دریاچه ارومیه | آشنایی با دریاچه ی ارومیه

دریاچه ارومیه که جزو دومین دریاچه ی آب شور جهان و اولین و بزرگترین دریاچه داخلی ایران است که در شمال غرب فلات ایران واقع شده است. این دریاچه در آسیای غربی بزرگترین آبگیر دائمی را دارا می باشد و ارتفاعی بالغ بر 1274 متر از سطح آب ها آزاد دارد دریاچه ی ارومیه دارای عمق 5 الی 6 متری می باشد. اگر بخواهیم آدرس دقیق دریاچه ارومیه را بیان کنیم باید خدمت شما عرض کنیم که دریاچه ارومیه دقیقا در شمال غربی ایران و بین دو استان آذربایجان غربی و شرقی واقع شده است. تعداد جزیره های دریاچه ی ارومیه به بیش از 100 جزیره می رسد که در این جزیره های کوچک  و بزرگ پرندگان مهاجری مانند پلیکان، اکراس، فلامینگو، کفچه نوک، پیسه، اردک، چوب با و مرغ نوروزی هر ساله به این جزایر مهاجرت می کنند. همچنین دریاچه ی ارومیه به دلیل آب شوری که دارد یک نوع سخت پوست به نام آرتیما در آب های این دریاچه زندگی می کند که به عنوان غذای این پرندگان مهاجر به شمار می رود اما با این حال با  خشک شدن دریاچه ارومیه زیستگاه این آبزیان نیز از بین رفته.

مساحت دریاچه ی ارومیه

مساحت دریاچه ارومیه تقریبا 4810 کیلومتر مربع و مساحت پیروامونی آن 463 کیلومتر می باشد همچنین دریاچه ارومیه طولی در حدود 130 تا 140 کیلومتر و عرضی در حدود 15 تا 40 کیلومتر دارد .دریاچه ارومیه نامش از شهر ارومیه گرفته شده است شهر ارومیه مرکز استان آذربایجان غربی می باشد. قبلا نام این دریاچه در زمانی که رضاشاه بر این مملکت حکومت می کرد رضاییه بود که در دهه 1930 میلادی به افتخار رضاشاه نام این دریاچه را دریاچه رضاییه گذاشتند. از بین جزایر کوچک و بزرگ دریاچه ارومیه، جزایری مانند جزیره کبودان، اسپیر ، جزیره اسلامی ، آرزو ، جزایر نهگانه از جمله جزایری به شمار می روند که از نظر جمعیت جانوری و حیات وحش از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند. دریاچه ی ارومیه بعد از بحر المیت از نظر املاح نمکی موجود در آب دریاچه در رتبه دوم قرار دارد و تنها موجود زنده ای که می تواند در آب دریاچه ارومیه که آبی شور و مکانی غیر قابل سکونت برای آبزیان می باشد زندگی کند آرتیما می باشد.

تاریخچه دریاچه ارومیه

این دریاچه در زمان های گذشته محل سکونت مانا یا منائیان بوده است قومی که در تپه حسنلو در جنوب دریاچه ارومیه ساکن بودند. قوم متیان اندکی بعد بر قوم منائیان تسلط یافتند. همچنین بر اساس تحقیقات پژوهشگران و اکتشافاتی که در مناطق اطراف دریاچه ارومیه به دست آمده نشان می دهد که اقوام مختلفی از ایرانیان به نام سکاها و سرمتی ها یا کیمری تقریبا در حدود 500 سال اخیر در مناطق پیرامونی دریاچه سکونت داشته اند. در یکی از کتیبه هایی که در سده نهم قبل از میلاد در شلمنسر سوم که در سال های بین 824 تا 858 حکومت می کرده اند به دست آمده  به نام های ماتای یا میتانیه و پرسواه یا پارسیان و ایرانیان  اشاره شده است که در مناطق پیروامون دریاچه ارومیه زندگی می کردند. این دریاچه در اوستا و در کتب پهلوی با نام مکانی مقدس شناخته می شود جایی که زرتشت در گوزن که یکی از مناطق پیرامون دریاچه بوده به دنیا آمده است و به همین دلیل آتشکده مشهور گوزن که موسوم به آذرگشسب می باشد همواره دارای ارزش بالایی  برای زرتشتیان بوده است.

