مؤدبیان: از صداوسیما انتظار دانشگاه داشتیم! + عکس

تسنیم/ کارگردان هنری "محله برو بیا" و بسیاری از تئاترهای تلویزیونی تأکید کرد: ما از تلویزیون انتظار دانشگاه داشتیم اما سطح فرهنگی اش نازل و سطحی شده است.

سال 1343 با تئاتر تلویزیونی ضحاک ماردوش فعالیت هنری اش را آغاز کرد، هنرمندی که در سال 1353 در رشته بازیگری و کارگردانی تئاتر از دانشکده هنرهای دراماتیک تهران فارغ التحصیل شد و او را به عنوان کارگردان مؤلفی در عرصه تئاترهای تلویزیونی می شناسند.

یکی از خلأهای مهمی که مدت هاست در تلویزیون وجود دارد؛ انتقادی که تئاتری های اصیل این روزها دارند و خصوصاً در روزهای کرونایی می توانست هم کنداکتور را متنوع تر و فرهیخته تر کند و هم تئاتری ها در این روزگارِ تعطیلی کرونایی و مشکلات اقتصادی و معیشتی، خانه نشین نبودند.

البته در هفته های اخیر شبکه چهار جمعه ها را اختصاص داده است به بازپخش برخی از تئاترهای تلویزیونی؛ اتفاقی که می توانست همراه با تولیدهای جدید اتفاق بیفتد، موقعیت خوب نمایشی که جایش در سبدِ کنداکتوری تلویزیون احساس می شود؛ البته بخش عمده ای از انتقادها هم به بی توجهی و رفتارِ سطحی با تئاتر در صداوسیما است که بسیاری از کاربلدهای این حوزه همان موقع به خاطر شرایط مالی ضعیفِ تئاترهای تلویزیونی، نمی پذیرفتند با تله تئاترها همکاری کنند.

وقتی از دست اندرکاران تلویزیونی هم این موضوع را پیگیری کردیم آن ها هم می گویند "ما دغدغه ساخت تله تئاتر و یا تئاتر تلویزیونی را داریم"؛ احتمالاً همان ماجرای برخی از کارگردانان که می خواهند سریال بسازند متن را هم ارائه می دهند اما با این عبارت مواجه می شوند: "اسپانسر بیاورید!".

به سراغ داریوش مؤدبیان رفتیم که کارنامه موفقی در زمینه ساخت تئاترهای تلویزیونی دارد، او هم مثل برخی اعتقاد دارد باید از مدیران پرسید که چرا تلویزیون به سراغِ ساخت تئاترهای تلویزیونی نمی رود.

داریوش مؤدبیان این روزها کمتر در تلویزیون حضور دارد و تا قبل از شیوع کرونا بیشتر او را روی صحنه های تئاتر همراه با گروهی از بازیگران بااستعداد می دیدیم، هنرمند مؤلفی که وقتی دست به قلم می شود کاری مثل "بوی پیراهن یوسف" را می نویسد و یا در تلویزیون کارهای ماندگاری مثل "باجناق ها" و یا "محله برو بیا" و "محله بهداشت" را از او به یاد می آوریم.

احیای گروه تئاتر استاد انتظامی و نصیریان

* موضوع ما تئاتر تلویزیونی است؛ ابتدا برای مخاطبان ما بفرمایید این روزها بیشتر چه کارهایی می کنید.

همه ما در منزلیم و کارمان را در منزل پیش می بریم. قبل از شیوع کرونا با گروه تئاتر مردم، نمایش هایی را آماده می کردیم و در موزه استاد انتظامی روی صحنه می بردیم. از سال 93 با نظر خود استاد انتظامی و آقای نصیریان این گروه را که پیش از این منتسب به این دو هنرمند بود احیا کردیم.

هنرمندان بااستعدادی جذبِ این گروه شدند و تا سال گذشته هر سال 3 تا 4 نمایش روی صحنه داشتیم، روزهایی را هم به نمایشنامه خوانی اختصاص می دادیم و بعد از شیوع کرونا، کار تعطیل شد، البته کوشش های دوباره ای کردیم تا جلساتی به صورت آن لاین باشد.

