نجیرم بندری با 1000 سال سابقه تجارت در خلیج فارس است

میراث آریا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، نجیرم بندری با 1000 سال سابقه تجارت در خلیج فارس است.

تجارت دریایی در خلیج فارس

خلیج فارس از هزاره سوم قبل از میلاد تجارت دریایی و تجارت ساحل به ساحل را داشته است و از متون کشف شده در بین النهرین این نکته برداشت می شود که در دوره های هخامنشی، اشکانی و ساسانی تجارت شکل جدی تری به خود گرفته و در زمان ساسانیان این موضوع به سرزمین های دورتر نیز رفته و تا شرق آفریقا، شبه قاره هند و شرق آسیا (چین) گسترش پیدا کرده و مواد فرهنگی و آثار تاریخی که بر این موضوع دلالت کنند را در بندر نجیرم داریم.

بنادر خلیج فارس

بهترین بنادر تاریخی ما در سواحل شمالی خلیج فارس قرار دارند و در سواحل جنوبی اندک آثاری از تاریخ را مشاهده می کنیم.

مراکز جمعیتی، تجاری و صنعتی به دلیل شرایط محیطی مناسب، عمق آب و فراوانی جمعیت ساکن در پشت این بنادر از مهمترین دلایل شکل گیری بنادر تجاری در سواحل شمالی خلیج فارس است.

بنادر معروف خلیج فارس که عمدتا در استان بوشهر قرار دارند میتوان از بندر مهرویان در مرز بین بوشهر و خوزستان و بندر سی نیز در دوره ساسانی نام برد که تا اوایل دوره اسلامی ادامه داشته و با قیام قرمتیان این دو بندر تخریب شده و بندر گناوه بجای این دو به مرکز تجارت تبدیل می شود.

جلوتر که می رویم در قرون دو، سه و چهار بندر ریشهر یا هزارمردان را داریم و در نهایت در قرون بعد بندر نجیرم و سیراف هستند که با پیداش، جای بنادر غربی را می گیرند و بنادر سیراف و نجیرم هم افق و مکمل هم در تجارت دریایی فعال می شوند.

نقش جاده ابریشم در تجارت دریایی

از دوره اشکانی از طریق جاده ابریشم کالاهای چینی به ایران می آمد و به مدیترانه می رفت و و به دلیل بروز خطرات احتمالی، کم کم جاده ابریشم دریایی شکل گرفت و کالاها از طریق جاده ابریشم دریایی مبادله و تقسیم می شد.

بعد از رفتن آل بویه مرکز حکومت از فارس به کرمان منتقل شد و سلاجقه کرمان، کیش و شهر حریره را به جای همه این بنادر، مرکز تجارت قرار دادند.

در قرن 15 میلادی تجارت به سمت هرمز قدیم حرکت می کند و در بنادر قشم، گمبرون (بندرعباس کنونی) ادامه دار می شود.

اولین تحقیقات باستان شناسی در بندر تاریخی نجیرم

از این بندر در منابع تاریخی نام برده شده است و در سال 1388 حسین توفیقیان، استادیار باستان شناسی حوزه خلیج فارس و عضو پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور با مطالعه آثار سطحی در این بندر به این موضوع می رسد که براساس شواهد موجود و گفته های تاریخ نگاران در منابع مهم تاریخی، بندر نجیرم در همین جای کنونی قرار گرفته است. به گفته حسین توفیقیان با بررسی سکه ها و سفال های چینی، هندی، ترکیه ای و ایرانی که به فراوانی در بندر نجیرم یافت می شود میتوان دریافت که حداقل از دوره ساسانی و قرون اولیه اسلامی تا دوره ایلخانی نجیرم یک بندر مهم و فعال بوده که براساس قراین موجود تا دوره قاجار نیز حضور جمعیت را در این بندر شاهد هستیم.

آغاز کاوش و گمانه زنی در بندر تاریخی نجیرم و استارت فاز اول

فاز اول گمانه زنی و کاوش در بندر تاریخی نجیرم توسط تیم باستان شناسی به سرپرستی حسین توفیقیان، استادیار باستان شناسی در حوزه خلیج فارس و عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور آغاز شده که به گفته ایشان در این مرحله با توجه به پراکندگی اقماری آثار در محدوده ی 11 کیلومتری و تراکم آثار در محدوده 2 کیلومتری، عملیات تعیین عرصه و حریم در این محوطه انجام می شود و در نهایت با پایان فاز اول نقشه ها تعیین، بسته و ابلاغ خواهد شد.

برنامه فاز دوم باستان شناسی بندر نجیرم

در این فاز عملیات لایه نگاری انجام می شود که به دنبال این موضوع علاوه بر آثار سطحی، آثار عمقی نیز بررسی خواهد شد و مشخص می شود که چه دوره های تاریخی در این بندر فعال بوده است.

کاوش های گسترده در بندر نجیرم

فاز سوم از مراحل کاوش در این بندر تاریخی شامل عملیات تراشه های بزرگ گمانه زنی خواهد بود که آثار با کاوش های گسترده یکی یکی از دل خاک بیرون خواهد آمد و تمامی محله ها، بناها، مراکز عمومی و مساجد مشخص می شود.

آخرین مطالعات تاریخی در نجیرم

آخرین مرحله از تحقیقات میدانی و مطالعاتی در بندر تاریخی نجیرم ساماندهی، پاکسازی و تثبیت آثار است که با تعریف برنامه مناسب و تبدیل به سایت موزه، زمینه بازدید عموم از این محوطه تاریخی فراهم می شود.

نتیجه گیری

یکی از مهمترین موضوعات در حفاظت از آثار تاریخی درک مشترک بوده که در این مسیر با توجه به احاطه این بندر تاریخی توسط صنایع، باید به دلیل اهمیت موضوع در راستای اثبات حقانیت کشورمان بر خلیج همیشه فارس، مردم و دستگاه های متولی در کنار هم قرار گرفته و در کنار حفظ و حراست از این اثر ارزشمند، به دنبال معرفی آن در جامعه محلی، استانی، ملی و بین المللی باشند، چرا که یکی از راههای اثبات این حقانیت، معرفی آثار از طریق باستان شناسی تاریخی است.