آیا قفل تحریم های فولادی با شاه کلید بایدن باز خواهد شد؟

صنعت فولاد ایران به عنوان مادر دیگر صنایع، همتراز با تحریم های نفتی بارها و بارها مورد تحریم آمریکا در دوره ریاست جمهوری ترامپ قرار گرفت. بنابراین، ترامپ پس از کلید خوردن تحریم های نفتی، هنوز غول دیگر صنایع ایرانی، یعنی فولادسازی را سد بزرگی برای رسیدن به اهداف خود می دید.

تحریم هایی که در درجه اول اقتصاد ایران را هدف قرار داده بود، تا حدودی توانست سایه قهری دیگر کشورها با ایران را پررنگ کند اما نتوانست به طور کامل جلوی صادرات فولاد ایران را بگیرد؛ کما اینکه در آمار تولید فولاد جهان در سال 2020 شاهد رشد 19.4 درصدی تولید فولاد ایران نیز بودیم که نکته افتخار آمیز، پیشتازی ایران در نرخ رشد تولید فولاد در میان دیگر کشورها و با وجود شیوع بیماری کرونا بود.

در این میان، حتما بارها شنیده اید که قرار بود در یکسال باقیمانده به آخر کار دولت روحانی طرح های گشایش اقتصادی زیادی افتتاح شود اما در واقعیت خبری از گشایش اقتصادی در بدنه جامعه احساس نشد. با اینحال تنها چند ماه به پایان کار دولت دوازدهم جمهوری اسلامی مانده است و نگاه کارشناسان اقتصادی به وضعیت برجام و برداشته شدن یا نشدن تحریم های اعمال شده از سوی ترامپ این است که پاسخ های اخیر بایدن در خصوص شرایط اعلام شده، انتظارات را در یک دو راهی نگه داشته است.

تاکنون چه بخش هایی از صنعت فولاد ایران مورد تحریم قرار گرفت؟

آمریکا تاکنون شرکت های بیشماری از تولید کننده های فولادی از جمله فولاد مبارکه و فولاد هرمزگان، شرکت ها و مراکز اصلی فروش، چند تن از افراد مرتبط با صنعت فولاد و یک شرکت کشتیرانی را تحریم نموده است. ناگفته نماند که علاوه بر فولاد دیگر صنایع فلزی ایران از قبیل آلومینیوم و مس ایران نیز مورد تحریم خصمانه آمریکا واقع گردیده است.

آیا این تحریم ها توانست قیمت آهن آلات در بازار داخلی ایران را تحت تاثیر قرار بدهد؟

مطابق با قوانین حاکم بر عرضه و تقاضا انتظار میرفت که پس از تحریم ها و با کاهش عرضه صادراتی در محصولات فولادی ایران، حجم عرضه در بازار داخلی افزایش یافته و متناسب با آن حتی اگر قیمت آهن آلات با روند کاهشی همراه نشد، حداقل در آرامش به سر ببرد.

اما در واقعیت، نه تنها عرضه ی بیشتر محصولات فولادی در بازار داخل به حل گرانی های بازار آهن کمک نکرد، بلکه قیمت آهن آلات در ایران همانند سال های گذشته خود بشدت تحت تاثیر نوسانات دلار قرار گرفت. از طرفی، دلار در بازار ایران وابسته به اتفاقات سیاسی بوده و تحت تاثیر آن دچار نوسان می گردد. لذا بازارهای موازی با دلار همانند بازار آهن آلات، خودرو و مسکن نیز همسو با آن، دچار هیجانات مثبت و منفی می شوند.

تحریم های آمریکا با فشار به بدنه جامعه موجب گرانی و تورم در تمام کالاهای مصرفی گردید و بدین ترتیب شاهد افزایش قیمت دلار تا 31 هزار تومان در سال 99 بودیم. پس چه طور میتوان ادعا کرد که قیمت آهن آلات پس از تحریم ها، روند طبیعی خود را طی کرده باشد؟

ناگفته نماند که در سالی که 3 فصل از آن را به پایان رساندیم، هنگامی که دلار برای اولین بار عدد 23 هزار تومان را نشانه گرفت و پس از آن سقف 31 هزار تومانی و تاریخی خود را به ثبت رساند، قیمت تیرآهن 14 ذوب آهن به بالاتر از 2 میلیون و 500 هزار تومان پرتاب شد.

این ارقام برای کمتر کسی قابل پذیرش بود اما چه باور کنیم و چه نکنیم با وجود اینکه ایران در تامین مواد اولیه فولادسازی خودکفاست، اما تورم در بطن اقتصاد ایران ریشه دوانده است. بنابراین، برای کنترل بازار آهن آلات نمی توان نقش تحریم ها را نادیده گرفت و با دستوری کردن قیمت ها توسط ستاد تنظیم بازار به کنترل قیمت در بازار آهن پرداخت. برای درک بهتر درباره همبستگی قیمت، بین نرخ دلار و قیمت تیرآهن در سال 99 نمودار ذیل را مشاهده نمایید.

نظر جو بایدن در خصوص بازگشت احتمالی به برجام و رفع تحریم ها چیست؟

بر طبق نظر کارشناسان، احتمالا مقابله ایران و آمریکا حتی پس از ترامپ نیز ادامه خواهد داشت. در واقع سخت است باور کنیم آمریکا براحتی و بدون هیچ پیش شرطی دست از تحریم های وارده به ایران از سوی دولت مردان قبلی خود بردارد.

از سویی دیگر، بنا به موضع گیری مسئولان ایرانی که پیش تر در سخنان خود اعلام کرده بودند، تا آمریکا تحریم ها را برندارد، بازگشت به برجام معنا ندارد، لذا این قائله به این راحتی ها ختم به خیر نمی شود و شاید بهتر است فعلا گمان کنیم که با تغییر رئیس جمهوری آمریکا گویی نه خانی آمده است و نه خانی رفته است و شرایط همچنان پابرجاست.

با وجود موضوع گیری چندین و چندساله بین ایران و آمریکا، بایدن چراغ سبزی برای گفتگو با ایران درباره برجام داده است اما هنوز هم جزئیات این گفتگو مشخص نیست.

سفر به ترکیه آسان می شود؟

در روزهای اخیر خبرهایی از امکان سفر ایرانیان بدون پاسپورت به ترکیه شنیده شده است. این خبر علاوه بر میسر شدن سفرهای گردشگری بیش از پیش به ترکیه، امکان سرمایه گذاری در این کشور را نیز بیشتر خواهد کرد. لذا از آنجائیکه سرمایه گذاری از نوع مسکن در ترکیه همیشه بازار داغی داشته است، لازم میدانیم یادآوری کنیم که از توجه به هزینه های ساخت و ساز در هر دو کشور و مقایسه آنها با یکدیگر نباید غافل شد.

از طرفی با احتمال توافق بین ایران و امریکا، روند دلار در آغاز مسیری نزولی قرار گرفته و این کاهش در نرخ دلار هم به نفع سرمایه گذاران مسکن در ترکیه خواهد بود و هم مسافران و گردشگران به این کشور زیبا.