ایجاد حریم برای تئاتر شهر ساده ترین راه است

ایسنا/ براساس سخنان یک یک معمار و کارشناس میراث فرهنگی، ایجاد حریم برای تئاتر شهر ساده ترین راه است.

داستان چیست؟

مدتی است ماجرای ایجاد حریم و حصاری برای تئاتر شهر بیش از گذشته جدی شد، چون گفته شده بود تا پایان سال این کار انجام خواهد شد. در این باره در کنار پیگیری مدیران تئاتری، مدیران میراث فرهنگی هم موافقت و همراهی خود را اعلام کرده اند و با وجود اینکه شنیده می شود مدیران مربوط در شهرداری هم با این قضیه همراه هستند، اما در شورای شهر مخالفت هایی با اجرایی شدن طرح ایجاد حریم در اطراف ساختمان تئاتر شهر ابراز شده است.

در این راستا بسیاری از هنرمندان صاحب نام تئاتر نیز بر ضرورت انجام این کار تاکید دارند، چرا که مدیریت شهری یا انتظامی تاکنون نتوانسته انتظارها را در اطراف این مجموعه فرهنگی و تاریخی برآورده کند و به همین دلیل علاوه بر تجمع عجیب و غریب دستفروشان در نزدیکی محوطه تئاتر شهر که منظره ای زشت را ایجاد می کند، اتفاق هایی همچون قمه کشی و دزدی و کیف قاپی هم بر وخامت وضع این محل افزوده تا جایی که خیلی از هنرمندانی که به تئاتر شهر رفت وآمد می کنند بارها از نبود امنیت بویژه شب ها که معمولا زمان پایان اجراهاست، گله مند بوده و هستند.

بنابراین، از آنجا که تاکنون این شرایط تعییر نکرده، هنرمندان و مدیران تئاتری هم نظر شده اند که ماجرای حریم دور تئاتر شهر عملی شود تا دست کم خود این ساختمان و تردد در آن با آرامش و امنیت همراه شود.

اما اظهارات تئاتری ها در چند وقت اخیر برای تاکید بر انجام شدن این کار، در میان معمارها و کارشناس های شهرسازی و نیز میراث فرهنگی مخالفانی دارد که معتقدند ایجاد حریم ساده ترین راهی است که برای رفع معضل های اطراف تئاتر شهر میتوان انجام داد.

بهروز مرباغی، معمار و کارشناس میراث فرهنگی که خودش مدتهاست در تهران به مرمت خانه های قدیمی و راه انداختن جریان زندگی و کار در آن ها مشغول است، نسبت به برخی گفته های هنرمندان و اصرار بر ایجاد حریم واکنش نشان داد.

این عضو انجمن مفاخر معماری ایران پیرامون اینکه ایجاد حریم برای تئاتر شهر ساده ترین راه است، گفت: تازگی ها بحث «حریم» برای تئاتر شهر مطرح شده و هنرمندان ارجمند کشور طی اظهاراتی بر ضرورت ایجاد حریم بر دور این عمارت زیبا علاقه نشان می دهند. البته، این «حریم بستن» را با ادبیاتی مطرح می کنند که ظاهر محکمه پسند دارد و مثلا استاد نصیریان - به نقل از روزنامه اعتماد - می فرمایند که «محوطه پیرامون تئاتر شهر که جز حریم این بناست و مربوط به شهر نیست، خیلی ولنگ و باز است و افراد مختلف می توانند به آنجا بیایند و هزار کار و حتی کارهای خلاف انجام دهند. تئاتر شهر، تئاتر رسمی و مهم شهر تهران و سمبل کار فرهنگی و هنری در پایتخت ایران است، صحیح نیست که وضعیت تئاتر شهر اینگونه باشد. وقتی به تماشای تئاتر یا اپرا در کشورهای دیگر می رویم، می بینیم که چقدر در نگهداری و محافظت آن بناها اهتمام شده در صورتیکه ما اصلا به این موضوع در خصوص تئاتر شهر توجه نمی کنیم.» در اینجا اولین سوال شاید این باشد که در این مدت مگر چه اتفاقی در آنجا افتاده که در جاهای دیگر شهر نیفتاد؟ و آیا «افراد مختلف» یعنی افراد متخلف؟ و بعد اینکه آیا اطراف مجتمع بزرگ ژرژ پمپیدم پاریس حریم کشیده اند؟ آیا اطراف بولشوی تئاتر مسکو حصار یا حریم ایجاد کرده اند؟ اطراف موزه گوگنهایم چطور؟ آیا اطراف اپرای سیدنی، یا مجموعه مارینسکی تئاتر سن پترزبورگ حریم کشیده اند؟

