باغ موزه نادری شهر مشهد؛ یادبودی برای گرامیداشت نادر شاه

یکی از جاذبه های گردشگری زیبای ایران، باغ موزه نادری شهر مشهد هست. باغ موزه نادری به واسطه وجود آرامگاه نادر شاه معروف شده است. در این مجموعه مجسمه زیبایی وجود داشته که متعلق هست به نادر شاه افشار، یکی از شاهان کشورگشای ایرانی. با ما در این مقاله خواندنی همراه گشته تا شما را از قیمت بلیط باغ موزه نادری و همچنین ساعت کاری باغ موزه نادری آگاه نماییم. در ضمن، اگر دوست دارید که هر چه بیشتر درباره دیدنی های مشهد بدانید، می توانید سری هم به راهنمای سفر به مشهد زده و حسابی کسب اطلاعات کنید.

معرفی نادر شاه افشار

یکی از پادشاهانی که بسیار به ایران خدمت نمود و فتوحات زیادی داشت، نادر شاه افشار بود. این پادشاه از ایل افشار خراسان و بنیانگذار سلسله افشاریه هست. اسم اصلی نادر شاه افشار، نادر قلی یا تهماسب قلی خان بود. طبق نظر اکثریت تاریخ نگاران، نادر شاه افشار بزرگترین و قدرتمندترین پادشاه ایرانی بعد از ورود اسلام هست. بعضی از فتوحات این پادشاه هم بدین شرح است:

• جنگ با عثمانی که ضربه بزرگی را به آن زد و آن را از خاک ایران بیرون راند و استقلال و آزادی را دوباره به ایران بازگرداند.
• جنگ و سرکوب اغتشاشات افغان ها که قسمتی از ایران را به اشغال خود درآورده بودند.
• فتح کشور هندوستان و ترکستان که غنایم زیادی از جمله الماس کوه نور و دریای نور را در پی داشت.
• فتح و ظفر در جنگ های دیگر که منجر به شهرت این پادشاه شد به گونه ای که در کشورهای اروپایی از او به عنوان ناپلئون ایرانی یا اسکندر دوم و جهانگشای شرق نام می برند.

البته، ناگفته نماند که نادر شاه افشار فقط 12 سال حکومت کرد یعنی از تاریخ 1114 تا 1126 هجری خورشیدی که اگر این حکومت ادامه می یافت، قطعا فتوحات دیگری را برای ایران در پی داشت.

نگاهی به زندگینامه نادر شاه افشار

نادر شاه افشار که یکی از پادشاهان بزرگ ایرانی بوده، در تاریخ 2 آذر 1067 هجری خورشیدی در خراسان و ایل بزرگ افشار چشم به جهان گشود. ایل نادر شاه افشار یکی از بزرگترین ایل های آن زمان بود که از آناتولی عثمانی به همراه شش ایل دیگر به ایران آمدند. ایل اوشار یا افشار از ایل هایی است که اصل و نسبی ترک دارند و در دوره حکومت شاه اسماعیل صفوی به ایران مهاجرت کردند. ایل افشار از بهم پیوستن دو طایفه قاسملو و قرخلو تشکیل شده است. شاه اسماعیل صفوی برای حراست و نگهداری از مرزهای ایران در برابر تهاجم ترکمن ها و ازبک ها در قسمت شمال شرقی، طایفه قرخلو را که در آذربایجان مستقر بودند، به استان خراسان منتقل نمود تا آنها به عنوان مرزبانان از این خاک دفاع کنند.

البته لازم به ذکر است که طایفه قرخلو که نادر شاه افشار نیز از این طایفه بوده، در شهرهای دیگر مستقر شدند. همچنین، بسیاری از مردم این اقوام در ایلی دیگر به نام ایل شاهسون درآمدند. اظهارنظرهای گوناگونی پیرامون پادشاهی نادر شاه افشار وجود دارد. از جمله روایتی که در مورد نحوه پادشاهی نادر شاه موجود است، میتوان به داستانی اشاره داشت که بدین شرح هست: در یکی از جنگ های ایران با ازبک ها، نادر شاه که در عنفوان جوانی بود، به همراه مادرش به اسارت درآمد و زندانی ازبک ها شد.

پس از مدتی، نادر شاه افشار از زندان ازبک ها فرار کرد و در همین زمان مادر او از دنیا رفت. ولی این موضوع اختلالی در هدف او نداشت بلکه او را مصمم تر کرد. او پس از فرار، با گروهی از جوانان متحد شد و زیر نظر بابا علی بیگ حکمران وقت خراسان فعالیت نمود. همچنین، بعد از مدتی قدرت خود را به همه نشان داد و بخش هایی از خراسان را به وسیله گروه خود به تسخیر درآورد. زمانی که حکومت وقت ایران یعنی صفویه بسیار تضعیف شده بود و بسیاری از کشورها خاک ایران را اشغال کرده بودند و هر روز بخش های بیشتری را به سیطره خود در می آوردند، نادر شاه افشار با همکاری شاه طهماسب صفوی کشورهای روسیه و عثمانی را شکست داد و آنها را به عقب راند.

