پنجره فولاد حرم امام رضا برای نخستین بار در چه دوره ای ساخته شد؟

ایسنا/ بدنبال آخرین اخبار بدست آمده، این پرسش مطرح می گردد که پنجره فولاد حرم امام رضا برای نخستین بار در چه دوره ای ساخته شد؟

رضا سلیمان نوری، یک خراسان پژوه در خصوص المان پنجره فولاد حرم رضوی اظهار کرد: پنجره فولاد از آن دسته المان های خاص حرم رضوی است که اغلب زائران و مجاوران مشهد با آن خاطره های زیادی دارند. براساس اسناد موجود نخستین پنجره فولاد به دستور شاهرخ میرزا تیموری در مسیرهای منتهی به روضه منوره ایجاد شد.

وی افزود: هدف از این امر این بود که افراد دارای عذر شرعی که امکان حضور در نزدیکی ضریح برایشان میسر نیست یا گنهکارانی که شرم حضور دارند، بتوانند ضریح را مشاهده کرده و در مقابل آن زیارت نامه بخوانند. این پنجره در ابعاد 100 در 126 سانتیمتر و دارای یک چهارچوب و 2 لت با میله های فولادی شبکه بندی شده و کتیبه نام سفارش دهنده و سازندگان بر صفحات بالا و پایین دو لت پنجره به خط نسخ برجسته نوشته و زرکوب شده است.

این خراسان پژوه بیان کرد: نام استادان شیخ علی خودگر بخارایی، مولانا شمس طبسی، محمود کوفتگر و خواجه حسین زاهد در کتیبه پایین پنجره ذکر شده و همچنین در 2 کتیبه پایین لت سمت راست، نام حاجی محمد بن علی حافظ اسفراینی مشاهده می شود.

سلیمان نوری تصریح کرد: بنابر کتیبه دیگری که روی یک قطعه فلز در قسمت پایین درب نصب شده، این پنجره در سال 984 با حمایت مالی محمد بیک موصلو ترکمان مرمت شده و خط آن را «حسن رضا ابن حاجی محمودالخادم» نوشته است. اطراف دو لت به خط نسخ درود و صلوات بر پیامبر (ص) و امامان معصوم (ع) طلاکوب شده و در فاصله آنها عبارت «القدرة لله» تکرار شده که بر اثر مرور زمان آثاری از آن باقی مانده است.

وی خاطرنشان کرد: با این همه برخی گمان می کنند که پنجره فولاد نخستین بار در دوره صفوی ساخته شده و طراحی و ساخت این پنجره را به شیخ بهایی نسبت می دهند که مستنداتی بر آن وجود ندارد.

این خراسان پژوه عنوان کرد: پنجره فولاد ذکر شده تا زمان حکومت ناصرالدین شاه قاجار در صحن انقلاب وجود داشت. اما در عهد ناصری، پنجره دیگری این بار از جنس برنز ساخته شد که جایگزین پنجره اول شد.

دومین پنجره نیز تا اوایل انقلاب اسلامی در حرم مطهر وجود داشت، اما با توجه به فرسودگی و ساییده شدن برخی از قسمت های پنجره قدیمی و مشکلاتی که برای زائران بوجود آمده بود، مسئولان آستان قدس رضوی تصمیم گرفتند این پنجره را به موزه آستان قدس منتقل کرده و پنجره جدیدی را جایگزین آن کنند.

سلیمان نوری گفت: بنابراین سومین پنجره از جنس برنز در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی ایران ساخته شده و جایگزین پنجره دوم شد که در پشت رواق توحید خانه داخل صحن انقلاب اسلامی قرار دارد، اما غیر از پنجره فولاد اصلی که در صحن انقلاب قرار دارد به مرور زمان چند پنجره دیگر نیز در حرم مطهر ایجاد شده که معروف ترین آنها، پنجره ای است که در صحن جمهوری اسلامی نصب شده است.

وی ادامه داد: ناگفته نماند که پنجره فولاد محلی برای اجتماع بیماران صعب العلاج، جویای بهبودی و حاجتمندان گرفتار نیز محسوب می شود تا جایی که بستن پارچه، قفل و زنجیر به شبکه های پنجره فولاد به تدریج تبدیل به یک سنت برای حاجتمندان و مراجعان به این محل شده است.