خطراتی که غار دودزا یا زرین غار را تهدید می کنند

ایسنا/ این خبر پیرامون خطراتی که غار دودزا یا زرین غار را تهدید می کنند، برای شما مخاطبان گرامی نگارش شد.

غار دودزا که محلی ها آن را زرین غار می نامند، در جاده همدان و در 35 کیلومتری شهرستان خدابنده در استان زنجان و در طول محور غارهای علیصدر و کتله خور واقع شده است. براساس داده های کاوشگران غارها، دودزا در اسفند سال 1384 خورشیدی بعد از وقوع یک زلزله، توسط روستایی ها شناسایی و به کارشناسان گزارش شد. در آخرین پیمایش انجام شده، ارتفاع دهانه غار 2011 متر از سطح دریا، طول آن 406 و عمق آن 154 متر ثبت شده است.

این غار آهکی دارای چند طبقه است که تا کنون دو طبقه آن شناسایی شده و دارای تونل های فرعی و استالاکتیت ها و استالاگمیت ها و ستون های بسیار در گذرگاه های اصلی و قندیل های مخروطی آویزان از سقف ها است که بر اثر داشتن ناخالصی، رنگ های متنوعی به خود گرفته است. در گزارش غارشناسان آمد که قندیل های زرین غار زنده و در حال رشد است. در دالان های مختلف دریاچه های متعدد شناسایی شده است. کارشناسان میراث فرهنگی هنوز قدمت این غار را تعیین نکرده اند.

جواد نظامدوست، عضو انجمن غارنوردی و غارشناسی گفت: حدود هفت هشت سال پیش از سوی یکی از مالکان اطراف زرین غار مطلع شدیم که می خواهند این غار را توریستی کنند و اجرای آن را هم به مالک زمین های اطراف سپرده اند. با توجه به توریستی بودن غار کتله خور و از طرفی با علم به اینکه توریستی کردن زرین غار خرابی های زیادی را به بار خواهد آورد، توانستیم مالک را توجیه و قانع کنیم که از اجرای این پروژه منصرف شود. ما هم موفق شدیم با استفاده از گزارش های علمی که شامل اطلاعات زمین شناسی میشد و با کمک محققان زمین شناسی زنجان، حدود سه چهار سال پیش پرونده توریستی شدن این غار را ببندیم.

او افزود: دودزا یا زرین غار به لحاظ نهشته های آهکی، بسیار زیبا و تا حدی مشابه غار کتله خور است که سفره های آب زیرزمینی متعددی دارد. این ویژگی غار دودزا یا زرین غار را در رنکینگ غارهای درجه یک قرار می دهد که با توجه به مشکلات کم آبی، محافظت از آن در اولویت قرار دارد و بر همین اساس هم پرونده توریستی شدن آن بسته شد.

این غارشناس ادامه داد: سال 98 در بازدیدی که از این غار داشتیم، متوجه شدیم به دلیل محافظت اهالی و جلوگیری از رفت و آمد بیش از ظرفیت، وضعیت غار به لحاظ افزایش سطح آب، خوب شده است. همچنین متوجه شدیم سرمایه گذاری که می خواست زرین غار را توریستی کند، آن سرمایه را صرف احداث یک مجتمع آبی کرده که علاوه بر کارآفرینی و اشتغالزایی، آورده مالی بهتری هم داشته و اتفاقا بخاطر هدایت سرمایه گذاری از ما تشکر کرد.

نظامدوست گفت: داستان غار دودزا یا زرین غار به اینجا ختم نشد، حدود سه هفته پیش مطلع شدیم دستگاهی جلو دهانه غار درحال نمونه برداری و برداشت سنگ است. حس خوب اهالی آن منطقه که برای حفاظت از این اثر طبیعی تلاش می کنند، ما را ترغیب کرد که تحقیقات درباره تحرکات اخیر در این غار و مجوزهای صادر شده را آغاز کنیم. از طریق کارگروه غارشناسی کشور و شورای شهر زرین رود پیگیری کردیم، اهالی نیز نامه شکواییه ای را به نماینده قوه قضاییه فرستادند که در نهایت، کار سرمایه گذاری که قصد معدن کاوی در آن منطقه را داشت، موقتا متوقف شد.

او افزود: مدتی بعد متوجه شدیم سرمایه گذار با گرفتن مجوز موقت دوباره به برداشت مقدار زیادی خاک و سنگ اقدام کرده است. به کارگروه غارشناسی نامه نوشتیم که حریم این غار در برداشت سنگ و عملیات معدن، رعایت نشده است؛ سرمایه گذار در فاصله کمتر از یک کیلومتر از دهانه غار درحال خاکبرداری بود. با پیگیری زیاد، جلسه ای در بخشداری با حضور نمایندگان میراث فرهنگی، محیط زیست و دفتر قوه قضاییه برگزار شد، اعضای شورای شهر و فعالان محیط زیست و دلسوزان محلی نیز حضور داشتند. پس از دریافت توضیحات و تاکید بر لزوم حفظ این غار، صورت جلسه ای صادر شد مبنی بر اینکه عملیات معدن کاوی در حریم غار دودزا یا زرین غار به مدت دو ماه تعطیل شود تا مجوز تعطیلی کامل را وزارت صمت صادر کند. البته طبق قوانین برای متضرر نشدن سرمایه گذار می توانند منطقه دیگری را برای معدن کاوی با فاصله از این غار در اختیار بگذارند.

این عضو انجمن غارنوردی و غارشناسی در ادامه گفت: از محلی های دلسوز که مانع تخریب این غار شدند و همچنین اعضای شورای شهر زرین رود و نماینده قوه قضاییه برای اقدام سریع و به موقع باید قدردانی کرد. ما همیشه گله و نقد می کردیم، اما این بار جای قدردانی دارد که از تخریب یک اثر طبیعی در همین ابتدای پروژه سرمایه گذاری جلوگیری کردند تا سرنوشت غار جهنم در خراسان جنوبی که به رغم تلاش ها و پیگیری های بسیار سرانجام قربانی معدنکاوان شد، تکرار نشود.

وی بیان کرد: البته عملیات نجات بخشی غار دودزا هنوز کامل نشده است، باید همچنان پیگیری کرد تا مجوز تعطیلی کامل از وزارت صمت صادر شود. ضمن اینکه غارشناسان باید غار را نقشه برداری کنند تا براساس آن نقشه، مجوز معدن کاوی لغو و پرونده برای همیشه بسته شود.

نظامدوست گفت: امیدواریم بخشنامه های وزارت صمت، حریم غارها را برای معدنکاران مشخص کند و سرمایه گذاران متعهد شوند اگر غار یا اثر طبیعی در نزدیکی پروژه آنها بود، به تخریب آن اقدام نکنند. در همه جای دنیا مرسوم است وقتی معدنی را به سرمایه گذار تحویل می دهند، تعهد می گیرند که نخست، آثار باستانی، طبیعی، اماکن مذهبی و غارها را در محدوده آن پروژه شناسایی و بعد برای حفاظت از آنها متعهدانه اقدام کنند، علاوه بر این اگر اثری در محدوده پروژه آنها قرار داشت، بعد از پایان کار، محل را عین روز اول تحویل بدهند. ما چنین تعهداتی برای سرمایه گذاران و بویژه معدنکاران ایجاد نکرده ایم، برای همین به هر کوهپایه ای قدم می گذاریم با خراشیدگی طبیعت، تخریب و تعرض مواجه می شویم و هیچ کدام از سرمایه گذاران در پایان کار، محیط را به حالت اولیه برنمی گردانند و همانطور به حال خراب رها می کنند.