* یعنی نمایش آن لاین خواهید داشت؟

از گروه ما خواستند و ما گفتیم تمرینات مان را با رعایت پروتکل های بهداشتی شروع کنیم. گروه ما تعدادی داستان های چخوف را در قالب چخوف خوانی ضبط می کنند و روی صفحه های اجتماعی موزه پخش می شود، البته مجموعه طنزآوران جهان را به جلد هفدهم رسانده ام و جزو کتاب های معتبری است که خواهان زیادی دارد.

* چرا در تلویزیون غیبت تان طولانی شده است؟

من در تلویزیون کار ساخت تئاتر تلویزیونی می کردم که سابقه اش مشخص است، البته مدت کوتاهی است تلویزیون همان کارهای قبلی را فقط پخش می کند، میان این کارها، تئاترهایی هم وجود دارند که من ساخته ام. اعتقاد دارم درباره ساخته نشدن تئاترهای تلویزیونی باید از مدیران سؤال کنید که چرا این کار را نمی کنند، حتماً در سیاست گذاری هایشان تولید تئاترهای تلویزیونی در اولویت نیست.

کسانی که عمرشان را برای تلویزیون گذاشته اند!!

اصراری نیست کار تئاتر می کنم و وقتم را برای نگارش می گذارم. در تلویزیون مدت ها است کار نکرده ام و باید از آن ها سؤال کنید "چرا کسانی که عمرشان را در تلویزیون گذاشته اند و کارهای موفقی در کارنامه شان دارند که الآن دوباره پخش می شود نیستند؟"، مصداق بارز آن "باجناق ها" که سال 1365 کار کردیم و برای چندمین بار به آنتن رسیده است.

باید سؤال شود

سال 1365 این کار تولید شد و الآن در سال 1399 شاهدیم شبکه های گوناگون روی آنتن می برند یا مجموعه "پرده عجایب" را شبکه چهار روی آنتن می برد که سال 1378 ساخته شد. "محله برو بیا" و "محله بهداشت" هنوز هم بیننده های زیادی دارند، باید سؤال شود؛ کسانی که طراح این کارها بودند چرا کمرنگ اند؟

باید به سمت کارهای ماندگار برویم

* همین سریال ها و کارهایی که شما به آن اشاره کردید که چند بار هم پخش شده است و دوباره هم پخش می شود مخاطب دارد؛ چرا این اتفاق برای امروز مجموعه های تلویزیونی و برنامه ها و مسابقه های صداوسیما نمی افتد؟

جای بحث و بررسی دارد. من سال ها به عنوان پژوهشگر و مدرس با تلویزیون ارتباط داشته ام و این ارتباط هنوز هم ادامه دارد. روند تولید به سیاست های کلان وابسته است و باید ایده پردازی ها و اندیشه ورزی درست اتفاق بیفتد تا کالای مصرفی فرهنگی ما از شکل روزانه ای به ماندگاری برسد، همچون کارهایی که بارها پخش می شوند و بیننده خودشان را دارند.

متأسفانه بسیاری از تولیدات تلویزیونی به اجبار دچار مصرف روزانه شده اند، مثل گزارش های خبری و برنامه های تلویزیونی و گفتاری که در آرشیو رسانه ملّی قرار دارند، حتی مجموعه های مناسبتی که روی آن ها سرمایه گذاری می شود و عموماً دو سه بار بازپخش در روز بعد دارند اما آن طور که باید و شاید دیده نمی شوند و سودآوری تلویزیون را پایین می آورند.

چرا که از آن بازپخش های مجددِ برخی از کارهای قدیمی تلویزیون سود می برد؛ چون بیننده اش را دارند. باید به سمت کارهای ماندگار و فاخر حرکت کنیم و آنها را تولید کنیم. وقتی "سربداران" و "هزاردستان" پخش می شوند برای مؤلف و تولیدکننده پرداختی ندارند، یا محله "برو بیا" و "محله بهداشت"؛ این نوع کارها که در پخش مجدد بیننده دارند و مورد استقبال قرار می گیرند برای تلویزیون سود دارند.

