باغ موزه گیاهان دارویی یکی از جاهای دیدنی زنجان است

میراث آریا/ براساس آخرین گزارش های منتشر شده و اخبار بدست رسیده، باغ موزه گیاهان دارویی یکی از جاهای دیدنی زنجان است.

باغ موزه گیاهان دارویی در قلب بازار زنجان واقع شده است، این موزه در دو قسمت فضای بسته و باز در 750 مترمربع احداث شده است. این موزه شامل چهار بخش موزه گیاهان دارویی، فروشگاه مرتبط با اقلام مصرفی گیاهان دارویی، نوشینه سرا و لابراتوار تحقیقاتی است. در حال حاضر موزه گیاهان دارویی باوجود 150 نوع گیاه دارویی و نوشینه سرا در فضای باز با سرو 30 نوع شربت و 50 نوع دمنوش گیاهی در خدمت بازدیدکنندگان و گردشگران است. این موزه قابلیت بازدید برای عموم را دارد.

موزه تخصصی گیاهان دارویی و معطر زنجان از شهریور سال 1398 فعالیت خود را با هدف ارتقای سطح علمی در حوزه گیاهان دارویی، طب ایرانی و آشنایی با گیاهان معطر آغاز کرد. این باغ موزه توانست با تلاش مداوم در داخل کشور اقدام به جمع آوری نمونه های نادری از گیاهان دارویی مختلف کند. در حال حاضر بیش از 150 نوع نمونه در این موزه نگهداری و به فروش می رسد. مدیریت این مجموعه به عهده نازگل حکمی، کارشناسی ارشد رشته علوم و مهندسی باغبانی گیاهان دارویی و معطر است.

خود را معرفی کنید و از ورود و علاقمندی به حوزه گیاهان دارویی به مخاطبان بگویید.

نازگل حکمی هستم متولد فروردین سال 1375 در شهرستان زنجان، فعالیت خود را در موزه گیاهان دارویی از سال 1398 در سرای ناصریه یا دالان دراز بازار تاریخی زنجان متعلق به دوران قاجار آغاز و در حال حاضر تنها موزه دار خصوصی در استان زنجان هستم. در زمان تحصیل در مقطع دبیرستان رشته علوم تجربی را انتخاب کردم و در دانشگاه رشته مهندسی تولیدات گیاهی تولید و فرآوری گیاهان دارویی و معطر را انتخاب کردم. بعد از اتمام دوران کارشناسی و در حین دوره ارشد و پس از فعالیت در چند ارگان مختلف با افزایش تجربه، انگیزه و علاقه زیاد در این حوزه، به فکر ایجاد موزه گیاهان دارویی در زنجان افتادم تا با خلاقیت و نوآوری بتوانم در رشته ای که تحصیل کردم شغلی ایجاد کنم تا هم خود به آن علاقه داشته باشم و همچنین افرادی که علاقمند هستند بتوانند شغلی در این حوزه داشته باشند. درنهایت با کمک و حمایت خانواده ام توانستم این حوزه را به شکل حرفه ای تری دنبال کنم.

چرا گیاهان دارویی را برای رشته تحصیلی خود انتخاب کرده اید؟

براساس مقاله باغ موزه گیاهان دارویی یکی از جاهای دیدنی زنجان است باید بدانید که از دوران باستان، انسان برای رفع دردها و بیماری ها از انواع گیاهان دارویی استفاده کرده است. امروزه نیز طب سنتی و گیاهان دارویی جایگاه بسیار ویژه ای در علم پزشکی دارد. با توجه به غنی بودن کشورمان به لحاظ تنوع گیاهان دارویی در مناطق مختلف، نیازمند آشنا کردن اقشار مختلف مردم با خصوصیات و موارد موثره آنها هستیم. در لیست انتخاب رشته های دانشگاهیم بود و بعد از قبول شدن آن را ادامه دادم.

پس از گذراندن ترم اول دانشگاه به این نتیجه رسیدم که این رشته بهترین انتخاب مرتبط با شخص اینجانب و روحیات من بود، پس از آن به شدت به رشته علاقمند شده و در هر حوزه ای شامل شناسایی گیاهان دارویی، استخراج مواد موثره، علم طب ایرانی، تولید انواع فرآورده های گیاهی بهداشتی و درمانی، فعال بوده و همواره به دنبال یادگیری بیشتر و بیشتر خواهم بود، چرا که یادگیری علم گیاهان دارویی و آشنایی با طب ایرانی انتهایی ندارد.