همچنین، اغتشاشات افغان ها را که به رهبری اشرف افغان انجام میشد، سکوب و کشور ایران را آرام نمود. در این زمان، شاه طهماسب صفوی با لشکری چند هزار نفره به کشور عثمانی حمله کرد و در جنگی بدون منطق و بدون رهبری درست ایران شکست خورد و تلفات بسیاری در منطقه چالدران داد. علت این امر این بود که حکومت شاه طهماسب صفوی متزلزل شده و محبوبیتی در نزد مردم نداشت و علاوه بر آن، با بی فکری این خسارت را به ایران زد و از همان جا فرار کرد.

ولی نادر شاه افشار با اطلاعات زیادی که داشت و همچنین رموز جنگی که از بر بود، با سپاهی کوچک و زخم خورده به جنگ با عثمانی رفت و آن کشور را در هم کوبید به گونه ای که تا مرکز کشور عثمانی نفوذ کرد و از آنجا به سوی قفقاز رفت که خود روس ها تسلیم شدند و قبل از ورود سپاه نادر فرار کردند. نادر شاه افشار به دلیل کشتار مردم ایران توسط ماموران اشرف افغان، رود سند را پشت سر گذاشت و به کشور هند سپاه کشید و 800 مامور اشرف افغان را که در قتل مردم دست داشتند، در بازار مرکزی دهلی به دار کشید و آنها را کشت.

البته، لازم به ذکر است که قبل از حمله نادر شاه به هند، او سه بار تذکر جدی داده بود ولی حکومت هندوستان توجهی به این موضوع نداشت. پس از به دار آویختن متجاوزان افغان، نادر شاه افشار به مرکز حکومت هندوستان رفت و حکومت هند را به محمد گورکانی بخشید و گفت: ما قصد نابودی و ویرانی این کشور را نداریم و فقط برای احقاق حق خودمان به هند سپاه کشیدیم. بعد از رفتار زیبای نادر شاه افشار، پادشاه هند برای تشکر و قدردانی از این رفتار، به نادر شاه دو الماس باارزش به نام های الماس کوه نور و الماس دریا نور را هدیه داد.

همچنین، کتاب های زیادی را به عنوان هدیه به نادر شاه دادند. البته، ناگفته نماند که نادر شاه افشار هیچ چیزی را به عنوان غنیمت جنگی از هند به ایران نیاورد و هر چیزی که به ایران آورد، هدیه ای از طرف پادشاه هند بود و مهمترین هدیه ای که از هند به کشور آورد و هنوز در بانک مرکزی ایران به عنوان پشتوانه مالی دیده می شود، الماس است. نادر شاه افشار در اواخر سلطنت خود بسیار بداخلاق و تندخو شده بود به گونه ای که به علت تصور اشتباهی که می کرد، چشم فرزند بزرگ خود را برای همیشه نابینا نمود.

همین امر سبب تضعیف او شد و بعد از مدتی بوسیله پنج نفر از فرماندهان قزلباش در سال 1126 هجری خورشیدی و پس از دوازده سال حکومت مقتدرانه کشته شد. نام نادر شاه افشار به عنوان یکی از بزرگترین پادشاهان بعد از اسلام در تاریخ پر فراز و نشیب ایران می درخشد. این مرد بزرگ فعالیت های زیادی را برای این کشور انجام داد به گونه ای که ایران را از کشوری ضعیف و در حال نابودی به کشوری قدرتمند و بسیار بزرگ تبدیل کرد. به همین علت هم به او لقب ناپلئون ایرانی را دادند و باغ موزه نادری یادگار اوست.

آرامگاه نادر شاه

به دلیل خلق بد نادر شاه افشار در آخرین روزهای زندگی، آرامگاه وی را نابود کردند به گونه ای که نزدیکان او باغی که نادر شاه در آنجا آرام گرفته بود و همچنین باغ هایی که او در گذشته وقف کرد را بین خود تقسیم نموده و به فروش رساندند. همچنین، اولین پادشاه قاجار پس از رسیدن به حکومت آرامگاه نادر شاه را نابود کرد و استخوان های به جای مانده از نادر شاه را به شهر تهران انتقال داد تا هیچ اثری از او نماند. البته، ناگفته نماند که نادر شاه افشار قبل از مرگ خود در تلاش بود تا بارگاهی به شکل و شمایل تاج محل بسازد.

