پل خواجو | پلی زیبا و تاریخی بر روی زاینده رود

در شهر زیبای اصفهان و در شرق سی و سه پل ودر انتهای جنوبی خیابان خواجو و انتهای شرقی خیابان کمال اسماعیل اصفهانی و برروی رود زاینده رود پلی زیبا و تاریخی به نام پل خواجو واقع شده است. این پل مردم را در اوایل شب و موقعی که خورشید می خواهد غروب کند به دور هم جمع می کند این پل تاریخی را می توان زیباترین پل زاینده رود به شمار آورد.پل خواجو اصفهان در سال 1060 به دستور شاه عباس ساخته شد از معماری بی نظیری بهره مند می باشد دارای 16 دریچه تخلیه آب است و همچنین در چهار طبقه ساخته شده و به تعداد 51 عدد غرفه در اندازه های بزرگ و کوچک در دو طرف داخلی معبر فوقانی قرار دارد و شالوده های آن به اواخر دوره تیموری می رسد. در بهار و تابستان مردم این منطقه به اطراف این پل می آیند و جمعیت به حدی می رسد که در طبقه دوم به هیچ وجه نمی شود تردد داشت و جمعیت قفل می شود.

معماری و زیبایی های دیگر پل خواجو اصفهان

پل خواجو اصفهان با نام های پل گبر ها ، پل حسن آباد ، پل شاهی تیموری ، پل بابا رکن الدین ، و پل شیراز شناخته می شود. در مورد طول و عرض این پل باید عرض کنیم که طول آن 150 و عرضش 14 متر می باشد . اما انچه در گنجینه تاریخی استان اصفهان در مورد اندازه این پل نوشته شده است به طول 132 /5 و عرض آن 12 متر می باشد .این پل دارای ساختمانی خاص و ویژه به نام بیگلر بیگی می باشد که در گذشته به دستور شاه عباس صفوی ساخته شده بود تا محل اقامت موقتی او و خانواده اش باشد. بیگلر بیگی دارای تزئینات نقاشی زیبایی می باشد که می توان بر روی طاق های آن مشاهده می شود و هنوز هم پا برجا است. نماد سپاهان بختیاری و محافظ زاینده رود و اصفهان ، دو شیر سنگی است که در گوشه های ضلع شرقی پل خواجو اصفهان بنا شده بودند . و همین معماری بی نظیر و تزئینات کاشیکاری زیبایی که در پل خواجو اصفهان توسط معماران ان زمان کار شده بود سبب شده که این پل نسبت به دیگر پل های زاینده رود معروف تر و مشهور تر باشد. دهانه های پل خواجو به شکل مکعب به صورت منظم و دقیق تراش خورده اند که تعدادشان به 24 دهنه می رسد. این پل که به هدف سد و بند بر روی زاینده رود ساخته شده بود در بخش میانی خود دارای سد های چوبی بود و پل زیبا و بی نظیر در دوران صفوی به شمار می رفت و حتی از زیبا ترین پل های جهان در زمان خودش بوده است .پل خواجو اصفهان بدین سبب احداث گردیده بود که دو محله دروازه حسن آباد و محله خواجو را به تخت فولاد وصل کند و راه ارتباطی شیراز بود به همین سبب این پل را به نام های پل شیراز و حسن آباد نیز می شناختند. و منظره ی جالب توجه و زیبایی را می توان از بالای پل زمانی که آب زاینده رو بالا می آید شاهد بود.

چرا پل خواجو را به نام های مختلف می خوانند؟

این پل را پل خواجو اصفهان نام گذارده اند زیرا که در نزدیکی محله خواجو قرار گرفته است و بدان علت پل شیراز می خوانندش که در نزدیکی جاده اصفهان به شیراز قرار دارد. بدان سبب پل خواجو اصفهان را با با رکن الدین می گویند که بقعیه بابا رکن الدیم در جاده قدیم شیراز و در تخت فولاد قرار گرفته و یکی از عرفای مشهور دوران می باشد بنابر این پل را به نام او نام گذاری کرده اند. و پل خواجو را پل تیموری می خواندند زیرا که حسن پاشا داماد تیمور به فرمان تیمور این پل را احداث نمود.وبدان دلیل پل خواجو اصفهان را پل حسن آباد می نامیدند زیرا که در زمان های گذشته محله خواجو با نام حسن آباد نامیده می شد . و علت این که پل را پل شاهی می نامیدند هم به سبب این بود که به سفارش شاه عباس این پل کامل گردید و به این دلیل پل گبر ها شهرت داشت که از روی این پل گبر ها به محله خود رفت و آمد داشته اند.

معماری و ویژگی های بی نظیر پل خواجو

گرایش به تقارن و پدیده های هم آهنگ و منظم یکی از باستانی ترین و مداوم ترین جنبه های تاریخی تمدن انسانی است. در معماری پل خواجو اصفهان می توان نظم و تقارن زیبا یی را دید که به صورت هم آهنگ و دقیق در جای جای پل اجرا شده است . این سد پل دارای 16 دریچه تخلیه آب بوده است و می توانست آب را به ارتفاع 6 متری بالا بفرستد . و کشوهایی در روی شیارهایی که بر روی بدنه پل وجود داشت که به جهت تنظیم آبی که پشت سد جمع شده بود استفاده می شده است . همچنین این سد پل دارای آب سنج بود که می توانست برای اندازه گیری و سنجش آب استفاده گردد و به صورت یک میله چوبی مردج بود که در قسمت پایین دست پل قرار داشت.فرو رفتگی ها ی پل در قسمت های میانی و فوقانی پایه های پل را می توان اگر در زیر پل قرار بگیرید مشاهده کنید این امر نشان دهنده این است که تقارن این پل از نوع تقارن انعکاسی می باشد. همچنین در طول ضلع شرقی پل فرو رفتگی هایی که نشان دهنده تقارن انعکاسی است و تکرار شده بسیار زیبا و هم آهنگ می باشد و در تمام تالار های این پل این فرورفتگی ها مشاهده می شود. از شگفت انگیز ترین تقارن انعکاسی را می توان به جرات گفت که در این پل اجرا شده است که در ایران و حتی کل دنیا مانندی ندارد.پل خواجو اصفهان به سبب این که یک اثر تاریخی و با ارزش می باشد و دارا بودن معماری بی نظیر و مثال زدنی سبب گشته که این پل در تاریخ پانزدهم دی ماه سال 1310 در فهرست آثار ملی کشور با شماره ثبت 111 به ثبت برسد.