نمایش آجرهایی لعابدار منقوش به شیرزن 2800 ساله تا پایان فروردین ادامه دارد

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای بدست آمده، نمایش آجرهایی لعابدار منقوش به شیرزن 2800 ساله تا پایان فروردین ادامه دارد.

51 قطعه آجر لعابدار که بیش از یک سال و نیم پیش از سوئیس به ایران بازگردانده شد، نوروز 1401 در موزه ملی ایران به نمایش درآمد. نقوش این آجرها گویای هنر ماناها در حدود 2800 سال پیش در ایران است.

در هنر ماناها، زنان حضور پررنگی دارند، مثال بارز نقش هایی در آجرهای لعابدار بوکان است که در این مجموعه نیز مشاهده می شود. نقوش الهه های زانوزده که آنان را احتمالا در مراسم برکت دهی در کنار درخت زندگی نقش کرده اند. الهه هایی که با سربند معروف امروزه زنان زاگرس نشین دیده می شوند و آیینه ای در دست دارند و به شکلی تدوام سنت سربندهای زنان کرد و لر را به مدت سه هزار سال نشان می دهد.

در چند قطعه از آجرهای این مجموعه استردادی، سر یک زن روی بدن شیر دیده می شود، همراه با جزئیات موها، سربندها و تاج ها که نشان از جایگاه ویژه زنان در اسطوره ها و اجتماع ماناها دارد، اسطوره هایی که نیاز به کالبدشکافی بیشتر پژوهشگران دارد و هنرمندان را در بازنمایی گذشته یاری می دهد.

در این آجرها که در سالن نمایشگاهی موزه ملی ایران به نمایش گذاشته شده است، بدن شیر بالدار با سر انسانی (بانو) ترکیب شده و بالهای بلند آن به صورت منظم رو به بالا نشان داده شده است. سر با ابروی کشیده و چشم های درشت، سربند سنتی و موهایی در پشت گردن جمع شده است که به وضوح یک زن را نشان می دهد.

51 قطعه آجر لعابدار که حدود 40 سال قبل از محوطه قلایچی در نزدیکی بوکان از آذربایجان غربی قاچاق شده بود، توسط خانواده ای ایرانی در سال 1370 و در بندری در نزدیکی مرز سوئیس و ایتالیا به مزایده گذاشته شد. در زمان فروش این آثار، جان کرتیس از موزه بریتانیا متوجه شد این آثار متعلق به فرهنگ مانایی و محوطه قلایچی (استان آذربایجان غربی) است. او از همان زمان تلاش خود را برای بازگرداندن این مجموعه تاریخی به ایران آغاز کرد. هرچند در گزارش های کرتیس، به 52 قطعه آجر لعابدار اشاره شده است اما با پایان پیگیری های حقوقی و استرداد این مجموعه بعد از گذشت حدود سه دهه، در آذر 1399 تعداد 51 قطعه آجر لعابدار به ایران تحویل داده شد و از سرنوشت یک قطعه دیگر اطلاعاتی در دست نیست.

جان کرتیس، موزه دار سابق بخش خاورمیانه موزه بریتانیا در گزارش مربوط به آجرهای لعابدار بوکان نوشته است: این آجرها در اوایل دهه 1360 خورشیدی از محوطه قلایچی در 7 کیلومتری شمال بوکان در حفاری قاچاقی بدست آمد. در اوایل دهه 1360 خورشیدی کاوش های غیرمجاز در این محوطه آغاز شد و تعداد زیادی آجر لعابدار از آنجا قاچاق شد. تعدادی از این آجرها در حراجی به فروش رسیدند. هم اکنون مشابه این آجرها در مجموعه های خصوصی پاریس و توکیو نگهداری می شوند.

این مجموعه تاریخی تا پایان فرورین 1401 در موزه ملی ایران قابل بازدید است. مسئولان این موزه گفته اند در صورت آماده شدن شرایط، شاید این مجموعه به مناسبت هفته میراث فرهنگی در موزه بوکان ـ خاستگاه این آجرها ـ به نمایش گذاشته شود.