موزه و فعالیت های آن در چه بخشهایی تقسیم بندی می شود؟

باغ موزه گیاهان دارویی و معطر زنجان شامل چهار بخش موزه گیاهان دارویی، فروشگاه گیاهان دارویی، فروشگاه اقلام مصرفی مرتبط با گیاهان دارویی شامل لیوان های مختلف دمنوش، جعبه های دمنوش، انواع هربال بگ ها و…، نوشینه سرا برای سرو شربت و دمنوش های گیاهی و لابراتوار تحقیقاتی در حوزه گیاهان دارویی است. در این باغ موزه تنوع، فراوانی، فواید و ویژگی های گیاهان دارویی بومی ایران و به خصوص استان زنجان، پیشینه مطالعه و تحقیق درباره گیاهان دارویی و تاریخ علم پزشکی در ایران مورد مطالعه قرار گرفته اند.

این موزه در سرای ناصریه یا دالان دراز زنجان متعلق به دوران قاجار با مشارکت بخش خصوصی و معاونت میراث فرهنگی راه اندازی شد. گیاهان دارویی علاوه بر نقشی که در بهبود سلامتی مردم دارند، در ایجاد ظرفیت های گردشگری هم نقش مهمی دارند. باغ موزه گیاهان دارویی و معطر، یکی از ظرفیت های گردشگری استان زنجان در حوزه سلامت است.

ساعت کار موزه شما چگونه است؟

علاقمندان می توانند از ساعت 9 صبح تا 9 شب با مراجعه به بازار بالا، سرای ناصریه به این موزه مراجعه کنند.

آیا گیاهان دارویی نقشی در اشتغالزایی دارند؟

بله. استفاده از گیاهان دارویی بومی ایران و تهیه فراورده های گیاهی از گیاهان کشور به اشتغالزایی کمک زیادی می کند. همچنین گیاهان دارویی بومی از ارزش و کیفیت بالایی برخوردار هستند. غنی بودن ایران و استان از لحاظ ارزش دارویی گیاهانش در جهان تائید شده است. از طرفی این نکته هم حائز اهمیت است که عصاره بدست آمده از گیاه دارویی دقیقاً چیزی باشد که مدنظر است.

این موزه با چه هدفی ایجاد شده است؟

این موزه با هدف حفظ گونه های گیاهی دارویی و استفاده از آنها در درمان برخی بیماری ها ایجادشده و اولین و تنها مرکز در نوع خود در زنجان است. فرهنگ داروهای گیاهی در زنجان و کشور باید جا بیفتد و در دسترس مردم قرار گیرد. هرچقدر مردم از وجود این داروها و اثرات آنها بیشتر مطلع باشند قدرت انتخاب بیشتری را دارند. در این موزه داروهای گیاهی در دسترس مردم هستند و مردم با داروهای گیاهی و تأثیرات آنها آشنا می شوند و آگاهی می یابند و تک تک داروها را از نزدیک می بینند و اطلاعات آنها را جویا شوند.

از دیگر اهداف این مجموعه جمع آوری مجموعه کاملی از گونه های مختلف گیاهی برای آشنایی بیشتر و تحقیق متخصصان و دانشگاهیان بویژه دانشجویان عزیز است. عزم ما بر آن است تا با فراهم کردن زیرساخت های اساسی در حوزه گیاهان دارویی استان و معرفی آن به همشهریان و تهیه مجموعه ای جامع و کامل برای بهره مندی اساتید و دانشجویان دانشگاه ها و متخصصان طب سنتی به توسعه در عرصه های مختلف دانش، توریسم، سلامت گام برداریم.

در این موزه گیاهی چه کارهایی انجام می شود؟

تنوع، تکثر، فواید و ویژگی های گیاهان دارویی در زنجان، تاریخ مطالعه و تحقیق درباره گیاهان دارویی و تاریخ پزشکی ایران در این موزه مورد بررسی قرار گرفته اند. در این موزه راه ها و شیوه های مختلفی بکار گرفته شده است تا حد ممکن ظرفیت های گیاهان دارویی ایرانی و همچنین طب سنتی برای حرکت های علمی معرفی شود. علاوه بر این در لابراتوار این مجموعه فراورده های گیاهی مختلف در حوزه درمان و بهداشتی، آروماتراپی و… تولید شده و عرضه می شود.