او اضافه کرد: از آن گذشته، به فرض که در جاهایی چنین باشد، آیا این جهان بینی درست است که عمارت فرهنگی و هنری را در حریم قرار دهیم؟ این جا دیگر بحث «افراد مختلف» و «بعضی کارها» نیست. بحث مبانی نظری است. من مایلم یک مثال قابل استناد بزنم. در روزگاری، موزه ها مکان هایی بودند که ارزشی کمتر از تقدس یک مکان آیینی نداشتند؛ مثل موزه ایران باستان یا موزه ارمیتاژ سن پترزبورگ و متروپولیتن نیویورک. در آن زمان و با آن دیدگاه، برای ورود به موزه باید سلام و صلوات می فرستادید و آداب و اصولی را رعایت می کردید. ولی امروز موزه ها فضاهایی عمومی هستند که در به در دنبال بازدیدکننده می گردند. امروز، با جهان بینی مترقی، افراد را به «بعضی افراد» و «دیگران» تقسیم نمی کنند. امروز نسل پنجم موزه ها در دنیا ساخته می شوند. موزه هایی که «فضای عمومی شهری» هستند که بدلیل اتفاق فرهنگی که در آنها می افتد، تبدیل به «عرصه شهری» می شوند. با این دیدگاه خیابان های شهر، صرفا، معبر و شارع نیستند. مکان اجتماع و تعامل اجتماعی هستند. همانگونه که در رمان «شنل» نیکلای گوگول، به عنوان پیشتاز ادبیات مدرن و پیشرو، خیابان نوسکی سن پترزبورگ، خود، بازیگر اجتماع است. کالبدی از آسفالت و سنگ و گچ نیست.

مرباغی ادامه داد: متاسفانه، البته به باور من، نوعی مردم گریزی در میان هنرمندان ما وجود دارد. من فراموش نمی کنم جنجال بزرگی را که بر سر ایستگاه مترو تئاتر به وجود آمد. استدلال نه چندان مستدل این عزیزان ضربه و خسارت احتمالی حرکت مترو از زیر یا از کنار تئاتر شهر بود. انگار ایران و تهران نخستین کشور و شهر جهان هستند که تئاتر شهر دارند و از کنارش یا از زیرش قرار است قطار مترو رد شود و آن را خراب کند. این عزیزان به این نکته بسیار مهم توجه نداشتند که مترو عمومی ترین و مردمی ترین وسیله حمل و نقل عمومی شهری است که همه اهالی شهر را مطمئن تر و ارزان تر از وسایل دیگر جابه جا می کند. باید خوشحال می شدیم که بشنویم در کنار تئاتر شهر ایستگاه مترو داریم و دسترسی ما به تئاتر شهر را آسان تر می کند. تصور من، که امیدوارم اشتباه باشد، این است که در عمق مخالفت با عبور مترو از زیر تئاتر شهر یا زدن ایستگاه در کنار آن، نوعی بی باوری به مردم از قشر میانه جامعه است. شاید می شد حدس زد بسیاری از عزیزانی که مخالف حضور مترو در کنار تئاتر شهر بودند، اساسا متروسوار نبودند و امروز هم آن عدم باور به اجتماعات مردمی در علاقمندی به حریم بستن به تئاتر شهر خود را نشان می دهد. البته این را اضافه کنم که طنز وحشتناکی است که حتی بسیاری از شهرسازان ما که طرح های کلانشهری را کار می کنند، اساسا با مترو بیگانه اند. گویی کسر شأ شان می شود سوار مترو شوند.

