کشف محوطه های پارینه سنگی و کریدور زندگی انسانهای اولیه در منطقه مکران

ایلنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، کشف محوطه های پارینه سنگی و کریدور زندگی انسانهای اولیه در منطقه مکران صورت گرفت.

مصیب امیری (رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری) درخصوص اولویت بندی که پژوهشکده باستان شناسی برای انجام بررسی های باستان شناسی در مناطق مختلف کشور برای تهیه نقشه باستان شناسی در نظر گرفته، گفت: بخشی از کشور که تعداد زیادی از استانهای کشور را دربرمی گیرد، را برای بررسی و تکمیل نقشه باستان شناسی انتخاب کرده ایم. برخی از استانها در گذشته مورد توجه بود و به برخی دیگر کمتر توجه شده است. اکنون سواحل مکران و خلیج فارس که چندین استان را دربرمی گیرد، در اولویت های اصلی است.

البته این بدان معنا نیست که کاوش و بررسی باستان شناسی در سایر استانها تعطیل می شود بلکه این مهم را به استانها سپردیم تا پیشنهادات خود را برای انجام کاوش باستان شناسی اعلام کنند و بخشی از هزینه ها توسط پژوهشگاه میراث و گردشگری و بخشی دیگر توسط استان تامین شود. امیدواریم با اعمال این برنامه، کاوشهای باستان شناسی با سرعت و دقت بیشتری انجام شود.

با این وجود مرتضی حصاری (مدیر پایگاه میراث فرهنگی خلیج فارس و دریای مکران) معتقد است: بیشتر وعده های مسئولان در حد حرف باقی می ماند و به مرحله اجرا و عملیاتی نمی رسد، چرا که در بیشتر مواقع مسئولان روزهایی خاص در سال به یاد خلیج فارس و مکران می افتند. در نهایت هم عنوان می شود که بودجه نیست و کارها انجام نمی شود. البته ما به کمک و همت دوستانمان موفق شدیم از شرقی ترین گوشه کشور در مرز پاکستان تا مرز چابهار در مسیر دریایی، بررسی باستان شناسی انجام دهیم که منجر به کشف و شناسایی یک بندرگاه قدیمی، محوطه های غنی از دوره های هخامنشی، اشکانی و ساسانی، آثاری از قرون اولیه اسلامی تا متاخر و… شد که در نهایت ثبت و ضبط و نقشه آن مشخص شد.

البته در اطراف این بندر موفق شدیم یافته هایی از دوران عیلامیان دست یابیم. همچنین آثاری از دوره هخامنشی و اسلامی بدست آمده است. همچنین امکانات موجود برای ادامه کاوش ها در منطقه وجود دارد اما تحقق آن نیازمند مسئولینی دلسوز است.

او تصریح کرد: عملیات میدانی بررسی و مستندسازی آثارفرهنگی، ابنیه و محوطه های باستانی در بخش دشتیاری، جنوب بلوچستان بویژه سواحل مکران که به صورت پیمایشی انجام شد، منجر به شناسایی بیش از 50 اثر گردید. این طرح پیمایشی در این منطقه از طرح های بنیادی است. مهمترین هدف این پژوهش مستندسازی آثارفرهنگی شامل پناهگاه، تپه، محوطه، قلعه و زیارتگاه های بخش دشتیار است. براساس انجام این طرح که از گوشه جنوب شرقی ایران، گواتر، در مرز پاکستان آغاز شد، قدمت یافته های سطحی نشان از دوره پارینه سنگی قدیم تا دوره اسالمی متاخر دارد که مورد سکنی قرار گرفته است. همچنین ارتباط فرامنطقه ای براساس آثار فرهنگی با شبه قاره و کشورهای جنوبی خلیج فارس به عنوان یک فرهنگ جامع مشخص میگردد. این مطالعات می تواند، به پژوهش های راه ابریشم/ خراسان ساحلی و آبی کمک شایسته ای نماید.

به گفته او، طی سالهای گذشته 76 محوطه، بنا، غار و پناهگاه جدید باستانی و تاریخی در بررسی باستان شناختی در سواحل مکران از دوره های مختلف از پارینه سنگی گرفته تا اسلامی بدست آمده و مهمترین کشف انجام شده، کریدوری است که براساس آن محل زندگی انسانهای اولیه مشخص شده است. در این بررسی ها ابزارهای سنگی دوره پارینه سنگی بدست آمد. از آنجایی که چهار محوطه پارینه سنگی در این منطقه بدست آمده بزودی کتابی به عنوان پیش درآمد این مهم منتشر خواهد شد. ابزارهای بدست آمده از پارینه سنگی قدیم تا جدید را در برمی گیرد. دو محوطه در ساحل و دو محوطه در پس کرانه بدست آمده که آثار پارینه سنگی و ابزار سنگی های بدست آمده در این محوطه ها توسط دو گروه از کارشناسان و پژوهشگران ایرانی و خارجی مورد بررسی قرار گرفته است.

وی با اشاره به اینکه بخش مکران شامل گستره ای از جنوب سیستان و بلوچستان تا مرز گواتر پاکستان است، گفت: در بررسی های صورت گرفته همچنین محوطه هایی از هزاره پنجم و چهارم پیش از میلاد هم افق با محوطه جهانی شهر سوخته، جیرفت و نمونه های یافت شده از کاوشهای دشت بلوچستان پاکستان نیز شناسایی شده است.

حصاری همچنین از رونمایی از کتابی با عنوان اطلس میراث فرهنگی جزایر ایرانی خلیج فارس در اردیبهشت 1401 به عنوان روز خلیج فارس خبر داد و گفت: یکی دیگر از اقدامات مستندسازی پایگاه میراث فرهنگی خلیج فارس و دریای مکران آماده سازی این کتاب و کتاب ابزارهای پارینه سنگی است. باتوجه به کشفیاتی که در سواحل مکران داشتیم، پروپوزال مربوطه تهیه و ارائه شده است اما باید دید با توجه به بودجه موجود، این طرح ها تایید می شوند یا خیر.

به اعتقاد مدیر پایگاه میراث فرهنگی خلیج فارس و دریای مکران، هنگامی که از راه آبی ابریشم یاد می شود بهترین آغاز آن می تواند دروازه مکران باشد. این دروازه به شرق، غرب و جنوب خلیج فارس راه دارد. هنگامی که ابزارهای دوره پارینه سنگی را بررسی می کنیم، متوجه می شویم که این مسیر از آفریقا به شبه جزیره عربستان و سپس از ایران عبور کرد. کاوش در محوطه دمب کوه با مستند کردن آثاری از 5 هزار سال پبش تا دوره اسلامی همراه بود. همچنین موفق شدیم دو هزار قبر کلان سنگی را در محوطه دمب کوه مستندسازی کنیم. این محوطه ها بررسی نشده اند و نیازمند انجام مطالعات دقیق است.