تاریخچه نشان فروهر| نشان ملی ایرانیان باستان

در جای جای این خاک پهناور همیشه مدارک و دیدنی های وجود داشته که به جرأت می توان ایرانیان را از نخستین گرافیست هایی تاریخ دانست که از مفهوم و قالب های متنوع به شکل امروزی بهره می بردند. یکی از اولین این آرم ها با مفهوم و کاربرد حال حاضر دنیا مفهوم نشان فروهر یا آرم زرتشتیان می باشد. در مطلب تاریخچه نشان فروهر به بخش های تشکیل دهنده نشان فروهر نیز خواهیم پرداخت.مفهوم نشان فروهر در اصل نام آریایی «روح» در زبان عربی است. بیش از چهار هزار و پانصد سال قبل زمانی که تقریبا تمام اقوام جهان سرگرم بت پرستی بودند و تمام وجود انسان را فقط و فقط همین کالبد خاکی و فانی می دانستند، درست در همین زمان آریاییان باستان اعتقاد داشتند انسان غیر از کالبد خاکی دارای روح بوده و پس از مرگ این روح از بدن فانی جدا شده و به جای دیگری رفته و به زندگی خود ادامه می دهد. زرتشتیان این منزلگاه پس از مرگ روح را اختران می نامیدند. نامی که آریایی های باستان برای آنچه که ما امروز به آن روح می گوییم انتخاب کرده بودند فروهر بود و تاریخچه نشان فروهر به بیش از چهار هزار سال قبل برمی گردد و جالب این که اعتقاد آریاییان به وجود فروهر یا روح به قبل از زایش زرتشت، پیامبر بزرگوار برمی گردد و این خود جای بسی افتخار است. مفهوم نشان فروهر بر بالای بسیاری از سنگ نبشته های عصر هخامنشی از جمله در تخت جمشید بر سر در کاخ ها و تندیس ها حک شده است. این حکاکی مستند با قدمتی حداقل دو هزار و پانصد ساله در طول سده ها و هزاره ها پس از هخامنشیان همچنان برای هم میهنان زرتشتی ما و ایرانیان دوستدار فرهنگ و تمدن باستانی ایران، ارزشمند و قابل احترام است. مفهوم نشان فروهر در تفکر اساطیری ایران باستان معنایی اصیل دارد و به گونه ای زیبا تعبیر، تعریف و تفسیر می شود. مفهوم نشان فروهر امروزه نیز در اشکال گوناگون بر بشقاب های نقره ای، کاشی و سنگ ها و در جواهر سازی ها به شکل گردنبند و انگشتر دیده می شود و از آنجا که بیانگر دوران شکوه و قدرت ایرانیان در عهد باستان و دربرگیرنده معانی عمیق اخلاقی است، طرفداران و دوستداران بسیاری دارد. منطق این گونه بیان می کند که به عنوان ایرانی مسلمان، ایرانی مسیحی، ایرانی کلیمی و ایرانی زردشتی و حتی ایران دوستان غیر ایرانی مفهوم نشان فروهر را به هر شکلی، زیبایی بخش سر و گردن یا نمای ساختمان و دیوار و طاقچه های خانه خود کرده اند. این مطلب هر چه بیشتر تاریخچه نشان فروهر را به شما نشان می دهد.

مفهوم نشان فروهر

نکته بسیار مهم درباره تاریخچه نشان فروهر این است که بخش های تشکیل دهنده نشان فروهر دارای مفهوم و دانشی نهفته است. اینک به توصیف بخش های تشکیل دهنده نشان فروهر می پردازیم. در تفکر باستانی و اساطیری ایران و در اعتقادات آیین زرتشت، وجود هر انسان از پنج قسمت تشکیل شده که به زبان ساده توضیحشان چنین است:

1- تن که همان کالبد انسان است.

2- روان که همان روح است که در روز پسین آخرت یا کیفر کردار بد را می بیند یا پاداش کردار نیک.

3- جان که کیفیت زنده بودن است و با مرگ پایان می پذیرد.

4- وجدان که دادگاه درونی و نیروی استنباط و قضاوت درونی هر انسان نسبت به خود خویشتن است.

5- در نهایت فروهر که در حقیقت و به نوعی بخشی از وجود پروردگار و یا نعمتی از سوی پروردگار است که در وجود هر انسان به ودیعه گذاشته شده و در نهایت امر بدون آنکه به گناه آلوده شود پس از مرگ به سوی پروردگار خود باز می گردد.

چهره پیرمرد

قرار دادن چهره مردی مسن در نشان فروهر اشاره به فردی نیکوکار و یکتا پرست دارد که رفتار و ظاهر مرتب او سرمشق و الگوی دیگر مردمان بوده و دیگران تجربیات وی را ارج می نهادند. بنابراین قرار دادن چهره یک پیرمرد به عنوان سرنگاره نشان از خرد و تجربه پیرمرد دارد.

