فاروج دروازه شرقی خراسان شمالی است

میراث آریا/ براساس آخرین اخبار بدست رسیده و گزارش های منتشر شده، فاروج دروازه شرقی خراسان شمالی است.

شهرستان فاروج در دره وسیع و دشت پیرامون رود اترک و بین رشته کوههای کپه داغ در شمال و آلاداغ در جنوب شکل گرفته است. به دلیل وجود منابع آب کافی و ازجمله رودخانه اترک، کشاورزی در منطقه رونق بسزایی دارد. شهرستان فاروج امروزه به یکی از مراکز مهم کشت غلات، انگور، زعفران، گل محمدی و نیز تولید و عرضه آجیل تبدیل شده است. کوه شاه جهان با ارتفاع 3051 متر بعنوان بلندترین قله خراسان شمالی در جنوب شهرستان فاروج قرار دارد.

پیشینه

دشت فاروج از دیرباز مورد توجه جوامع انسانی بوده است. تپه باستانی یام واقع در 5 کیلومتری شهر فاروج، تپه زوبار، گلو تپه تیتکانلو، تپه خیر آباد، تپه طویل و وجود مراکز سکونتی و قلعه های نظامی تجاری عظیم دوره اشکانی و ساسانی نظیر محوطه باستانی ویرانشهر واقع در تیتکانلو حاکی از غنای تاریخی و بویژه حضور پررونق اشکانیان و ساسانیان در پهنه دشت فاروج است. برخی مورخین، بخش خبوشان فاروج را همان استوا یا آستائوین، تختگاه اولیه اشکانیان می دانند. وجود آرامگاه بابا و بی بی و نیز گورستان خسرویه با سنگ قبور صندوقی بسیار زیبا و پرتکلف نشانه ای از تاریخ باشکوه دوران اسلامی این خطه است.

فرهنگ و هنر

تات های خسرویه، مایوان و استاد بی تردید کهن ترین ساکنان فاروج بشمار می آیند. پیشینه آنها ریشه در دوران تاریخی و شاید عصر اشکانی دارد. در خسرویه سنگ قبور صندوقی مجلل قرون میانه اسلامی سند محکمی از تاریخ دیرین تات های فاروج بشمار می روند.

از نگاه فرهنگ سنتی و مردم شناسی فاروج کانون پررونق و متنوع زندگی سه قوم تات، کرد و ترک است. تات ها در گوشه جنوب غربی، کردها در مرکز و اکثر نقاط شهرستان و ترک ها بیشتر در شهر فاروج و روستاهایی چون اسفجیر، نجف آباد، کوران ترکیه تمرکز دارند.

براساس مقاله فاروج دروازه شرقی خراسان شمالی است باید بدانید که موسیقی مقامی و کشتی چوخه را باید شاخص ترین نماد فرهنگ سنتی این شهرستان دانست و کشتی گیرانی چون پهلوان بهادری (مایوان) و پهلوان رستمی تیتکانلو شهرتی درخور دارند. گود کشتی امام مرشد تیتکانلو امروزه یکی از مهم ترین گودهای کشتی سنتی خراسان شمالی بشمار می رود. روستاهای خسرویه و استاد و سایر نقاط تات نشین کانون های مهم مذهبی تاریخی فاروج هستند و آئین های مذهبی بویژه در ایام محرم در این مناطق بسیار پررونق به نظر می رسند.

جاذبه های گردشگری و تاریخی شهرستان

تپه باستانی یام

تپه یام بزرگترین محوطه شناسایی شده در دره رود اترک علیا در خراسان شمالی است که آثار چندین هزاره استقرار، از دوره پیش از تاریخ تا دوره اسلامی را در خود جای داده است. کاوش های علمی تیم باستان شناسی دانشگاه تورین ایتالیا در این تپه نشان دهنده شباهت فراوان فرهنگ های این منطقه با فرهنگهای پیشرفته دوره مس و سنگ و مفرغ در آسیای مرکزی است.