او همچنین گفت: در نمونه ای دیگر سخنگوی شورای شهر تهران با وجود اختلاف نظرها در شورا پیرامون بحث ایجاد حریم برای محافظت از تئاتر شهر در توییتر نوشته است، «دی امسال اهالی تئاتر مقابل مجلس تجمع کردند و رفع خسارت های ناشی از کرونا از جمله مطالبات آن ها بود. در آستانه بهار، چرا از فضای شهری محوطه تئاترشهر برای اجرای نمایش ها استفاده نمی شود؟ حصر محدوده تئاتر شهر منطقا عملکردی هم ندارد». البته همچنان بر اهل نظر پوشیده مانده که تجمع اعتراض به یک سال تعطیلی اجباری سالن های نمایشی و قطع درآمد جمع زیادی از هنرمندان، چه ارتباطی به عدم امنیت هنرمندان، خانواده ها و تماشاگران تئاتر یا تخریب ساختمان تئاتر شهر دارد؟! به ویژه با در نظر گرفتن این موضوع که سخنگوی نهاد منتسب به فضاهای شهری تا امروز به تعداد انگشتان یک دست هم در مهم ترین مجموعه تئاتری شهر یا قلب فرهنگی پایتخت دیده نشده است.

مرباغی در ادامه با تاکید بر اینکه این حصار کشی ها برخلاف جریان مترقی دنیای امروز است، در پاسخ به اینکه به عنوان یک معمار و کارشناس میراث فرهنگی چه جوابی می تواند به دغدغه های هنرمندان تئاتر بدهد وقتی که آنها مدتهاست از بوی تعفن این محوطه، تخریب دیوارهای ساختمان تئاتر شهر، کیف قاپی و ترس از چاقو و قمه کشی خسته شده اند و مدیران مربوط شهری هم کاری برای بهبود اوضاع نکرده اند و چرا آنها را از اینکه یک درمان موقت داشته باشند، منع می کند؟ گفت: جواب من این است که حتی اگر دیوار هم بکشید آنها باز هم به داخل می آیند. پشت هر دیواری یک بزه اتفاق می افتد. این یک اصل معماری و شهرسازی است که فضای عمومی هرچه بازتر و شفاف تر باشد بزه کمتر می شود. تجربه کار دوران آقای کرباسچی در شهرداری که دیوارهای پارک ها را برداشتند سبب شد امنیت پارک ها نسبت به زمانی که دیوار داشتند، بیشتر شود. نکته بعدی این است که علت قمه کشی و بزه هایی که آنجا انجام می شود بخاطر وجود آن عمارت نیست، دعوای آنجا بر سر زمین است. پس، ما نباید خود را گول بزنیم و با چنین دلایلی آنجا را به برج عاجی تبدیل کنیم که کسی نتواند ورود پیدا کند. من هم بخشی از آدم هایی هستم که در آنجا می تواند رفت و آمد کند.

او در پاسخ به اینکه چطور می توان مدیریت شهری را مجبور کرد امنیت و آسایش مدنظر را برقرار کند؟ گفت: این کار تنها با ایجاد جریان اجتماعی قابل انجام است و قطعا هم اتفاق می افتد. اولین کار مهم این است که نظرات مختلف در این مورد مطرح شود و ساده ترین راه را انتخاب نکنیم. یادمان نرفت وقتی برای مجلس آن اتفاق رخ داد، آمدند نرده کشی های دیگری هم آنجا انجام دادند. این کار عوام فریبی است. کسی که بخواهد حمله کند به دیوار که نمی چسبد. درباره تئاتر شهر هم همین است. آیا امنیت وزارت صنعت در خیابان ویلا که دیواری ندارد و با چند پله به در اصلی می رسیم کمتر از امنیت تئاتر شهر است؟ دنیا به سمت برداشتن دیوارها می رود. شهر باید باز باشد و الان حتی مسئله این است که چرا دانشگاه تهران دیوار دارد؟ محوطه ایمنی را می توان در دانشکده تعریف کرد، چرا در خیابان تعریف کرده اید؟ چرا فضای به این بزرگی دور از دسترس مردم قرار گرفته؟ جوابشان این است که می گویند ممکن است مردم داخل بیایند. مگر مردم جذامی هستند که اینطور می گویید؟ سالها پیش در دیگر نقاط دنیا چنین چیزهایی امتحان شده، ولی ما هنوز تفکرات بسته ای در اینجا داریم و معتقدم باید در این باره حرف بزنیم تا یک جریان اجتماعی ایجاد شود.