محیط زیست دریاچه ی ارومیه

دریاچه ی ارومیه به عنوان پارک ملی در یوسنکو ثبت جهانی شده است و به جرات می توان پارک ملی دریاچه ی ارومیه را بعد از مرداب انزلی به عنوان یکی از جذاب ترین و نغیز ترین زیستگاه های جانوران به شمار آورد. این پارک ملی توسط سازمان محیط زیست ایران نگهداری و حفاظت می شود و یک پارک ملی بین المللی حفاظت شده است. از انواع پرندگان و جانورانی  که در این پارک ملی ساکن هستند می توان به 212 گونه پرنده ، 7 گونه دوزیست، 41 گونه جانوری از نوع خزنده ، و گونه های پستاندارن شامل 27 گونه می باشد که از جمله ی خاص ترین آن ها می توان به گوزن زد ایرانی اشاره کرد این پارک که زیست گاه طبیعی برای جانوران ایرانی به شمار می رود در حدود 462600 هکتار وسعت دارد و به عنوان نهمین ذخیره گاه زیست کره جهان به شمار می رود که در کشور ایران واقع شده است. این دریاچه همان طور که گفتیم از بس که شور است هیچ نوع ماهی خاصی نمی تواند در ان زندگی کند به جز سخت پوستی به نام آرتیما که به عنوان یک منبع تغذیه مناسب برای پرندگان مهاجر علی الخصوص فلامینگو شناخته می شود. گفته می شود که این آرتیما که در دریاچه زندگی می کرده از سال 2013 منقرض گشته است اما برخی از کارشناسان خلاف این عقیده دارنداگر بخواهیم بزرگترین آبگیر دایمی در آسیای غربی را نام ببریم باید به دریاچه ی ارومیه اشاره کنیم که دشت هایی مثل دشت تبریز و دشت ارومیه ، دشت مهاباد و دشت بناب و میاندو آب ، همچنین پیرانشهر و اشنویه و آذر شهر و نقده و سلماس از دشت هایی می باشند که متعلق به این میدان آبگیر می باشند و فعالیت های کشاورزی و دامداری در این مناطق به همین دلیل رونق گرفته است. کل مساحت منطقه ی آبگیر دریاچه ارومیه 30 % کل مساحت کشور ایران را شامل می شود یعنی درحدود 51876 کیلومتر مربع برآورد می شود، این دریاچه  توسط 21 رودخانه ی دایمی و فصلی و 39 رودخانه ی دوره ای سیراب می گردد که در مجموع شامل 60 رودخانه می باشد که از بین این رودها اصلی ترین و مهم ترین رودهایی که آبشان به دریاچه ی ارومیه می ریزد رود آجی چایی و زرینه رود می باشند.

خشک شدن دریاچه ارومیه

این دریاچه متاسفانه در سال های اخیر به دلایل مختلفی که خدمت شما عرض خواهیم کرد رو به خشک شدن گذاشته است. مثلا در سال 2015 بر اورد شد که تقریبا 88 درصد از دریاچه کاملا خشک شده است و از سال 1380 این خشک سالی شروع شده است و قبلا در حدود 25 تا 50 درصد بود که متاسفانه در اثر بی توجهی و یا کم توجهی میزان خشک شدن دریاچه ارومیه روز به روز در حال افزایش می باشد از جمله دلایل این خشک شدن می تواند به استفاده بیش از حد کشاورزان اطراف این منطقه از آب ها و سفره های زیر زمینی برای امر کشاورزی و همچنین احداث بزرگراه بر روی دریاچه  مخصوصا قسمتی که آبریز دریاچه می باشد و تنگ کردن دریچه ان به میزان 1.2 کیلومتر و همچنین خشک سالی و کاهش ریزش های جوی در طول این سال ها اشاره کرد خوشبختانه در سال 1395 که ریزش های جوی به صورت قابل ملاحظه ای زیاد بود سبب شده است که آب سطحی این دریاچه با افزایشی در حدود 56 سانتی متر روبه رو شود که این نشانه خوبی می باشد و سبب گردید که ارتیماهای این دریاچه افزایش یابد که این امر سبب شده است برخی موارد آب دریاچه به رنگ قرمز و زیبا در آید.