آرامگاه بابا و بی بی

آرامگاه تاریخی بابا و بی بی از آثار ارزشمند تاریخی دوره تیموری در روستای خسرویه قرار دارد. این بنا متشکل از دو اتاق در ضلع شمالی و جنوبی و یک ایوان بزرگ در ضلع شرقی است. بر روی مقبره اصلی یک صندوقچه چوبی منبت کاری شده با تزئین نقوش گیاهی و کتیبه هایی به خط ثلث قرار دارد.

گرمابه تاریخی و موزه مردم شناسی فاروج

گرمابه یا حمام تاریخی فاروج در جنوب شرقی شهر فاروج، در خیابان شهید مقیم، کوچه حمام قرار دارد. این حمام تاریخی در بین عموم به «حمام اسماعیل زاده» که نام بانی حمام است نیز معروف است و در دوره قاجاریه ساخته شده و معمار آن «کریم اقبال» است. آب مورد نیاز حمام از قنات جعفرآباد تأمین میشده است. در سال 1340 هنگام تعمیر حمام نمای دیوارهای آن با نقوش هندسی تزئین گردیده است. این بنای تاریخی ارزشمند توسط میراث فرهنگی مرمت شده و از سال 1390 به عنوان موزه مردم شناسی فاروج مورد بهره برداری قرار گرفته است.

روستای هدف گردشگری استاد

روستای زیبای استاد در فاصله 17 کیلومتری جنوب غربی شهر فاروج واقع شده است. اهالی این روستای تاریخی تات هستند. وجود آثار قلعه ای تاریخی، مسجد جامع پانصد ساله، گورستان تاریخی، حمام عصر قاجاری و… نشانه ریشه های کهن این روستا است. موقعیت مناسب اقلیمی و قرارگیری در مجاورت دره ای پر آب و شکل گیری باغات سرسبز در پیرامون این روستای تاریخی موجبات شکل گیری یک منطقه گردشگری جذاب و کم نظیر را فراهم نمود.

مسجد جامع استاد

مسجد جامع روستای استاد واقع در مرکز روستا، از آثار تاریخی مذهبی مهم شهرستان فاروج است و ازنظر تاریخی احتمالاً به دوران تیموری تعلق دارد. این مسجد از نوع مساجد شبستانی ساده است و پلان آن به صورت مستطیل و دارای ستون های حجیم چهارضلعی است که پوشش آن به صورت گنبدهای کوچک در فاصله مابین هر چهارستون اجرا شده است.

حمام قدیمی روستای استاد

در روستای استاد حمام قدیمی از نمونه حمام های دوره قاجار پهلوی باقیمانده که در عمق زمین قرار گرفته و با مصالح سنگ و ساروج ساخته شده است. طرح کلی حمام از یک راهروی ورودی، یک سربینه با پلان هشت ضلعی، گرمخانه و مخازن آب تشکیل شده است. حمام دارای پوششی گنبدی با نورگیرهایی برای تأمین روشنایی داخل است.

روستای هدف گردشگری خسرویه

روستای خسرویه در دامنه شمالی رشته کوه زیبای شاه جهان و در فاصله 22 کیلومتری جنوب غربی فاروج، در دل دره ای زیبا و پر آب جای گرفته است. اهالی خسرویه تات هستند. خسرویه زادگاه عالم ربانی آیت الله آقا نجفی قوچانی است. بافت معماری سنتی، کوهستان و باغات سرسبز، آرامگاه تاریخی بابا و بی بی، گورستان تاریخی و سنگ قبور صندوقی، خانه آقا نجفی قوچانی و… از جاذبه های مهم گردشگری این روستاست.

روستای اسفجیر

در فاصله 25 کیلومتری شمال شهر فاروج و در بخش خبوشان، روستای اسفجیر در دل کوهستانی چشم نواز واقع شده است. رودخانه ای روستا را به دو پاره تقسیم کرده و باغات انبوه و سرسبز آن، تفرجگاه دربند و آبشار اسفجیر و درخت چنار کهنسال (ثبت میراث طبیعی ایران) آن جز جاذبه های اصلی روستا بشمار می روند. در کوهستان بالادست شمال اسفجیر طبیعت زیبا و ییلاقات و چشمه های پر آب زیادی وجود دارد.