون تومان می رسد.

هیچ پیمانکاری حاضر نمی شود در شرایط تورمی امروز پروژه ای را انجام دهد و هزینه کرد خود را سه سال دیگر از میراث فرهنگی بگیرد و به دنبال دریافت نقدی است. اگر قرار باشد کاخ مروارید به سروسامان برسد تنها از طریق بخش خصوصی امکان پذیر است ولی با توجه به اینکه مالکیت این کاخ با میراث فرهنگی نیست، امکان واگذاری این مجموعه به بخش خصوصی وجود ندارد.

به گفته شهباز محمودی، سال گذشته (1400) سرمایه گذاری برای مرمت و بهره برداری از این مجموعه اعلام آمادگی کرده بود، ولی با توجه به شرایط مطرح شده، واگذاری آن به بخش خصوصی منتفی شد. این سرمایه گذار آماده بود ظرف یکسال حدود 100 میلیارد تومان برای مرمت این مجموعه با نظارت میراث فرهنگی هزینه کند.

حالا مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان البرز درحالیکه همچنان وضعیت مالکیت این بنا مشخص نشده و با گذشت هشت سال از واگذاری بخشی از آن به میراث فرهنگی استان البرز همچنان مشکلاتی برای مرمت این عمارت تاریخی وجود دارد و در طول این سالها با وعده حفظ و صیانت بلاتکلیف مانده است، در تازه ترین اظهارات از تأمین یک میلیارد تومان اعتبار برای مرت سقف این بنا خبر داد.