آخرین بازمانده مختابادهای قدیم مازندران در میراث ناملموس ثبت شد

ایرنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، آخرین بازمانده مختابادهای قدیم مازندران در میراث ناملموس ثبت شد.

جریان چیست؟

خلیل طهماسبی، از راویان موسیقی مازندران و ذخایر موسیقی بومی استان است که به عنوان خنیاگر توانمند آوازهای تبری شناخته می شود. معاون میراث فرهنگی مازندران از طهماسبی به عنوان پاسدار فرهنگ بومی منطقه تبرستان نام برد و گفت: تسلط استاد به شعرهای چوپانی و ترانه های عامیانه و مقام های موسیقی مازندرانی یادآور صلابت مختابادهای دوران گذشته است. استاد طهماسبی از اهالی منطقه کوهستانی چلاو در 30 کیلومتری جنوب شرقی آمل و در شرق جاده هراز است.

مختاباد در فرهنگ عامیانه مازندران به سرپرست گالش ها و گاهی هم چوپان ها گفته می شود. مختابادها سردسته چندین گالش و چوپان بودند و مدیریت آنها و دام ها را بر عهده داشتند. آنها معمولا روزانه در محل گالش منزل باقی می ماندند و کارهای مرتبط را از پختن شیر، تبدیل کردن به ماست، تلم زنی، ساماندهی کومه، آماده کردن غذا برای بقیه، درست کردن جا برای گوساله ها، زمان بندی ورود و خروج دام به مرتع و برنامه ریزی برای ییلاق و قشلاق را مدیریت می کردند. مختاباد در واقع مدیر ارشد مجموعه بود که کارها را میان گالش ها و چوپان ها تقسیم و خودش بر نحوه انجام نظارت می کرد.

یکی از کارهای مهم مختاباد، بررسی وضعیت سلامت دام ها، آمارگیری روزانه یا دوره ای از آنها، سرکشی سرزده از گالش ها و چوپان ها هنگام چرای دام، قضاوت میان نیروهای مجموعه در صورت بروز مشکل، ارتباط گیری با کشاورزان منطقه برای چراندن دام ها در زمین های کشاورزی پس از برداشت محصول، نظارت بر رعایت اصول نگهداری محیط زیست هنگام چرای دام ها در داخل یا حاشیه جنگل، قطعه بندی مراتع و زمان بندی آیش یا قرق آنها و در نهایت تقسیم منافع میان گالش ها و چوپان ها بود.

نسل مختابادها پس از ورود دامداری مدرن بویژه در بخش گاوداری و کاهش دامداری به شیوه سنتی رو به انقراض رفت و در حال حاضر دامداران سنتی به صورت مستقل و بدون مختاباد کارشان را پیش می برند.

مختاباد معمولا به دو صورت معرفی از سوی ارباب و یا گزینش توسط خود گالش ها و چوپان ها انتخاب می شد. در هر دو صورت این افراد دارای تجربه و دوراندیش بودند که به عنوان مختاباد انتخاب می شدند. داشتن روابط عمومی قوی در مواجهه با مردم منطقه، زبان استدلالی و قانع کننده هنگام بروز مشکل میان گاش ها و چوپان ها و برخورداری از پذیرش میان این افراد از جمله ویژگی هایی بود که در انتخاب مختابادها مورد توجه قرار می گرفت. اگر چه نسل مختابادها در مازندران منقرض شده، ولی رسم آنها کم و بیش در مناطق کوهستانی که بیشترین تعداد دامداری های سنتی را دارد، همچنان ادامه دارد.