رتینول؛ یکی از محبوب ترین ترکیبات مراقبت از پوست

با قرار گیری در لایه میانی پوست، رتینول به خنثی سازی رادیکال های آزاد و در ادامه تحریک ساخت الاستین و کلاژن بیشتر کمک می کند.

دکتر رکسانا دانیالی - رتینول نه تنها یکی از شناخته شده ترین ترکیبات مراقبت از پوست به شمار می رود، بلکه در گروه محبوب ترین ها نیز دسته بندی می شود. این ترکیب از جمله انواع بدون نسخه (OTC) رتینوئیدها و از مشتقات ویتامین آ است که به منظور پیشگیری از روند پیری و درمان چین و چروک های پوستی علاوه بر آکنه مورد استفاده قرار می گیرد.

البته باید توجه داشت که رتینول همانند سایر محصولات نسخه ای رتینوئیدی قوی نیست و از این رو برای تهیه آن از داروخانه ها می توان بدون نسخه پزشک نیز مراجعه کرد. با این حال اگر بخواهیم مقایسه ای میان فرآورده های موضعی OTC در این خانواده داشته باشیم، رتینول همچنان در رتبه نخست لیست قرار دارد و قدرت آن از ترکیبات مشابه مانند رتینالدهید و رتینیل پالمیتات بیشتر است. اما آیا رتینول می تواند برای پوست شما نقش درمانگر داشته باشد و به روتین روزانه مراقبت از آن اضافه شود؟

عملکرد

رتینول گونه ای از رتینوئید است که از ویتامین آ ساخته می شود. به جای جداسازی و حذف سلول های مرده پوست درست مانند بسیاری از محصولات ضد پیری و ضد آکنه، مولکول های کوچک سازنده رتینول از اپیدرم که خارجی ترین لایه پوست است خود را به درم می رسانند. با قرار گیری در لایه میانی پوست، رتینول به خنثی سازی رادیکال های آزاد و در ادامه تحریک ساخت الاستین و کلاژن بیشتر کمک می کند. این رویکرد با ایجاد اثری "کششی یا پر کننده"، ظاهر خطوط ریز، چین و چروک های مختلف و منافذ باز را تغییر می دهد. در عین حال رتینول از نوعی تاثیر لایه بردار روی سطح پوست هم بهره می برد که به مرور زمان سبب بهبود بافت و رنگ پوست خواهد شد.

از جمله دیگر فواید رتینول می توان به درمان آکنه های شدید و همینطور اسکارهای مرتبط به آنها اشاره کرد. در واقع این ترکیب با جلوگیری از تشکیل کومدون به وسیله ساخت عوامل لیز کننده کومدون، جلوی بسته شدن منافذ را خواهد گرفت. البته برای آکنه های پیشرونده و شدید، پزشک معالج ممکن است درمان آنتی بیوتیکی را هم در کنار رتینول در نظر بگیرد. گفتنی است که مشاهده تغییرات و روند بهبودی نیازمند حداقل 6 هفته زمان خواهد بود.

در نهایت طبق مقاله ای از آکادمی درماتولوژی آمریکا، تاثیر رتینول بر تنظیم سطح آب رسانی پوستی نیز به اثبات رسیده است. اثرات لایه برداری ملایم به از بین بردن سلول های مرده پوست کمک می کند که در نتیجه آن امکان کاهش سطح رطوبت پوست وجود دارد. این افراد باید توجه ویژه ای نسبت به استفاده از مرطوب کننده های سازگار با پوست خود داشته باشند. همین روند در آنهایی که پوست چربی دارند با کنترل تولید بیش از حد سبوم به نفع پوست چرب خواهد بود. بدین ترتیب مزایای تنظیم رطوبت پوست متوجه افراد با پوست چرب است.

اهداف درمانی

رتینول در درجه اول برای درمان اختلالات پوستی زیر استفاده می شود:

- آکنه

- چین و چروک

- خطوط پوستی ریز

- لکه های سن، آسیب های ناشی از نور خورشید و کک و مک

- بافت ناهموار پوست

- ملاسما و انواع دیگر هایپرپیگمانتاسیون

- منافذ باز و بزرگ ناشی از آکنه، پوست چرب و یا از دست رفتن کلاژن

برای آن که نتیجه مطلوب درمانی در هر یک از گروه های فوق حاصل شود، مصرف رتینول باید به صورت منظم و روزانه باشد. تنها کافیست چندین هفته استمرار از خود نشان دهید تا در نهایت شاهد تغییرات پوستی باشید.

عوارض

در حالی که رتینوئیدها از جمله رتینول دارای تاییدیه سازمان غذا و دارو آمریکا هستند، این موضوع به معنای عاری بودن از هرگونه عارضه نیست. افرادی که در روتین مراقبتی خود از محصولات حاوی رتینول استفاده می کنند و مشخصا پوست خشکی دارند، ممکن است دچار خشکی بیشتر و التهاب جزئی شوند. این عوارض به ویژه در دفعات اول مصرف بیشتر خواهند بود. از جمله دیگر اثرات جانبی رتینول می توان از قرمزی، خارش و احساس حذف لایه از پوست نام برد.

البته عوارض مذکور همگی موقتی هستند و با عادت کردن پوست به محصول طی چند هفته بهبود می یابند. با این حال اگر همچنان با گذشت 1 الی 2 هفته عوارض ناراحت کننده ادامه یافته است، باید با پزشک و یا داروساز خود مشورت و ترجیحا از محصولی با قدرت کمتر استفاده کنید. استفاده از رتینول 30 دقیقه پس از شستن صورت نیز می تواند به کاهش تحریک پوستی کمک کند. راه حل دیگر کاهش دفعات مصرف به یک روز درمیان به جای هر روز و افزایش تدریجی تحمل پوست از این طریق خواهد بود.

همچنین استفاده همزمان از بیش از یک محصول حاوی رتینول می تواند احتمال بروز عوارض را بالا ببرد و افراد باید به این مسئله دقت کنند. به خصوص کسانی که محصولات ضد پیری و ضد اکنه را توام با یکدیگر مصرف می کنند و احتمال دارد همه این فرآورده ها حاوی رتینول باشند.

احتیاط مصرف

به خاطر حساسیت به نور خورشید، بهتر است رتینول ها را شب هنگام به پوست خود بزنید. در واقع آفتاب سوختگی یکی از بزرگترین خطرات استفاده از رتینول محسوب می شود. حتی برخی از عوارض خشک کننده و تحریک کننده نیز با قرار گیری طولانی مدت در معرض آفتاب تشدید خواهند شد. از طرفی تابش نور خورشید به پوست مخصوصا به طور مزمن، دقیقا منجر به القای همان مشکلاتی می شود که رتینول را برای درمانشان استفاده می کنیم! مانند لکه های سن و چین و چروک ها. از این رو توصیه می شود که به هیچ عنوان مصرف ضد آفتاب با کیفیت و مناسب را فراموش نکنید.

بانوان باردار نباید از محصولات حاوی رتینول استفاده کنند زیرا خطر نقص و سقط جنین بالا می رود. از این رو پزشکان ممکن است مصرف قرص های ضد بارداری را حین مصرف رتینول در دستور کار قرار دهند و یا فرآورده های دیگری برای بانوانی که قصد بارداری دارند تجویز شود.