دست راست پیرمرد در نشان فروهر

دست راست نشان فروهر به سوی آسمان دراز شده که اشاره به ستایش و پرستش خدای واحد ایرانیان دارد که زرتشت در 4000 سال پیش آن را به جهان هدیه نمود و عجیب آنجاست که پیش از زرتشت هم آریاییان به وجود فروهر (روح) و اهورامزدا (خدا) اعتقاد داشته اند.

حلقه ای که در دست چپ پیرمرد است

در دست چپ نماد فروهر حلقه ای وجود داشته که نشان از عهدی است که بین انسان و اهورامزدا بسته شده و انسان باید خدای واحد را ستایش کند و همیشه در همه کارها وی را ناظر بر کارهای خود بداند.همچنین مورخین حلقه های ازدواجی که امروزه بین جوانان رد و بدل می شود را برگرفته شده از همین حلقه فروهر می دانند و آن را یک سنت ایرانی می دانند که به جهان صادر شده زیرا زن و شوهر نیز با دادن حلقه به یکدیگر پیمانی را با هم امضا نموده که همیشه به یکدیگر وفادار بمانند. در میان کمر پیرمرد ایرانی در نشان زیبای فروهر یک حلقه بزرگ دیده شده که اشاره به دایره روزگار و جهان هستی دارد که انسان در این میان قرار دارد و مردمان وظیفه دارند در میان این حلقه روزگار روشی را برای زندگی خود انتخاب کنند که پس از مرگ روحشان هم شاد و قرین رحمت و آمرزش الهی قرار بگیرد.

بال های نشان فروهر

بال های موجود در دو طرف نماد فروهر اشاره به تندیس پرواز به سوی پیشرفت و ترقی در میان انسان ها بوده و در نهایت امر رسیدن به اهورا مزدا، خدای واحد ایرانیان است. سه قسمتی که روی بال ها قرار گرفته اشاره به سه دستور پیر خرد و دانش جهان اشو زرتشت دارد که بعدها به نشان اضافه گردید که بی شک می توان گفت تا میلیون ها سال دیگر در جهان باقی باشد این سه فرمان پابرجاست و همیشه الگو و راهنمای مردمان جهان است. این سه فرمان که روی بال های نماد اهورامزدا نقش بسته شده همان کردار نیک، گفتار نیک و پندار نیک ایرانیان است. بال های فروهر برای پرواز، پیشرفت و تعالی انسان به سوی اهورامزدا از این سه ردیف پر تشکیل شده و بال های انسان تنها با حمایت این سه ردیف پر کردارنیک، گفتارنیک، پندارنیک توانایی پرواز و پیشرفت را دارد. قسمت دم نماد تاریخی فروهر نیز همانند قسمت بال ها به سه ردیف پر تقسیم شده و انتهای لباس مرد مسن باستانی ایران به صورت سه طبقه بنا گذاشته شده که اشاره به کردار نیک، گفتار نیک و پندار نیک دارد.

دو سر حلقه که به پایین آویزان گشته است

در نشان زیبای فروهر دو رشته از حلقه به راست و چپ کشیده شده که نشان از دو عنصر باستانی ایران دارد. نخست سپنته مینو که همان نیروی الهی اهورامزدا است و دیگری انگره مینو که نشان از نیروی شر و اهریمنی است.انسان در میان دو نیروی خیر و شر قرار گرفته که با کوچکترین لرزشی به تباهی کشیده و نابود خواهد شد که این مورد در تاریخچه نشان فروهر دیده می شود. پس اگر از کردار نیک، گفتار نیک، پندار نیک پیروی کند همیشه نیروی سپنته مینو در کنار وی خواهد بود و او به کمال خواهد رسید و هم در این دنیا نیک زندگی خواهد کرد و هم در دنیای پسین روحش شاد و آمرزیده خواهد بود. این مورد از بخش های تشکیل دهنده نشان فروهر می باشد.

