پنجاه به در قزوینی ها آیینی است که فراموش نمی شود

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، پنجاه به در قزوینی ها آیینی است که فراموش نمی شود.

19 اردیبهشت همزمان با پنجاهمین روز بهار یادآور آیین قزوینی ها برای دعای باران یا نماز شکرگزاری است که به گفته کارشناسان، طلب باران از دوران اشکانیان در قزوین برگزار شده و هم اکنون نیز به عنوان «پنجاه به در» توسط مردم قزوین گرامی داشته می شود.

19 اردیبهشت همزمان با پنجاهمین روز بهار برای مردم قزوین روز خاصی است، درحالیکه در سراسر کشور عید نوروز با برگزاری سیزده به در به پایان می رسد اما در قزوین عید دیدنی ها تا «پنجاه به در» کم و بیش وجود دارد. پنجاه به در روزی است که مردم قزوین حوالی عصر در مصلی جنوبی شهر دور هم جمع می شوند و به پاس آیین کهن خود نماز باران می خوانند و با خوراکی های مخصوص قزوین مانند «دیماج» این روز را کنار هم جشن میگیرند.

مراسم باران خواهی از سنت های کهن مردم، روزی است که با فرهنگ قزوینی ها عجین شده و یادآور سنت دیرینه مردم این خطه برای طلب باران است که در سال 1389 در فهرست میراث فرهنگی ناملموس کشور به ثبت رسید.

پنجاه به در آیین تمنای باران است

محمدحسین سلیمانی، قزوین پژوه و محقق با اشاره به اینکه ریشه آیین پنجاه به در به باورهای مردم قزوین به پیش از دوره اسلامی بر میگردد، تصریح می کند: قزوین در نیمه شمالی فلات مرکزی ایران واقع شده و دارای اقلیم نیمه خشک است، همچنین رودخانه دائمی چندانی در حوزه شهر قزوین وجود ندارد و آب در این سرزمین کم است، چرا که استقرار قزوین به لحاظ نیاز جمعیتی نبود بلکه ضرورت های استراتژیک نظامی باعث تأسیس شهر قزوین شده است.

وی افزود: شهر قزوین در دوره ساسانی با توسعه قلعه نظامی ایجاد شد بنابراین موضوع آب برای زندگی مردم در نظر گرفته نشده بود؛ به همین دلیل در سرزمین کم آب قزوین مردمی که عمده معیشت آنها از باغ، باغستان و کشاورزی بود؛ همیشه درگیر موضوع آب بودند.

این قزوین شناس بیان می کند: آنچه می توانیم بگوییم این است که در دوره ساسانی و اشکانی هرگاه خشکسالی حاکم میشد برای گریز از اهریمن خشکسالی، مردم به خارج از شهر می رفتند و در دل باغستان به نیایش می پرداختند تا خداوند رحمت و برکت خودش را بر مردم نازل کند، آیین پنجاه به در نیز ناظر به تمنای باران است.

وی ادامه می دهد: حتی در سالهایی که باران به حد کفایت می بارید و زمین سیراب میشد مردم برای شکرگزای نعمت الهی در روز 19 اردیبهشت در مصلی جمع میشدند. قزوین در گذشته 2 مصلی داشت، مصلی جنوب بیرون دروازه ری بود که هم اکنون وجود دارد و دیگری مصلی شمالی بود که در دروازه درب کوشک در محدوده باغستان هزار جریب قرار داشت و هم اکنون از بین رفته است.

سلیمانی بیان می کند: به گفته برخی مصلی جنوبی قزوین که امروزه نیز آیین پنجاه به در آنجا برگزار می شود روزگاری معبد آناهیتا یا الهه آب بود اما مستندات کافی در این حوزه وجود ندارد، درگذشته برخی از مردم نیز بر این باور بودند که امام رضا (ع) در سفر به قزوین در مسجدی در مصلی جنوبی نماز خواندند و این محل به نوعی عبادتگاه عارفان بوده است، صرف نظر از اینکه مستندات کافی برای این موضوع وجود ندارد اما مردم اعتقادات مذهبی بسیاری در این خصوص دارند.

وی یادآور می شود: علیرغم اینکه بسیاری از باورها در گذر زمان یا به لحاظ تغییر سبک زندگی از آداب و رسوم ما کنار گذاشته شده اما پنجاه به در آیینی است که مردم قزوین هنوز آن را برگزار می کنند و در دوره اسلامی همچنان این آیین حفظ شده است.

این قزوین پژوه خاطرنشان می کند: بنابر این آیین در عصر روز 19 اردبیشهت، مردم قزوین به پاس آیین نیاکان به مصلی جنوبی شهر می روند و بساطی پهن می کنند؛ آش رشته، دیماج و هندوانه از غذاهای این حضور چندساعته در باغستان است؛ همچنین در این مراسم 2 رکعت نماز در تمنای باران یا برای شکرگزاری نعمات الهی اقامه می کنند.

ادامه عید دیدنی قزوینی ها تا پنجاه به در

وی ادامه می دهد: باورهای دیگری نیز در این روز وجود دارد، مردم سنگ یا مهری را به دیوار آب انبار موجود در مصلی می چسبانند و نیت می کنند، مردم بر این باور هستند که اگر سنگ به دیوار آب انبار چسبید حاجت آنها در همان سال اجابت می شود و اگر نچسبید سال بعد این کار را تکرار می کنند؛ این باور در دایره باورهای فرهنگ عامه قرار میگیرد.

سلیمانی یادآور می شود: در عید نوروز نیز عید دیدنی های مردم قزوین محدود به ابتدای سال تا عصر 12 فروردین نیست بلکه مردم قزوین از ظهر روز 12 فروردین عید دیدنی را متوقف و از 14 فروردین آن را از سرگرفته و تا پنجاه به در همچنان به دید و بازدید می روند که اغلب عید دیدنی ها در این ایام از آشنایان دور صورت میگیرد.

وی خاطرنشان می کند: اخیراً برخی مسئولان مطرح کرده اند که روز پنجاه به در را به روز باران تغییر نام دهند و در تقویم ثبت کنند، اما به اعتقاد بنده اگر توانستند نام روز سیزده به در را با نام روز طبیعت جایگزین کنند آن زمان می توانند نام «پنجاه به در» را به نام «روز باران» تغییر دهند، بنابراین بهتر است به جای تغییر نامهای تاریخی برای توسعه فعالیت های فرهنگی و هنری در کهن شهر قزوین تلاش شود.

«پنجاه به در» روزی برای طلب باران است و به همین مناسبت نماز طلب باران به امامت آیت الله عبدالکریم عابدینی، نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه قزوین عصر امروز دوشنبه 19 اردیبهشت ساعت 18:30 در باغستان سنتی قزوین با حضور اقشار مختلف مردم برگزار خواهد شد.