آرامگاه نادر شاه افشار یکی از بهترین جاهای دیدنی شهر مشهد است

ایمنا/ براساس آخرین خبرهای منتشر شده، آرامگاه نادر شاه افشار یکی از بهترین جاهای دیدنی شهر مشهد است.

نادر شاه از ایل افشار خراسان و بنیانگذار سلسه افشاریه در ایران است. پس از انقراض سلسله صفویه و تسلط محمود افغان و اشرف افغان بر ایران، نادر شاه افشار از منطقه خراسان قیام کرد و توانست مدعیان محلی، افغان ها و امپراتوری عثمانی را سرکوب کند. سپس در سال 1148 در دشت مغان مجلسی ترتیب داد و خود را پادشاه ایران نامید.

نادر شاه که برای اولین بار شهر مشهد را به عنوان پایتخت ایران انتخاب کرد، اولین مقبره خود را در این شهر در سالهای 1143 تا 45 قمری احداث کرد. او بعد از اینکه در سال 1148 قمری بصورت رسمی پادشاه ایران شد، بلافاصله درصدد فتح هند برآمد، زمانی که از این سفر پر غنیمت بازگشت تصمیم گرفت تا مقبره دیگری برای خود در این شهر بسازد. از این رو، دستور داد تا سنگهای مرمر سیاه بزرگی را از دهخوارقان آذربایجان به خراسان بیاورند. بعضی از این سنگها بین 20 تا شصت خروار وزن داشتند و حمل و نقلشان هزینه بسیار سنگینی داشت. به همین دلیل سه قطعه از این سنگهای حجیم را «ایران خراب»، «عالم خراب» و «خراج عالم» نامیدند.

او سرانجام در سالهای آخر عمرش، بنای دیگری به عنوان مقبره خانوادگی ساخت که عمارت خورشید نام گرفت، ولی جسدش در هیچ کدام از این سه مقبره به خاک سپرده نشد. سر نادر شاه افشار را پس از قتل در سال 1160 از قوچان به هرات فرستادند. جسد بی سر او نیز بطور موقت در یکی از این مقبره ها به خاک سپرده شد، اما بعدها آغامحمدخان قاجار آن را به تهران منتقل کرد.

به همین دلیل نادر شاه تا مدتها در شهر مشهد مقبره ای نداشت تا اینکه «قوام السلطنه» در اواخر دوره قاجار یعنی در سال 1296 در محل یکی از همان سه مقبره ویران شده نادری، یک آرامگاه جدید برای وی احداث کرد و استخوان هایش را از تهران به آنجا منتقل کرد. این بنا تا مدتها برپا بود و سرانجام در سال 1335، «انجمن آثار ملی ایران» تصمیم گرفت تا آرامگاهی در شان نام نادر شاه در آنجا بنا کند که این کار از سال 1336 آغاز شد و در سال 1342 پایان یافت.

آرامگاه فعلی نادر شاه افشار در ضلع شمال غربی چهارراه شهدا (نادری سابق) در باغی به مساحت 144 هزار مترمربع بنا شد. بنای اصلی آرامگاه به مساحت 12 هزار مترمربع است. اصل بنا چهار قسمت دارد؛ تالاری با 16 ستون یکپارچه سنگی که در اطراف مقبره قرار دارد. سقف مقبره بیش از 6 متر ارتفاع دارد. در این مقبره یک سکوی دوازده پله ای، محل گور، یک پوشش خیمه مانند بر روی قبر، یک سکوی مرتفع در کنار قبر که مجسمه نادر شاه سوار بر اسب به همراه سه نفر دیگر که به دنبال او هستند، غرفه فروش کتاب و دو تالار به عنوان موزه، یکی برای نمایش جنگ افزارهای زمان سلطنت نادر شاه و دیگری برای نمایش اسلحه های زمان ماقبل نادر قرار دارد.

طراحی بنا براساس دو شکل مربع و مثلث صورت گرفته است. تالار مربع شکل از دو دیوار قرمز رنگ سنگی بسته و در قسمت ستون بندی باز تشکیل شده که سنگ مزار نادر در گوشه این مربع در پناه دو دیوار قرار دارد. فضای باز تالار حالت صحنه جنگ و دفاع و حمله دارد و رنگ قرمز دو دیوار به مفهوم جنگ است. طرح ستون های اطراف تالار کلاه نادر را تداعی می کند. مصالح این بنا از سنگهای خشن و سخت گرانیت کوهسنگی مشهد است.

پوشش مقبره نیز در اصل نمایانگر و تداعی کننده چادر عشایر است؛ یعنی جایی که زندگی نادر در آنجا هم آغاز شده و هم پایان یافته است. در باغ اطراف مقبره نیز بناهای فرعی متعددی مانند سالن اجتماعات، کتابخانه، سرویس بهداشتی و تعدادی بنای دیگر قرار دارد که با بنای آرامگاه هماهنگی دارند. همچنین در گوشه شمالی آرامگاه نادر، آرامگاه محمد تقی خان پسیان قرار گرفت. طراح بنای آرامگاه نادر شاه افشار، هوشنگ سیحون بوده و تاریخ ساخت این بنا از سال 1336 تا سال 1342 به طول انجامید.

موزه نادری نیز دارای دو تالار است. یک تالار به انواع سلاح های دوره افشاریه، وسایل سوارکاری مانند زین و برگ اسب از دوره ی افشاریه تا قاجاریه، چند نسخه خطی از جمله تاریخ جهانگشای نادری و دو شمشیر متعلق به نادر اختصاص دارد و دیوارهای آن با تابلوهایی از صحنه های نبرد نادر در جنگ کرنال اثر استاد سیدحسین میر مصور مزین شد. تالار دیگر این تالار در سال 1373 به مجموعه اضافه شده و در آن انواع سکه، اشیای باستانی و مردم شناسی، ظروف و دیگر اشیای اهدایی از دوره صفویه تا معاصر به نمایش درآمده است.