تشکیل پرونده ثبت جهانی مجموعه بازار تاریخی اراک

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، تشکیل پرونده ثبت جهانی مجموعه بازار تاریخی اراک صورت می گیرد.

مصطفی مرزبان اظهار کرد: هر کشوری برای ثبت آثار و ابنیه تاریخی خود در فهرست میراث جهانی دارای سهمیه است و ایران هم سالانه یک یا دو مورد را می تواند به ثبت برساند و با توجه به همین محدودیت، استان مرکزی ثبت بازار تاریخی اراک را در اولویت قرار داد.

وی افزود: براساس این تصمیم، تمامی مجموعه بنای بازار با کاروانسراها، سراها، راسته های اصلی و فرعی، تیمچه ها و الحاقات برای ثبت پیشنهاد داده شده است.

مرزبان با بیان اینکه طی یکی دو سال گذشته قرارداد تهیه پرونده ثبت جهانی امضا شده، گفت: این پرونده توسط مشاور در حال تهیه و آماده سازی است و حداکثر تا پایان سال آماده و برای وزارت میراث فرهنگی ارسال خواهد شد.

وی اظهار کرد: ثبت جهانی یک بنا به عوامل مختلفی از جمله معماری منحصر بفرد، حذف دخل و تصرف هایی که اصالت بنا را تحت تاثیر قرار داده و مواردی از این دست مشروط است. با توجه به لزوم حذف دخل و تصرفات، حذف پل خیبر در محدوده بازار که منظر این بنای تاریخی را تحت الشعاع قرار داده در دستور کار است.

مرزبان در خصوص معماری و سابقه تاریخی بازار اراک با اشاره به تقارن هندسی و معماری منحصر بفرد این مجموعه افزود: بازار اراک با عمری حدود 200 سال در زمان فتحعلی شاه به دست یوسف خان گرجی بنا گذاشته شد و به نوعی هسته اولیه شهر محسوب می شد. این مجموعه 14 هکتار مساحت دارد و به صورت دو راسته بازار عمود برهم و براساس طرحی از پیش اندیشیده ساخته شده و برخلاف بازارهای دیگر مسیر آن به صورت آزاد و منحنی نیست، بلکه مسیرها منظم و دارای تقارن هندسی هستند.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان مرکزی با اشاره به اینکه مرغوبیت محصولات کشاورزی در منطقه عراق (اراک) و نیز شهرت جهانی فرش ساروق و نیاز به ایجاد مرکزی برای فروش محصولات، انگیزه اصلی ایجاد شهر و بازار اراک از نظر اقتصادی بود، بیان کرد: به علت معماری خاص بکار رفته در ساخت بنای بازار، هوای داخل آن در زمستان گرم و در تابستان علی رغم سر پوشیده بودن، بسیار خنک است. همین ویژگی ها و زیبایی خیره کننده سراها موجب شد که اداره کل میراث فرهنگی، درصدد ثبت جهانی این اثر باشد و امیدواریم که این امر در سال 1400 به سرانجام برسد.

وی در خصوص موانع ثبت جهانی بازار گفت: پل خیبر در نزدیکی بازار اراک یکی از موانع ثبت جهانی این مجموعه است و میراث فرهنگی و شهرداری موافق جمع آوری این پل هستند. مقرر بود این پل جمع آوری شود و شورای شهر هم موافقت کرده بود، اما به نظر می رسد با توجه به مسائل ترافیکی شهر، این موضوع تاخیر داشته و هنوز تکلیف آن روشن نشده است.

مرزبان افزود: مهمترین بازوی میراث فرهنگی برای مرمت، اعتبار و بودجه است، در سالهای گذشته بدلیل کمبود اعتبار، فقط موفق به مرمت اضطراری بنا برای رفع خطر شدیم، همچنین بخشی از کف سازی راسته های اصلی هم انجام شد، البته در سال گذشته سه سرا مورد مرمت اصولی قرار گرفت.

وی رقم مورد نیاز برای مرمت بازار را حدود 50 میلیارد تومان دانست و گفت: در یکی دو سال گذشته نظر شهرداری برای مشارکت در امر مرمت بنا جلب شد و تا امروز شهرداری از محل اعتبار بازآفرینی شهری، سرای نبی زاده را مرمت کرده است، البته بازاریان نیز در مرمت مشارکت داشتند بطوریکه سرای کاشانی با 150 میلیون تومان اعتبار و مشارکت حدود 30 میلیون تومانی بازاریان و سرای نبی زاده نیز با 30 میلیون تومان اعتبار و 8 میلیون تومان کمک براساس الگوی سنتی مرمت شد و مرمت سرای صندوق سازها بزودی آغاز می شود.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان مرکزی اضافه کرد: هیچ بازاری به مانند بازار تاریخی اراک در کشور با این نظم در سراها و طول راسته نیست و مرمت و حفاظت از آن به تعامل بین دستگاه ها و خود بازاریان نیاز دارد. ثبت جهانی آثار تاریخی اهمیت بسیاری دارد، زیرا موجب می شود یک ردیف اعتبار جداگانه دریافت کنند و دست میراث فرهنگی برای مرمت و حفاظت از آنها باز باشد.