سربیشه دیار روستاهای شگفت انگیز است

میراث آریا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده و گزارشهای منتشر شده، سربیشه دیار روستاهای شگفت انگیز است.

با سفر به روستاهای شگفت انگیز سربیشه علاوه بر استفاده از جنبه های طبیعی میتوان از زیارت بی بی زینب خاتون (س)، مزار سید حامد علوی، غار چنشت یا معماری دوره نوسنگی در عصر حاضر هم بهره برد.

روستای چنشت؛ سرزمین رنگها

روستای چنشت در ادوار گذشته تاریخی جزو دهستان نهار جان بود و در حال حاضر از توابع شهرستان سربیشه است. آب و هوای آن معتدل و ارتفاع آن از سطح دریا دو هزار و 150 متر است.

براساس مقاله سربیشه دیار روستاهای شگفت انگیز است باید بدانید که هنگام قدم زدن در کوچه های این روستا زنان روستا را با لباسهای شاد و رنگین می بینید که جلوه بخش بافت روستا هستند و به همین دلیل است که چنشت را سرزمین رنگ ها نامیده اند. کلاههای نقره دوزی شده، لباسهای گل دار، دامن های پرچین و چارقدهای رنگارنگ اهالی نشان از خوش ذوقی اهالی روستا دارد.

روستای چنشت به لحاظ باورها و آداب و رسوم و نوع پوشش نسبت به سایر مناطق خراسان جنوبی متمایز است. مردم بویژه زنان در روستای چنشت بصورت کامل لباس محلی به تن می کنند، زنان روستای چنشت با اندکی تفاوت و تمایز در طرح و رنگ شبیه زنان روستای ابیانه لباس می پوشند.

یک قول در مورد وجه تسمیه روستای چنشت این است که به دلیل داشتن چندین رودخانه که از کنار آن می گذشته و باغ های این منطقه را سیراب می کرده است در قدیم به چند شط معروف بوده که به مرور زمان از چن شط و چن شت به چنشت تبدیل شده است.

براساس مقاله سربیشه دیار روستاهای شگفت انگیز است باید بدانید که قول دیگری که در مورد وجه تسمیه چنشت این است که، چنشت بر وزن بهشت است که در گذشته به دلیل خوش آب و هوا بودن و داشتن میوه های فراوان و رودخانه های متعدد که از زیر درختان می گذشته و شباهت این منطقه به بهشت، گروهی دامدار این نقطه را به عنوان محل زندگی خود انتخاب می کنند و نام این منطقه را بهشت می گذارند که بعدها بر اثر گذر زمان به چنشت تغییر نام می دهد.

دو غار «چهل چاه» و «چنشت» در شمال روستا قرار گرفته اند و باهم صد متر فاصله دارند. در این دو غار، بقایای اسکلت انسانهایی از چند صدسال پیش را میتوان مشاهده کرد که البته پیمایش غارها کمی دشوار است. غار چنشت در روستای چنشت در 60 کیلومتری جنوب شرقی بیرجند است که براساس متون تاریخی، 614 سال پیش به وسیله سیدمحمد مشعشع کشف شده است.

سیدمحمد براساس اسنادی که در دست داشته از عربستان به قهستان می آید و پس از کشف غار مذکور، نسبت به انتقال اجساد سید حامد علوی و دو فرزندش و به خاک سپردن آنها در درون یک بقعه که به این منظور می سازد، اقدام می کند.

غار چنشت بیش از 59 متر طول دارد و احتمال دارد که هزاران سال پیش در اثر زلزله، دو سمت کوه سر به هم نهاده و فضای متفاوتی ایجاد کرده است. این فضاها گاه عریض و با ارتفاع زیاد و گاه بسیار تنگ با ارتفاع کم هستند و عبور از آنها به سختی انجام می گیرد.

ظاهراً از این غار به عنوان پناهگاهی طی عصرهای مختلف استفاده میشده یا اینکه ممکن است زلزله، خانه مسکونی را همراه با ساکنان آن منهدم ساخته باشد.

از جنبه دیگر در روستای چنشت آداب و روسم و آئین هایی وجود دارد که بصورت خیلی خاص و ویژه برگزار می شود. به عنوان مثال سبک برگزاری مراسم عروسی در روستای زیبای چنشت مخصوص همان روستا و همراه اشعار خاص خودش در سه شبانه روز اجرا می شود. آداب و رسوم در این روستا بقدری زیبا است که هر ساله از شهرهای مختلف تعداد زیادی برای دیدن برخی از مراسم آن چون علم بندان به این روستا می آیند.

