توسعه گردشگری سلامت نیازمند برنامه جامع راهبردی است

ایرنا/ براساس سخنان مدرس گردشگری دانشگاه علامه طباطبایی، توسعه گردشگری سلامت نیازمند برنامه جامع راهبردی است.

دیاکو عباسی پیرامون اینکه توسعه گردشگری سلامت نیازمند برنامه جامع راهبردی است، گفت: گردشگری سلامت (Helth tourism) یکی از بخش های مهم و در حال رشد تجارت بین المللی گردشگری در جهان است و به دو گونه گردشگری پزشکی (medical tourism) و گردشگری تندرستی (Wellness tourism) تقسیم می شود که اولی بیشتر شامل گردشگرانی است که با هدف دریافت خدمات درمانی به محیطی از خارج از محیط معمول زندگی و اقامت خود سفر و از زیرساخت های درمانی مقصد گردشگری استفاده می کنند و دومی بیشتر پیرامون بهره مندی از زیرساخت های ورزشی و مواهب طبیعی مانند آب درمانی است.

مدرس گردشگری دانشگاه علامه طباطبایی تهران اظهار داشت: هر دو گونه گردشگری سلامت در مقایسه با سایر بخش های مختلف صنعت گردشگری در سطح بین المللی پیشتاز هستند و سرمایه گذاری بسیاری در مقاصد مختلف گردشگری در سطح آسیا و خاورمیانه روی آن انجام شده است، زیرا نرخ گردشگری سلامت در تجارت بین المللی به بیش از 20 درصد بیشتر از سایر سهم سایر گونه های صنعت گردشگری رسیده است.

درآمد اردن از گردشگری پزشکی 4 برابر ایران است

عباسی پیرامون اینکه توسعه گردشگری سلامت نیازمند برنامه جامع راهبردی است، گفت: در ایران بیش از هزار بیمارستان دولتی و خصوصی داریم؛ ولی طبق آمار سازمان نظام پزشکی و وزارت بهداشت درآمد گردشگری پزشکی فقط کمی بیش از یک میلیارد دلار در سال است، اما اردن با حدود 80 بیمارستان دولتی و خصوصی سالانه حدود 4میلیارد دلار از بخش گردشگری پزشکی درآمد دارد.

وی با اشاره به ظرفیت های حوزه گردشگری پزشکی ایران اظهار داشت: ایران می تواند با تکیه به این ظرفیت ها البته بر مبنای یک راهبرد و برنامه علمی، مدیریت تخصصی، فرصت های تجاری و درآمدزایی و اشتغالزایی ایجاد کند و سهم بیشتری در بازار جهانی و منطقه ای در این بخش برای خود کسب کند.

مدرس گردشگری افزود: گردشگری پزشکی از آنجا که مستقیم با بیمار مرتبط است از نظر تاسیسات و تجهیزات زیربنایی و پشتیبانی بسیار پیچیده است. بیماری که نگرانی های سلامت خود را دارد و هدف و موقعیت او در سفر به کشوری با ظرفیت گردشگری پزشکی با سفر یک گردشگر عادی به همان کشور تفاوت دارد و ارائه خدمات جانبی و اطمینان از استاندارد و کیفیت خدمات و برند بودن تسهیل گران و واسطه های خدمات دهنده، برای او بسیار مهم است.

وی خدمات درمانی را محوریت در زنجیره تامین خدمات گردشگری پزشکی دانست و افزود: خدمات درمانی در مراکز درمانی توسط پزشکان و کادر درمان ارائه می شود که البته برای گردشگری پزشکی لازم، اما کافی نیست و باید مراکز و تاسیسات و دفاتر گردشگری هم بتوانند خدمات تخصصی و با کیفیت مطلوب و مورد نیاز بیماران بین المللی ارائه دهند. بیمارانی که با هدف درمان به مقصد گردشگری پزشکی سفر می کنند، علاوه بر خدمات درمانی به خدمات اقامت و پذیرایی، حمل ونقل خاص خود و ویزا نیاز دارند که هر کدام بنا به بازار هدف و روحیات ملل مختلف متمایز است.

ضرورت ایجاد دفاتر ویژه خدمات گردشگری سلامت و تسهیل گران پزشکی پیشران

عباسی بیان کرد: در ایران در حال حاضر از نظر ارائه خدمات جانبی گردشگری سلامت، از پشتیبانی تا جذب گردشگر از بازارهای هدف ضعف های اساسی وجود دارد؛ دفاتر ویژه خدمات گردشگری یا تسهیل گران حرفه ای گردشگری پزشکی پیشران وجود ندارند که امکان رقابت با شرکت های بین المللی در مقصد مانند ترکیه و اردن داشته باشند.

