حرم امام رضا به مرکزی برای مراسم های مذهبی و آیینی در دورانهای تاریخی مختلف تبدیل شد

ایسنا/ براساس خبرهای واصله، حرم امام رضا به مرکزی برای مراسم های مذهبی و آیینی در دورانهای تاریخی مختلف تبدیل شد.

حرم رضوی در تمام ادوار تاریخ محلی برای گردهمایی عزاداران و عاشقان اهل بیت بوده و بخش بزرگی از تاریخچه عزاداری مشهد را در دل خود جا داده است. مطالعه پیشینه مراسم آیینی در شناخت یک ملت بسیار اهمیت دارد. از این رو شناخت تاریخ عزاداری در مشهد دارای اهمیت است.

زهرا فاطمی مقدم، مسئول بخش ارزشیابی مرکز اسناد آستان قدس رضوی در خصوص تاریخچه عزاداری در حرم امام رضا (ع) اظهار کرد: از دوره صفویه با شکل گیری تشکیلات اداری آستان قدس رضوی، مراسم روز عاشورا با وسعت و شکوه ویژه ای در حرم رضوی برگزار شده است.

وی افزود: با توجه به اسناد باقیمانده از آن دوران این مجالس در ایوان طلا صحن قدیم (صحن انقلاب) یا در رواق دارالضیافه و رواق دارالسیاده با حضور زائرین و مجاوران برگزار میشده و از میهمانان با شربت و چای پذیرایی می کردند. هزینه این مجالس را آستان قدس رضوی تأمین میکرده است.

وی عنوان کرد: مراسم عزاداری از روز ابتدایی محرم تا عاشورا با حضور روضه خوان های حرم به صورت مستمر بر پا بوده است. مراسم عزاداری در اربعین و روزهای پایانی صفر نیز ادامه داشته است.

وی ادامه داد: طبق اسناد بجا مانده، روضه ‏ خوانی و ذکرگویی ائمه(ع) بخشی از مراسم عزاداری بوده است. همچنین، در دوران صفویه کتاب روضه الشهدا در این گونه مجالس خوانده میشده است.

فاطمی مقدم با اشاره به اسناد موجود در حرم امام رضا (ع) بیان کرد: در ایام محرم گلدسته ها و گنبد حرم به پوشش سیاه مزین میشد و آیین نقاره نوازی نیز در این ایام برگزار نمیشد. در روزهای عزاداری مانند عاشورا و اربعین حسینی مکتب خانه حرم، دکان ها و سایر فعالیت های جاری و عادی تعطیل بود.

وی با اشاره به مراسم دوران صفویه و افشاریه گفت: اسنادی از اجرای مراسم «نخل بندی» در حرم امام رضا (ع) در روز عاشورا بچشم میخورد. امروزه مراسم نخل بندی در حوزه مرکزی ایران رواج بیشتری دارد و در مشهد به دست فراموشی سپرده شده است.

مسئول بخش ارزشیابی مرکز اسناد آستان قدس رضوی بیان کرد: در این مراسم نخلی، با وسایل مختلفی مانند پارچه، آینه، کاغذ الوان، ورق نقره و طلا و دیگر زیورآلات تزیین و آرایش میشده که به این عمل نخل بندی می گویند.

وی ادامه داد: به همین دلیل در هنگام حمل آن نخل جلوه ای خاص داشت. قدیمی ترین اسناد موجود در خصوص این مراسم در حرم امام رضا (ع) به عاشورای سال 1067 قمری باز میگردد. علاوه بر مراسم عزاداری در حرم آستان قدس رضوی در دیگر نقاط شهر مانند «خان حسینیه» مراسم سوگواری برگزار میشده است.

فاطمی مقدم افزود: تمام اسناد نشان از اهتمام آستان قدس رضوی از ابتدای شکل گیری به برپایی آیین های مذهبی در راستای پاسداشت یاد امامان شیعه (ع) دارد.

وی تصریح کرد: اجرای مراسم های آیینی مذهبی در قالب روضه خوانی، سینه زنی، حضور دسته های عزاداری در حرم رضوی و حمل وسایل و نمادهای گوناگون از ارکان باشکوه آداب و رسوم سوگواری محرم و صفر در حرم مطهر امام رضا (ع) بوده است.

فاطمی مقدم ادامه داد: خطبه خوانی و شمع گردانی در صحن عتیق یا انقلاب کنونی در شب عاشورا و شب شهادت امام رضا (ع) نیز از مراسمی است که در اسناد از دوره قاجار به بعد بچشم میخورد.