ماخونیک؛ روستایی شگفت انگیز

اما در سربیشه روستای دیگری به نام ماخونیک وجود دارد که آن هم به دلیل ویژگی های متعددی به عنوان یکی از روستاهای شگفت انگیز ایران مطرح است. علت مشهور شدن روستای ماخونیک در 142 کیلومتری شهرستان بیرجند واقع در استان خراسان جنوبی، آداب، رسوم و فرهنگ خاص مردمانش است. ماخونیک روستایی محصور شده در کوههایی بدون علف در ناحیه ای دور از دسترس و جایی که می شود قرنها بدون دیده شدن زندگی کرد و از نظرها ناپدید ماند.

منطقه ماخونیک متشکل از 12 آبادی است که روستای ماخونیک بزرگترین آنها محسوب می شود. این روستا شامل ماخونیک، کفاز، چاپنسر، توتک، سفال بند، سولابست، لجونگ (سفلی و علیا)، کلاته بلوچ، دامدامه و میش نو، خارستو و جلارو است.

اهالی این روستاها از نظر مذهب، معیشت، شیوه زندگی و اوضاع اجتماعی وجه اشتراک زیادی با یکدیگر دارند اما غالب این روستاها اصل و نسب خود را از روستای ماخونیک می دانند.

درباره وجه تسمیه روستا چندین قول وجود دارد، می گویند که در گذشته های بسیار دور عده ای مأمور دولتی به این روستا آمده و اهالی به گرمی از آنها استقبال نکرده اند و با آنها برخورد سردی داشته اند و آنها هم این نام را برای روستا انتخاب کرده اند.

برخی نیز می گویند به دلیل وجود شکافی در کوه نزدیک روستا به آنجا ماده ماخونیک گفته می شده که به مرور زمان به ماخونیک تغییر نام یافته است. در روستای ماخونیک نه تنها نحوه زندگی که محل سکونت نیز ساده و ابتدایی است بلکه خانه های روستاییان نیز دارای شکل هندسی خاصی نیست و تمام امکانات زندگی دریک اتاق جای گرفته است.

آداب و رسوم ساکنان روستا از نحوه قضاوت تا شیوه کشاورزی، از چگونگی تقسیم ارث تا بازی ها همگی از گذشته های دور جریان داشته و اغلب آنها دست نخورده باقی مانده است.

یکی از عمده نشانه های فرهنگی روستای ماخونیک مسکن است که در نوع خود جالب و قابل توجه است، چرا که بافت مسکونی روستا در دامنه تپه و خانه ها بطور فشرده به هم و در گودی زمین ساخته شده اند، هر خانه دارای فضاهایی همچون کندیک (مخزن نگهداری گندم و جو)، کرشک (اجاق گلی برای طبخ غذا)، طاق و طاقچه است. با توجه به نوع معماری ساده خانه های این روستا میتوان گفت براساس نظر برخی از کارشناسان این نوع معماری به دوره نوسنگی برمی گردد.

در بافت قدیم روستا خانه های محقر خشتی گلی بدون حیاط و ایوان و پنجره و کیپ تا کیپ هم ساخته شده اند که هنوز بعد از گذشت سالها برخی از اهالی این روستا در این خانه ها زندگی می کنند. چیزی که در نگاه اول در روستای ماخونیک خراسان جنوبی توجه گردشگران را به خود جلب و بیشتر از هر چیزی آنها را شگفت زده می کند سبک معماری خانه های این روستا است. خانه های ماخونیک بسیار کوچک و هرکدام حاوی یک اتاق ده یا دوازده متری هستند که با سنگ و خاک ساخته شده و سقف آن با شاخ و برگ درختان پوشیده شده است. این خانه ها اغلب به جز یک در ورودی کوتاه هیچ منفذی رو به بیرون ندارند.

اسناد تاریخی این منطقه نشان می دهد که روستای ماخونیک بیش از 300 سال قدمت دارد و آنچه اهالی این روستا بر سر زبان دارند در خاطرات خود از شاهان دوران صفوی نیز یاد می کنند. با توجه به نوع معماری ساده خانه های این روستا میتوان گفت براساس نظر برخی از کارشناسان این نوع معماری به دوره نوسنگی برمی گردد.