وی با اشاره به روند جذب گردشگر پزشکی افزود: از همان ابتدا که بیمار، ایران را برای دریافت خدمات درمانی شناسایی می کند و تمایل دارد به یک مرکز درمانی در کشور ما مراجعه کند باید از نقطه اول تا آخر، از مشاوره پزشکی قبل از سفر تا خدمات مشاوره سفر و ویزا، سازمان دهی زنجیره تامین و ارزش شکل گرفته باشد، اما به دلیل آن که دفاتر خدماتی گردشگری یا تسهیلگران گردشگری پزشکی در ایران نتوانستند حرفه ای این خدمات را طراحی، بسته بندی، تبلیغ و بازاریابی و ارائه کنند، سهم ما از این بازار در حال کاهش است.

هتل های ایران خدمات متمایز و مورد نیاز و منطبق با خواسته های گردشگری پزشکی را طراحی نکرده اند و این زنجیره خوب کار نمی کند و سازماندهی نشده است؛ اگر چه ایران را در منطقه غرب آسیا به عنوان مقصد گردشگری پزشکی و قیمت مناسب و پزشکان حاذق می شناسند و معرفی می شود، وقتی متقاضیان بدون برنامه و مشاور از کشورهای همسایه به ایران می آیند و در دام دلالان می افتند و به مراکز بدون شناسنامه برده شده و خدمات بی کیفیت دریافت می کنند، در بلندمدت تصویر ایران در بخش گردشگری پزشکی مخدوش می شود.

زنجیره تامین ارزش گردشگری سلامت سازمان دهی و سامان دهی شود

عباسی تاکید کرد: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به عنوان متولیان حوزه گردشگری سلامت باید نقش بهتر و فعال تری داشته باشند و زنجیره تامین ارزش این بخش را به لحاظ ساختاری، سازمان دهی و سامان دهی کنند.

پژوهشگر حوزه گردشگری سلامت خاطرنشان کرد: در ایران از سال 1394 شورای راهبری گردشگری سلامت با حضور 5 عضو شامل وزارتخانه های میراث فرهنگی، بهداشت، امورخارجه و سازمان نظام پزشکی و اتاق بازرگانی ایران تشکیل شده و از همان زمان فقط به سیاست گذاری پرداخته و راهبرد تدوین می کنند، اما در مقام عمل و اجرا نتیجه مطلوب در حوزه گردشگری پزشکی حاصل نشده است.

عباسی در آسیب شناسی توسعه گردشگری سلامت در ایران گفت: بجز ضعف ساختاری، ناهماهنگی میان متولیان این بخش در ایفای نقش ذاتی خود، نقص در روند و فرآیند ارتباط با بخش خصوصی و مشخص نبودن جایگاه فعالان این حوزه، از مهمترین چالش های بخش گردشگری سلامت است.

مدرس گردشگری دانشگاه علامه طباطبایی تاکید کرد: برای توسعه گردشگری سلامت باید یک برنامه راهبردی بلندمدت تدوین شود که همه بخش های مرتبط روی آن اتفاق نظر داشته باشند؛ در حال حاضر برنامه و تقسیم کار و نقش و مسئولیت وجود ندارد و در رفتارهای نهادها و وزارتخانه های مرتبط با این حوزه آشفتگی دیده می شود محور جلسات مشترک فقط در مبنای گفت و گو است، اما انسجام لازم در عمل به برنامه ها و اجرای آن دیده نمی شود.

عباسی گفت: اولویت های اجرایی برای وزارتخانه های مرتبط با گردشگری سلامت و نحوه برقراری ارتباط با یکدیگر و بخش خصوصی، باید شفاف و دارای فرایند منطق کاری شود، اعضای شورای گردشگری سلامت باید منابع را مشخص کنند و کارگروه های اجرایی برای پیگیری برنامه ها و مصوبات خو را تشکیل دهند تا از وقفه در کارها جلوگیری شود.

وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی همچنین باید روحیه تصدی گری و تولی گری دولتی خود را کنار بگذارد و اجازه دهد از ظرفیت های سایر بخش ها در حوزه گردشگری سلامت بهره برداری شود. خود را منحصر و یکه تاز این عرصه نداند و اقدامات سایر بخش ها را دخالت در حوزه کاری و ماموریتی خود نبیند.

