دریاچه جوان در دل بیابان لوت به نمکزار تبدیل شده است

ایسنا/ براساس آخرین اخبار و گزارش های منتشر شده، دریاچه جوان در دل بیابان لوت به نمکزار تبدیل شده است.

در سال 1398 سیلاب، جاده شهداد نهبندان را تخریب کرد که بخشی از پیامدهای ناگوار این سیلاب بود. از منظری دیگر که به این سیلاب بنگریم خواهیم دید که در نتیجه آن، دریاچه ای در بیابان لوت و کلوت شهداد پدیدار شد. پس از پیدایش دریاچه جوان، پرنده های مهاجر بسیاری به این منطقه جذب شده اند.

پهنای دریاچه باعث شد که مسیر جاده شهداد به نهبندان که 40 کیلومتر بود، مسدود شود. بقایای جاده هنوز موجود و تیرهای برق در میان آب این دریاچه قرار داشتند؛ کلوت هایی که مانند جزیره های بسیار زیبا سر از آب دریاچه جوان برآورده بودند.

دریاچه جوان، پیری کهنسال است

اکبر رشیدی مقدم، پژوهشگر حوزه لوت ایران درباره تاریخچه و علت ایجاد دریاچه جوان می گوید: در لوت نقاطی وجود دارد که نسبت به محیط اطراف گودتر است و بیشتر این گودها یا چاله ها (گودهای بزرگ را چاله می گویند) محل انتهای حوضه های آبریز رودخانه هایی که به لوت می ریزند، هستند.

وی گود نمک سر را یکی از گودهای معروف از ایام قدیم دانست و بیان کرد: گود نمک سر در انتهای یکی از سرشاخه های رود شور که رود دائمی است، قرار دارد و این رود از ارتفاعات خراسان جنوبی سرچشمه می گیرد و رودخانه شور به چاله رودشور در بیابان لوت منتهی می شود.

این پژوهشگر حوزه لوت ایران افزود: اگر بارندگی باعث طغیان رودخانه های که به لوت می ریزند، شود، آب وارد سرشاخه های رود شور می شود باید مدنظر داشت وقتی رود شور از کنار منطقه گندم بریان (گرمترین نقطه جهان) عبور می کند به صورت دامن عروس (شاخه شاخه) می شود.

وی اضافه کرد: اگر در حاشیه لوت مخصوصا در شمال و شرق آن بارندگی از حد معمول بیشتر شود، آب وارد سرشاخه ها شده و گودها را پر می کند.

رشیدی مقدم نامگذاری دریاچه لوت تحت عنوان دریاچه جوان را اشتباه دانست و بیان کرد: این دریاچه از روزگاران قدیم به گود نمک سر معروف بوده و بطور متوسط هر 50 سال یکبار این گود آبگیری و تبدیل به دریاچه می شده است و آخرین بار در اوایل دهه 50 آبگیری شده و همواره به دلیل تبخیر، دریاچه پس از حدود دو یا سه سال تبدیل به نمکزار می شود.

وی اظهار کرد: گود نمک سر محلی بوده که مردم منطقه شهداد از آنجا نمک استخراج می کردند هرچند در لوت معادن نمک زیادی وجود دارد.

این پژوهشگر حوزه لوت ایران با یادآوری اینکه نام اصلی گود نمک سر، نمک سار یا نمکزار بوده که به مرور به این نام تبدیل شده، تصریح کرد: ایجاد دریاچه در این منطقه کاملا طبیعی بود و در بارندگی های اوایل سال 1398 این گود به وسعت 700 هکتار و به عمق حدود 7 متر آبگیری شد و به مرور زمان آب آن تبخیر و خشک شد.

وی درباره راهکار زنده نگهداشتن این دریاچه می گوید: برای این مهم باید روی سرشاخه های رود شور کار شود و تغییراتی در زمین ایجاد کنیم تا آب همیشه به داخل آن سرازیر شود و خیلی ها با چنین تغییراتی مخالف هستند و فقط بارندگی های زیاد باعث آبگیری طبیعی گود نمک سر می شود.

دریاچه جوان بیش از 200 هزار گردشگر را به خود جذب کرد

معین افضلی، مدیر پایگاه میراث جهانی لوت در استان کرمان نیز با تبیین تاریخچه تشکیل این دریاچه می گوید: این دریاچه هر چند ده سالی یکبار تشکیل می شود و این پدیده در برخی مناطق بیابانی دیگر جهان نیز مشاهده شده است.

وی بیان کرد: در بیابان لوت حدود 15 نقطه مانند گود نمک سر است که در ادوار گذشته گاهی بزرگتر از این دریاچه شکل می گرفته و اینکه نام این دریاچه را جوان گذاشتند به دلیل توسعه مسیرهای دسترسی و گسترش رسانه ها و فضای مجازی برای اولین بار به عموم معرفی شده است.

مدیر پایگاه میراث جهانی لوت در استان کرمان با بیان این مطلب که این دریاچه در طول هزار سال قبل بیش از صدها بار تشکیل و خشک شده و در ادامه با اشاره به اینکه میزان گردشگر را براساس تردد خودرویی محاسبه می کنیم، افزود: بیش از 200 هزار گردشگر در سال های 1398 و 99 از این دریاچه بازدید کرده اند.

وی تاکید کرد: اکنون دریاچه جوان بطور کامل خشک و به نمکزار تبدیل شد هرچند اکنون جذابیت بیشتری دارد.

افضلی درباره حفظ دریاچه نیز گفت: با توجه به اینکه لوت ثبت جهانی است نمی توانیم به تنهایی درباره آن تصمیم گیری کنیم اما یک تیم پژوهشی در حال بررسی میزان تاثیر آن بر اکوسیستم منطقه هستند اما پایگاه میراث جهانی لوت بر حفظ روال طبیعی حیات و ممات آن تاکید دارد.

وی بیان کرد: با توجه به شیوع کرونا متاسفانه گردشگر خارجی مانند سالهای قبل از شیوع این اپیدمی در بیابان لوت نداشتیم اما گردشگر خارجی داشتیم هرچند دریاچه جذابیت خاصی داشت اما دلیل اصلی ورود گردشگران خارجی به لوت نبود. گردشگران داخلی نیز بیشتر از استان تهران و خراسان رضوی بوده اند.

تاثیر خشکیدگی دریاچه جوان بر تعداد گردشگران منطقه

امیرهوشنگ زنده دل مقدم، راهنمای تخصصی بیابان جهانی لوت نیز می گوید: وقتی دریاچه هنوز نفس می کشید، بازدید کننده زیادی داشتیم بطوریکه در روزهای پنجشنبه و جمعه مردم استان کرمان برای گردش به این منطقه می آمدند.

وی با اشاره به محدودیت های تردد بین شهری به دلیل شیوع کرونا اظهار کرد: با توجه به محدودیت ها بیشتر بازدیدکنندگان دریاچه جوان از مردم استان کرمان بودند.

این راهنمای طبیعت گردی و تاریخی فرهنگی ایران از تاثیر منفی خشکیدگی دریاچه جوان بر تعداد گردشگران کلوت های شهداد سخن گفت و اظهار کرد: اکنون تعداد گردشگران دریاچه جوان به یک دهم زمانی که آب داشت، رسیده است.