حتی سنگ های این بنا را هم از شهر مراغه تهیه نمود ولی مرگ به او فرصت نداد. برای احترام به فعالیت ها و فتوحاتی که نادر شاه افشار برای ایران داشت، قوام السلطنه بنایی را برای نادر شاه ساخت و استخوان های باقیمانده از جسد وی را به آن محل منتقل کرد. ولی این بنا در خور شخصیت نادر شاه افشار نبود. در سال 1335 هجری خورشیدی، در انجمن آثار ملی ایران مقرر گشت که بنایی در خور شخصیت این مرد بزرگ ساخته شود. این بنا در بازه زمانی 1336 تا 1342 ساخته شد و در 12 فروردین سال 1342 و در مکانی به متراژ 14400 متر توسط شاه وقت یعنی محمدرضا پهلوی افتتاح گشت.

آرامگاه نادر شاه که برای نکوداشت یکی از شاهان بزرگ ایران ساخته شده بود، دارای بخش های مختلفی از جمله دوازده پله بزرگ به شکل سکو، خیمه ای که به صورت بارگاه مورد استفاده قرار می گرفت، دو سالن مربوط به موزه، کتاب فروشی و مجسمه نادر شاه که بر اسب سوار است به همراه مجسمه سه سرباز بلند ارتفاع هست. البته، این نکته را هم باید متذکر شد که این مکان و بخش های مختلف آن روی قسمتی بلند و در ارتفاع 2 متری از سطح زمین قرار گرفته اند.

طراحی و معماری آرامگاه نادر شاه

برای حفظ و نگهدرای از آرامگاه نادر شاه، بنای جدیدی ولی در مکان قدیمی همین بنا ساخته شد. همچنین، این بنای یادبود توسط مهندس هوشنگ سیحون و استاد ابوالحسن صدیقی استاد پیکرتراش و مجسمه ساز ایجاد گشته است. این بنا که از نظر زیبایی و طراحی معماری بی نظیر بوده، از سنگ خارا بهر می برد که از هر نظر آن را متمایز می کند. این سنگ که محکم ترین نوع سنگ بوده، به راستی برازنده آرامگاه نادر شاه هست. از جمله شاهکارهای بی نظیری که در این اثر صورت گرفته، میتوان به ستون های عظیمی که نمایانگر کلاه سربازان قزل باش هست، سنگ آرامگاه نادر شاه افشار که به صورت الماس هایی بوده که از هندوستان هدیه گرفته و همچنین بارگاهی که به صورت خیمه جنگی و چادر عشایر است، اشاره داشت.

مجسمه نادر شاه

مهمترین جز آرامگاه، مجسمه او هست. این مجسمه فلزی که از جنس برنز بوده، با وزنی 14100 کیلوگرمی توسط استاد ابوالحسن خان صدیقی با ظرافتی ستودنی طراحی و ساخته شده است. البته، ناگفته نماند که این مجسمه در کارخانه ای خارج از ایران یعنی کارخانه بروتی ساخته شد. همچنین، فلسفه طراحی و ساخت این مجسمه باغ موزه نادری شهر مشهد بدین شرح هست: نادر شاه افشار با غروری مثال زدنی که در چهره مجسمه مشهود بوده و همچنین سوار بر اسبی قوی هیکل و سربازانی که پشت سر او قرار دارند و با ادوات و سلاح های مخصوص آن زمان که تداعی کننده قدرت و رهبری او بوده، به زیبایی طراحی و با ظرافتی ریزبینانه ساخته شده است.

تالارهای باغ موزه نادری مشهد

باغ موزه نادری شهر مشهد که نمایانگر تاریخ و فرهنگ ایران بوده، دارای دو سالن موزه هست که یکی از آنها مربوط است به اشیای تاریخی از زمان حکومت صفویه و افشاریه و شامل سکه ها، خنجر و شمشیر، سندها و نسخ دستی که مهمترین آنها تاریخ جهانگشای نادری اثر میرزا مهدی خان استرآبادی، تفنگ های سرپر، توپ های نظامی، تپانچه و ادوات و وسایل دیگری که در رابطه با جنگ بوده، هست. البته، ناگفته نماند که ستون های این مجموعه شبیه به کلاه نادر شاه هستند.

در حیاط این مجموعه آرامگاه سردار محمد تقی خان پسیان قرار دارد. از آثاری هم که در باغ موزه نادری شهر مشهد باعث افتخار ایرانیان بوده، توپ جنگی پرتغالی است که توسط سربازان شجاع ایرانی به غنیمت گرفته شد. البته، ناگفته نماند که این توپ جنگی متعلق است به دوره حکمرانی فیلیپ دوم.

اطلاعات تکمیلی درباره باغ موزه نادری

• آدرس باغ موزه نادری: خیابان شیرازی، ضلع شمال غربی چهارراه شهدا
• تلفن باغ موزه نادری: 05132224888
• ساعات بازدید از باغ موزه نادری: همه روزه از ساعت 9 صبح تا 17
• قیمت بلیط باغ موزه نادری: 50000 تومان