ظرفیت کم نظیر بندرلنگه برای جذب گردشگر

نویسنده مقاله: جناب آقای پیمان پاسالاری | باستان شناس

برگرفته از سایت میراث آریا

میراث آریا/ این خبر پیرامون ظرفیت کم نظیر بندرلنگه برای جذب گردشگر برای شما نگارش شده است.

شهر بندرلنگه با وسعت حدود 20 کیلومترمربع در کناره سواحل خلیج فارس و در 26 درجه و 33 دقیقه و 15 ثانیه عرض شمالی و 54 درجه و 53 دقیقه طول شرقی نسبت به نصف النهار گرینویچ قرار دارد و میانگین ارتفاع آن از سطح دریا 10 متر است.

بنا به اظهارات برخی از مورخین و محققین و براساس مقاله ظرفیت کم نظیر بندرلنگه برای جذب گردشگر، بندرلنگه از همه بنادر و جزایر خلیج فارس آبادتر و بزرگتر بوده است.

بندرلنگه از مهمترین بنادر در کرانه شمالی خلیج فارس است که در دوره های متعدد فرهنگی تاریخی موردتوجه بوده و شواهد متعدد باستان شناسی و منابع باستان شناسی در این خصوص بدین موضوع اشاره دارند. بنا بر نظر پیرنیا، با گسترش ناوگان نظامی و تجاری و گسترش راههای ارتباطی بندرهای متعددی ایجاد شد که برای بارگیری و باراندازی انواع کالا امکانات داشتند. از عمده ترین بندرهای ایران در کرانه های خلیج فارس و دریای عمان در دوره هخامنشیان از غرب به شرق می توان به بندر دیلمون (دیلم)، تاآوکه، گوگانه، اپستانه، هرمز و در جنوب خلیج فارس به بندر گرا اشاره کرد. در ادامه او اشاره دارد که ابستانه و بستانه در شرق بندرعباس یا شرق بندرلنگه قرار داشته و گوگانا در حدود بندرلنگه یا منطقه گتس (گاوبندی یا پارسیان کنونی) بوده است.

نوربخش در خصوص گوگانا میگوید که قدیمیترین نام بندرلنگه گوگانا بوده و در زمان هخامنشیان از بنادر معتبر تجاری محسوب میشده و نام آن گوگانا بوده است. بندرلنگه در عصر هخامنشیان «گوگانا» نام داشته است. اگر گوگانا بندرلنگه کنونی باشد، تاریخ تأسیس این بندر از هخامنشیان تا به امروز به بیش از 2500 سال می رسد. بختیاری نیز بر این نظر است که بندر گوگانا همان بندرلنگه کنونی است که در زمان هخامنشیان از بنادر پراهمیت تجاری محسوب میشد. مدتی بعد به دلیل دوری از مرکز این بندر کم کم رو به انحطاط رفت. در خصوص دوره ساسانی این منطقه، ویلیامسون معتقداست که فعالیت تجارت مروارید در طول ساحل ایران بین سیراف و بندرلنگه در دوره ساسانیان متمرکز بوده است و کارتر نیز بر این مبنا می گوید که از چهارده محوطه بین این دو منطقه داده هایی مرتبط با این موضوع یافت شده است.

براساس مقاله ظرفیت کم نظیر بندرلنگه برای جذب گردشگر باید بدانید که ابن ماجد نیز یکی دیگر از منابعی است که به ساخت قلعه لشتان در دوره ساسانیان اشاراتی داشته است. راههای گوناگونی نیز در سواحل جنوب ایران وجود داشته که از طریق آنها بوسیله راههایی به مرکز ایران راه داشته است. جزایر و بنادر عمده خلیج فارس و دریای عمان عمدتاً در کوره اردشیر خوره و بخشهایی از آن نیز در کوره شاپور خوره قرار داشت. کوره اردشیر خوره از شیراز بسوی مناطق جنوبی تا کرانه خلیج فارس امتداد داشت و جزایر خارک تا قشم نیز در این محدوده قرار میگرفت.

