عوارض طولانی مدت واکسن های کرونا چند وقت بعد از تزریق دیده می شود؟

یکی از دلایلی که برخی از مردم نسبت به دریافت واکسن ضد کووید19 اجتناب می کنند، ترس از عوارض دیرهنگام یا بلند مدت آن است.

هرچند هنوز مطالب بسیاری در مورد اثربخشی واکسن های ضد کرونا یا اثر آن ها بر واریانت های جدید نمی دانیم و تدریجا آن را درمی یابیم، اما مطالب زیادی را نیز در مورد ایمنی آنها می دانیم.

تاریخ به ما می گوید که عوارض جدی و طولانی واکسن ها بسیار کمیاب است و اگر هم عوارض طولانی اتفاق بیافتد معمولا ظرف دو ماه برطرف می شود و جدیدترین مثال آن واکسن J&J (جانسون اند جانسون) بر علیه کووید19 بود که برخی به دنبال دریافت آن دچار لخته خون ظرف 2 هفته از تزریق شدند.

وقتی تجویز آن به همین دلیل در آمریکا متوقف شد، بیش از 7 میلیون نفر آن را دریافت کرده بودند. بعد از یک تحقیق طولانی این واکسن به عرصه واکسیناسیون برگشت و به لحاظ آماری ایمن تشخیص داده شد. تاریخ نشان داده است که چنین اتفاقات و حساسیت هایی و شک به ایمن واکسن ها پس از معرفی یک واکسن جدید، ظرف دو ماه پس از آن، امری طبیعی است و مکررا پیش از این نیز اتفاق افتاده است که نمونه معروف آن واکسن خوراکی پولیو در دهه 1960 بود.

باید بدانیم که تکنولوژی های بکار رفته در تولید واکسن کووید19 سابقه چندین ساله داشته و عمدتا شناخته شده هستند. مثلا واکسن های mRNA که مادرنا و فایزر از این گروه هستند و یک دستور را به داخل سلول منتقل می کنند، برای چند دهه تحت مطالعه بودند و برای بیماری های آنفلوانزا، زیکا و هاری بر روی این تکنولوژی کار پژوهشی انجام شده بود. علاوه بر آن از این پلتفرم در درمان سرطان از طریق تحریک سیستم ایمنی نیز کار تحقیقی شده است.

در مورد واکسن های مبتنی بر وکتور آدنوویروسی که در آنها برای انتقال یک ژنوم هدف، از یک ویروس دیگر استفاده می شود، باید گفت که از دهه 1970 میلادی برای ژن درمانی و درمان سرطان ها بر روی آنها کار شده و در عرصه واکسن سازی نیز بر علیه ابولا، آنفلوانزا، زیکا و HIV از این تکنولوژی استفاده شده است.

همانطور که ذکر شد هرچند این تکنولوژی ها شناخته شده هستند اما تاریخچه اطلاعات مستند موجود (facts) در مورد واکسن های کووید 19 کوتاه و چند ماهه است، ولی خبرگان و دانشمندان طب و بهداشت آنها را بر مبنای همین مستندات کوتاه مدت، تاریخچه تکنولوژی ها و اهمیت پاندمی و آسیب های بیشمار آن به شدت توصیه می کنند.

آنها در پاسخ منتقدان عوارض طولانی مدت یا دیرهنگام واکسن های ضد کووید19 به این نکته اشاره دارند که به فکر عوارض طولانی و دیرهنگام خود بیماری کووید19 نیز در صورت ابتلا باشید که در راس آن آسیب دائمی به بافت ریه و یا قلب می تواند باشد. برخی دانشمندان سکته های مغزی، صرع و بیماری گلن باره را نیز از عوارض long term یا طولانی مدت کووید19 می دانند.

خوشبختانه مستندات تجربی (anecdotal) اخیر نشان می دهد که مبتلایان به عوارض طولانی تر (covid19 long-hauler) در طول زمان رو به بهبود بودند مثلا یک مطالعه بریتانیایی (peer-review) نشان داد که تنها 23 درصد از دریافت کنندگان واکسن ها، عوارضی طولانی مشابه کسانی که واکسینه نشده بودند، داشتند.

در همین حال CDC نیز اعلام داشت که عوارض طولانی واکسن های کووید19 بسیار نامحتمل و کمیاب است و تاریخ بررسی واکسن ها در گذشته نشان داده که عوارض طولانی تر و کمیاب واکسن ها معمولا حداکثر ظرف 6 هفته از دریافت آن مرتفع می شوند، لذا در حال حاضر FDA دستور مونیتورینگ 8 هفته ای عوارض را صادر کرده است. لازم به ذکر است که تا بحال CDC و یا FDA گزارشی از عوارض long term بیش از 8 هفته دریافت نکرده اند.

نتیجه می گیریم که تا این لحظه و در مجموع بر اساس مستندات موجود خطر عوارض طولانی مدت long-term side effects برای واکسن های کووید19 گزارش نشده است و بر اساس تاریخچه جهانی واکسیناسیون نیز بعید است عوارضی در زمان های آینده اتفاق بیافتد که ارزش توقف واکسیناسیون و یا اجتناب از دریافت آن را داشته باشد.

به یاد داشته باشیم که عوارض طولانی بیماری کووید19 بسیار شایع تر بوده و مکررا گزارش می شود و هر از چند گاه یک مورد جدید به لیست عوارض این بیماری مخوف اضافه می شود که یکی از نشانه های لزوم دریافت واکسن است. در عین حال انتظار می رود که دستگاه های مسئول عوارض واکسن ها را به طریق علمی و مستمر برای تبیین پویای سیاستگذاری واکسیناسیون ثبت کنند.