جمع آوری گیاهان دارویی چه اهمیتی برای این شهر و دیار دارد؟

وجود موزه های این چنینی، به دلیل اهمیت بسیار زیادی که جهان دارد، قدرت و اعتباری برای شهر و فرهنگ بحساب می آید. کسانی که با اقتصاد، میراث فرهنگی و پزشکی آشنا هستند بیشتر به اهمیت آن واقف هستند. امروزه دغدغه های روزمره بقدری زیاد است که انسان ها فرصت دیدن مظاهر و میراث فرهنگی دیگر کشورها را از نزدیک ندارند و نمایش چنین مجموعه هایی فرصتی بی بدیل برای چنین افرادی است.

چند نوع گونه گیاه در استان زنجان وجود دارد؟

آن گونه که در منابع ذکر شده تعداد گونه های گیاهی موجود در استان زنجان 212 گونه گیاه دارویی است که این تعداد متعلق به 68 تیره گیاهی است. بیشترین تعداد گونه دارویی متعلق به تیره کاسنی (Compositae) با 27 گونه است و پس از آن تیره نعناع (Labiatae) با 22 گونه و تیره گل سرخ (Rosaceae) با 15 گونه در رده های بعدی قرار دارند. البته این آمار برای سال 1383 است.

این صنعت سودآور است؟

این صنعت در صورتی سودآور است که تمامی زمینه ها مانند زمین کشاورزی، آب، تجهیزات فراوری گیاهان دارویی برداشت شده، آشنایی با بازار گیاهان دارویی و فراورده های آن، آشنایی با علم صادرات و… برای فعالیت در این زمینه فراهم باشد.

آرزوی شما برای این حرفه در استان زنجان چیست؟

اقلیم استان زنجان مخزنی از گیاهان دارویی متنوع است که با مدیریت و بهره وری صحیح از آنها می تواند، این استان را به قطبی برای تولید و صادرات این نوع گیاهان تبدیل کرده و ارزآوری خوبی برای استان داشته باشد به شرطی که دانشگاهیان، مراکز تحقیقاتی، مسئولان استانی و تجار و بازرگانان وارد عمل شده و قدر این طلای گیاهی را دانسته و قدرت اقتصادی آن را دست کم نگیرند.

یک موزه دار باید دارای چه ویژگی هایی باشد؟

هر موزه دار گیاهان دارویی باید از لحاظ فرایند تولید را به خوبی بشناسد و از سیر تکامل آن آگاهی کامل داشته باشد. موزه داری گیاهی فقط جمع آوری گیاه نمی کند، بلکه باید با آگاهی کامل، مجموعه خود را جمع کند و حتی در حوزه ی تخصصی خود، تولید علم کند.

مشکلات پیش روی شما در این زمینه چیست؟

کاری فوق العاده دشوار است. در این شغل موزه دار باید عاشق موزه و موزه داری باشد تا با زجر و مشقت این کار کنار بیاید. این کار هزینه، زمان، مکان و ابزار نیاز دارد. من همواره بر این باور بوده ام که سود و درآمد زیادی از این کار نمی برم اما علاقه ام به این رشته باعث می شود که از این کار خسته نشوم.

گیاهان دارویی فراوانی در این منطقه رشد می کنند که برخی شناسایی شد اما برخی دیگر هنوز به مرحله شناسایی نرسیده اند. نبود ماشین آلات برداشت و دستگاه هایی برای فرآوری گیاهان دارویی، نبود نهال و بذر استاندارد، خطر نکردن کشاورزان برای کشت محصولی جدید و از سویی عدم حمایت بانک ها برای توسعه این گیاهان و… است که اگر این مشکلات با تدبیر حل شود شاهد افزایش تولید و بهره وری گیاهان دارویی در استان خواهیم بود.

از مسیری که آمده اید و پیش رو دارید راضی هستید؟

با راه اندازی این مجموعه علاوه بر کارآفرینی، به دنبال فرهنگ سازی و شناساندن این گیاهان به افرادی هستیم که شاید اطلاعات چندانی از مزایای گیاهان دارویی ندارند. قطعاً کاری که باعلاقه، خلاقیت و نوآوری همراه گردد قطعاً نتیجه ی مثبت و تأثیرگذاری خواهد داشت.

توصیه تان به جوانان چیست؟

من از خود الانم بسیار راضی ام و همه اینها را در یک چیز می بینم: تلاش. من بسیار تلاش می کنم و سخت کوشی و ممارست دارم و بر این معتقدم که خلاقیت در هر کاری موجب پیشرفت و خارج کردن رقبا از میدان می شود، حال می خواهد در حوزه گیاهان دارویی باشد یا هر حوزه دیگر.