قلعه لشتان یکی از آثار باستانی فرهنگی شهر بندرلنگه است که در سال 1385 با کد 16316 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. با استناد به مطالعات باستان شناسی در این قلعه میتوان گفت این قلعه دارای آثار و یافته های باستان شناختی از دوران تاریخی بالأخص دوران ساسانی است که نشان از اهمیت آن در دوران تاریخی دارد. ساختارهای دستکند این قلعه یا به عبارتی معماری سنگی آن یکی از نشانه های سکونت در دوران تاریخی است که معماری سنگی معمولاً مختص به دوران تاریخی یعنی هخامنشی بوده و این موضوع شاید بتواند یکی از دلایل هخامنشی خواندن این قلعه در نزد مورخین باشد.

با استناد به جمله ویلیامسون نیز میتوان دریافت کرد که در خطه ساحلی کرانه شمالی خلیج فارس در بین بنادر مهمی همچون سیراف و بندرلنگه ارتباطاتی وجود داشته و کارتر نیز اشاره دارد که در راستای صحت موضوع موردبحث ویلیامسون شواهد و محوطه هایی یافت شده است. شواهد متعددی از سده های آغازین و میانه اسلامی در قلعه لشتان بندرلنگه برجای مانده است که نشان از تداوم سکونت در این قلعه دارد.

بنابر نظر برخی مورخین و جغرافی نویسان اسلامی در دوران اسلامی مناطق شمالی خلیج فارس در سیطره اقوامی ملقب به جلندی یا آل عماره بوده که محل حاکمیت آنها قلعه ای به نام دیگدان یا دیگ پایه و قلعه حصن بن عماره بوده و براساس شواهد میتوان محل این قلعه را در محل کنونی قلعه لشتان جست و این مبحث بسیار مفصل و طولانی است. علاوه بر قلعه لشتان آثار شاخص دیگری در این شهر است که بر اهمیت و غنای بنای فرهنگی تاریخی آن می افزاید. مساجدی همچون مسجد ملک بن عباس و مسجد افغان از بناهایی هستند که میتوان بدانها اشاره کرد.

مسجد ملک بن عباس یکی از آثار دوران اواخر تیموری و اوایل دوره صفوی است که در این شهر قرار دارد و علاوه بر معماری قوس ها و فضای آن، دارای تزئینات متعددی ازجمله کاشی کاری مناره و گچ بری است. اقتداری در این خصوص چنین می گوید که مسجد علی که همان مسجد ملک بن عباس است با شبستانش در میان خرابه ها بچشم می خورد و در خلال توصیفات مسجد به صفوی بودن آن اشاره می کند و همچنین به مرمت های بعد از دوره صفوی نیز اشاره دارد. مسجد علی که در کتاب اقتداری بدان اشاره شده همان مناره مسجد ملک بن عباس است. مقصود او از خرابه های اطراف مناره، عمارت های مجللی است که از محله بحرینی برجای بوده است. از دوران پس از دودمان صفوی این بندر تاریخی بواسطه موقعیتی که داشته است رونق خود را بدست می آورد تا جایی که در دوران قاجاری به مهمترین بندر ایران مبدل می شود.

سفرنامه نویسان متعددی در دوران صفوی همچون کارری و تاورنیه و غیره از بندرلنگه بازدید کرده و در خصوص این بندر نگاشته اند. این بندر تاریخی در دوران متأخر اسلامی یعنی دوره قاجاریه به عروس بنادر ایران و بندر مروارید و القاب دیگر شهرت یافت و رونق تجارت در این بندر باعث شد تا تاجرین بزرگ به این بندر آمده و در آن سکنی گزینند. عمارت های تاریخی فاخری در این شهر وجود دارد که هم اکنون نیز برجای مانده است که نشان از اقتصاد معیشتی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی آن دوران دارد. محلات تاریخی متعددی در این شهر وجود دارد که در این محلات عمارت های زیبایی بچشم می خورد. محلاتی همچون بوسمیط، سماچ، بستکی ها، لاری ها، گرگ، بلوکی، سبعه ای، بحرینی، گلافها که از مهمترین محلات تاریخی این شهر بشمار می روند.