باورهای ایرانیان باستان

طبق باور باستانی ایرانیان، فروهر هر انسانی موظف است از هنگام بسته شدن نطفه تا هنگام مرگ از او محافظت کند. فروهر آدمی پس از مرگ به عالم بالا می رود ولی در هر صورت با کالبد جسمانی خود ترک علاقه نمی کند و بازماندگان متوفیان همواره در نظر فروهر هستند و فروهر برای بازماندگان از خداوند سلامتی و شادی می خواهد. همچنین در باور باستانی ایرانیان فروهر با روان تفاوت دارد چون روان مسئول اعمال انسان و کیفر پذیر است. ماه فروردین به فروهرها تعلق یافته و رفتن بر مزار درگذشتگان و روشن کردن شمع بر مزار آن ها در شب عید نوروز هم بنابر سنت کهنسالی است که گمان دارد، در شب عید نوروز و اول فروردین ماه که ماه فروهرهاست، فروهر درگذشتگان از آسمان به زمین و مزار و خانه خود می آیند. سنت خانه تکانی هم در این باور و مهیا کردن خانه برای مهمان آسمانی ریشه دارد و همچنین اعتقاد به بدرقه ی فروهر درگذشتگان در روز سیزدهم فروردین ماه از دامن طبیعت به سوی آسمان ها هم به آیین 'سیزده به در مربوط می شود رسمی که هر سال تکرار می شود و بسیاری از ما شاید معنای آن را از این دریچه در تاریخچه نشان فروهر نمی دانستیم. البته ذکر این نکته فراموش نشود که درباره هر یک از این رسوم در اعتقادات مختلف اقوام و ادیان و مذاهب سرزمینمان نظرات و اعتقادات متفاوتی وجود دارد که آنچه بیان شد تنها نظری در میان اعتقادات فراوان است که هر کدام برای جایگاه خود در خور احترام می باشد.

سه پندار ارزشمند نماد فروهر و رهنمودهای اسلام

نماد فروهر را بعضا نمادی از اهورا مزدا هم می دانند که با توجه به توضیحات بالا باید گفت که این برداشت اشتباه است چون فروهر در حقیقت بخشی از وجود پاک اهورامزدا و یا نعمتی از طرف اوست که در هر انسانی به ودیعه گذاشته شده است. چهره این نماد مرد جا افتاده و کهنسال پارسی را نشان می دهد که در درون حلقه ای گرد قرار دارد، مرد با تجربه ی پارسی بیانگر آن است که خداوند می خواهد انسان را در کمال بلوغ ببیند. آن حلقه بزرگ هم نشانی است از دنیای مادی و بزرگی که انسان در آن متولد می شود و زندگی می کند. دو بال سه قسمتی در دو سوی حلقه ی بزرگ در نگاره با امتدادی راست و مستقیم وجود دارد. این سه قسمت یادآور سه ارزش بزرگ اخلاقی در تفکر کهن ایرانی و زردشتیان است که دین مبین اسلام هم بر آن ها تأکید دارند و در تاریخچه نشان فروهر مشخص شده است. این سه ارزش اخلاقی مشهور عبارت هستند از «اندیشه نیک»، «گفتار نیک» و «کردار نیک».انسان خداپرست با استفاده از این دو بال با پرهای اندیشه و گفتار و کردار نیک خود قادر می شود به سوی بهشت و راستی پرواز کند. دست راست فروهر که به شکل نیایش و نشان دادن امتداد مستقیم بال بالا گرفته شده آیه شریفه قرآن مجید «اهدنا الصراط المستقیم» را به خاطر انسان می آورد. همانطور که خود فروهر و معنا و فلسفه آن انسان را به یاد خطاب پروردگار به انسان در اسلام می اندازد که می فرمایند:«من از روح خودم در شما دمیدم» و در جای دیگر هم یادآور «همه از خداییم و به سوی او بازخواهیم گشت» می شود.و اما دم سه قسمتی فروهر که این سه طبقه در تضاد سه طبقه در بال ها، بیانگر اندیشه و گفتار و کردار بد است. خداوند از انسان می خواهد با توجه به بلوغ خود بنابر پیمانی که با او بسته با توجه به تأکید او بر راه راست و با تکیه بر دو بالی که از اندیشه و گفتار و کردار نیک می کند، بر اندیشه و گفتار و کردار بد چیره شود و آن ها را از وجود خود پایین اندازد.در نگاره دو رشته ای که از دو طرف حلقه ای به پائین قرار گرفته و بیانگر دنیاست، به سمت پایین و در دو جهت مخالف هم آویزان شده و بیانگر دو مینوی «نیروی» بد و نیک و یا همان شر و خیر، تاریکی و روشنایی، حق و باطل است که هرگز به یکدیگر نمی رسند. تنها راه زندگی کردن و به کمال رسیدن از دید اشو زرتشت همین سه فرمان است که مشاهده می شود و امروز جهان تنها راه و روش انسان بودن را که همان پندارهای زرتشت بوده برای خود برگزیده و خرافات و عقاید پوچ را به دور ریخته است. در نهایت امر می بینیم که در یک نگاره کوچک نیاکان پر از دانش و دانائی ایرانیان چه اندازه خرد و بینش و اندیشه نیروزا داشته اند.