صنعت گردشگری نیازمند وزارتخانه ای فرابخشی و میان بخشی

عباسی صنعت گردشگری را نیازمند وزارتخانه ای فرابخشی و میان بخشی دانست و گفت: ماهیت این حوزه می طلبد وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نفوذ و تعامل گسترده با سایر وزیران و مدیران بخش های دولتی و خصوصی داشته باشد. اگر این تعامل نباشد قطعا نمی تواند برنامه های خود را پیش ببرد؛ مثلا باید با تعامل از منابع و امکانات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به عنوان یکی از پایه های مهم گردشگری سلامت استفاده کند.

مدرس گردشگری دانشگاه علامه طباطبایی به کمبود منابع و بودجه در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اشاره کرد و افزود: برای توسعه گردشگری سلامت، وزارت گردشگری با بودجه محدود 400 میلیارد تومانی باید بتواند از ظرفیت بودجه بیش از 50 هزار میلیارد تومانی وزارت بهداشت هم استفاده کند؛ این وزارتخانه باید تعاملی اثربخش مبتنی بر منافع مشترک و همکاری بین بخشی را هم با سازمان نظام پزشکی به عنوان پارلمان پزشکان و اتاق بازرگانی ایران به عنوان پارلمان بخش خصوصی برقرار کند.

بیشتر متولیان گردشگری در سطح بین المللی نه تنها صرفا سیاستگذار نیستند، بلکه به طور کلی سیاست پذیر هستند و تلاش می کنند از توان سایر بخش ها استفاده کنند؛ این روحیه به عنوان یک رویه و الگو باید در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در دولت سیزدهم تقویت شود؛ تا این نگرش ها و روندها در ساختار حل نشود نمی توان به توسعه گردشگری سلامت به عنوان یک برند منطقه ای و جهانی دست یافت.

اهمیت آموزش منابع انسانی و تبلیغات و بازاریابی در حوزه گردشگری سلامت

عباسی بر ضرورت و جدیت آموزش و توسعه منابع انسانی در فصل مشترک حوزه های گردشگری و سلامت تاکید کرد و افزود: برندینگ و بازاریابی محصول و خدمات گردشگری سلامت ایران باید به روش علمی برنامه ریزی و اجرا شود. برای این حوزه باید نماد و نشانه طراحی و با آن ایران به عنوان با کیفیت ترین، جذاب تربن و ارزان ترین مقصد گردشگری سلامت معرفی شود.

مدرس حوزه گردشگری اظهار داشت: بسیاری گردشگران و متقاضیان خدمات گردشگری سلامت در بازارهای هدف هنوز از ظرفیت های و امکانات ایران در این بخش تصور و اطلاعی ندارند که نشان از ضعف در اطلاع رسانی و تبلیغات حوزه های مرتبط است. دولت سیزدهم باید علاوه بر آسیب شناسی با برنامه ای منسجم چالش ها و کاستی ها پیش روی توسعه گردشگری سلامت را ریشه ای حل کند.

بخش خصوصی همکار دولت در توسعه گردشگری سلامت

عباسی تاکید کرد: وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی باید بخش خصوصی حوزه گردشگری سلامت را به عنوان مجری متخصص و توانمند در کنار خود قرار دهد و خود در جایگاه ناظر حاکمیتی بنشیند، نقش مجری را به بخش خصوصی فعال و معتبر این بخش بدهد و خود فقط مسیر را بسترسازی و ریل گذاری کند.

پژوهشگر حوزه گردشگری سلامت افزود: در این حوزه گاهی موازی کاری وزارتخانه های میراث فرهنگی و بهداشت حتی در صدور مجوز با عناوینی مانند تسهیلگران گردشگری سلامت و گواهینامه حرفه ای گردشگری سلامت هم دیده می شود که نشان می دهد در این بخش هم تعامل ایجاد نشده و البته حل این مشکل نیازمند تدوین یک آیین نامه اجرایی مشترک است.

مدرس گردشگری دانشگاه علامه طباطبایی گفت: توسعه گردشگری سلامت به عنوان یک فرصت ارزشمند و منحصر بفرد ایران می تواند به اقتصاد کشور کمک کند که البته نیازمند هم افزایی و همکاری و جلوگیری از فرصت سوزی است؛ در غیر این صورت ظرفیت برند گردشگری سلامت ایران در بازارهای بین المللی در کوتاه مدت دچار تصویر مخدوش و منفی خواهد شد و این فرصت در تجارت بین المللی و بازار گردشگری به سرعت از دست می رود.