ازجمله عمارت های فاخر این شهر میتوان به عمارت فکری، عمارت بهزاد یا ساختمان شهرداری، عمارت بلوکی، عمارت بنگله هودی، خانه واحدی، بنگله بستکی، بنگله گله داری، خانه فاروق، خانه اسمنی و ... اشاره کرد. این عمارت ها علاوه بر فرم ساختاری که دارند دارای تزئینات متنوعی در خود بنا و حتی درب ها هستند که میتوان از دیدگاه های گوناگون پژوهشی به این موضوعات توجه کرد.

آب انبارهای بسیاری در این شهر وجود دارد که در گویش محلی به برکه شهرت دارند. در کتاب محمدابراهیم کازرونی تعداد این برکه ها 366 عدد ذکر شده است. از مهمترین این برکه ها میتوان به برکه عباس، برکه بهزاد و... اشاره کرد.

از اماکن دیگر این شهر می توان به مساجد اهل تسنن و تشیع اشاره کرد. از مهمترین مساجد این شهر میتوان به مسجد افغان، مسجد ملک بن عباس، مسجد شیخ علی محلاتی، حاجی خداداد و... اشاره کرد. علاوه بر عمارت های موجود آثار فاخر دیگری نیز در این شهر وجود دارد که از جمله آنها می توان به حسینیه ها، ساختمان اداره برق قدیم و دیگر آثار اشاره کرد. بازار مساح یکی دیگر از آثار مهم این شهر است که به عنوان یکی از بازارهای جنوب در ایران شناخته شده است.

نتیجه گیری و پیشنهاد ها

با توجه به مباحث ذکر شده، پتانسیل های متعددی در سطح شهر بندرلنگه وجود دارد که میتوان آنها را به عنوان آثار فرهنگی باستانی حفظ کرد و در راستای صنعت گردشگری که امروزه از مهمترین صنایع اقتصادی کشور است معرفی کرد.

هویت فرهنگی و تاریخی برای هر ملتی از ارزش بسیار والایی برخوردار است. صیانت ماهیت تاریخی و به خصوص نمادهای تمدنی و فرهنگی مربوط به تاریخ هم برای مردم یک سرزمین مهم است و هم اینکه در تحکیم جایگاه یک ملت در جامعه بشری ازنظر قدمت مدنی و هویتی از اهمیت برخوردار است.

شهر بندرلنگه با چنین پیشینه و دارا بودن آثار فرهنگی تاریخی می تواند با تلاش و اهمیت بخشی به یکی از قطب های گردشگری در غرب استان هرمزگان مبدل شود. میراث فرهنگی میراث عمومی یک ملت محسوب می شود و در همین راستا میتوان با تعامل بیشتر فی مابین بخش های دولتی و خصوصی در راستای تعالی یک منطقه یا شهر تلاش کرد.

از دیگر فعالیت هایی که میتوان در راستای رونق اقتصادی و گردشگری یک شهر با چنین پتانسیلی انجام داد، پوشش رسانه ای آن است. با پوشش رسانه ای، نصب تابلوهای موقعیتی، اهمیت بخشی مسئولین شهری به این موضوع، تعامل بیشتر مردم و مسئولین و عوامل دیگر می تواند باعث تعالی یک شهر و رونق آن شود.

این توجه می تواند نخست توسط همگی مردم و مسئولین یک جوامع صورت گیرد و سویی گیری و بی توجهی می تواند به عاملی برای از دست رفتن این آثار مبدل شود.

شهر بندرلنگه از مجموعه خوبی از آثار و اماکن فرهنگی تاریخی همچون قلعه، عمارت، منازل تاریخی، مساجد، حسینیه، برکه ها و غیره برخوردار است که میتوان با توجه به این آثار در راستای معرفی، حفظ و صیانت و بهره برداری از آنها در راستای رونق صنعت گردشگری استفاده کرد.