* واقعاً رمز ماندگاریشان در چیست؟

این برنامه ها مثل "محله برو بیا" و "محله بهداشت" زمانی ساخته شدند که دوران جنگ بود؛ امکانات و شرایط خوبی برای تولید وجود نداشت اما رزمندگان ما نیاز به روحیه داشتند و پشت جبهه را باید قوی نگه می داشتیم، این برنامه ها باید با تأثیر و جذاب تولید می شدند و نیاز به شلوغی های کاذب نداشت.

بعد از "محله برو بیا" و "محله بهداشت" برنامه ها و مجموعه هایی ساخته شده است و هنوز هم ساخته می شود که وجه شباهت دارند اما نتوانستند مثل همان برنامه ها ماندگار شوند، به همین خاطر است که کودکان رغبت چندانی نشان نمی دهند؛ در صورتی که مفصل تر از آن برنامه ها ساخته شدند. آن موقع هم امکانات کمی داشتیم و هم دستمزدها پایین تر بود، دکورهایی که می ساختیم به دکورهای پرزرق وبرق و گران قیمتِ تعجب برانگیز امروز برخی از برنامه ها نمی رسد.

* بسیاری اعتقاد دارند که تلویزیون این روزها دچار رفتارهای عوامانه شده است، نظر شما دراین باره چیست؟

این مسائل بیشتر باید بررسی شود؛ بیشتر هیجان های کاذب القا می کند؛ من کودک نیستم و سنی از من گذشته است و باید دنبال اندیشه های جدید و نگاهِ نو باشم. ما از تلویزیون انتظار دانشگاه داشتیم، به نظرم می آید سطح فرهنگی اش نازل و سطحی شده است. از گفتارِ یک گوینده تا اجرای یک مجری می توان به این نکته رسید که چقدر پر از ادا و اصول شده اند، همان رفتارهای عوامانه ای که شما اشاره کردید؛ در واقع سطحی انگاری و سطحی نگری حادث شده است.

همه این تقصیرها گردنِ رادیو و تلویزیون هم نیست؛ من به عنوان استاد و یا آموزگار اجتماعی هم مقصرم؛ باید درباره این موضوع ها بدون رودربایستی و تعارف صحبت کرد.

* آیا به خاطر این شرایط کرونایی و بیکاری تئاتری ها، تلویزیون نمی توانست شرایطی فراهم کند تا این هنرمندان، در قالب تولیدات تئاتر تلویزیونی حضور پیدا کنند؟

بارها پیشنهاد کردیم خصوصاً وقتی از اسفندماه ماجرای کرونا به اوج خودش رسید و به نظر می آمد وارد این دوران می شویم، همه خوشبینانه می گفتند "این شرایط یک یا دو ماه دیگر تمام می شود." اما هنوز مشخص نیست شرایط کرونایی تا چه زمانی ادامه خواهد داشت، حتی پیشنهادهای عملی داشتیم؛ با بازگشت تئاترهای تلویزیونی به آنتن که بازپخش همان کارهای قبلی است، می توانستند کارهای جدیدی را تولید کنند و کنار این گنجینه غنی، قرار دهند، هم آن کارهای قبلی را پخش کنند و هم این کارهای جدید را،

البته مثلِ خیلی از فیلم های سینمایی که پخش می شوند و درباره آن ها صحبت می شود شایسته است طراحی داشته باشند و بعد از پخش تئاترهای تلویزیونی هم چنین نشست هایی در تلویزیون داشته باشند، این کار باعث می شود سرمایه های تلویزیون هم بهتر دیده شود و به سمع و نظرِ مردم برسد.

* بسیاری اعتقاد دارند چرا آقای مؤدبیان بازیگری را ادامه نداد؟

کار خوب را دوست دارم که وجوه مختلفی دارد. ممکن است هرکسی نظری درباره کار خوب داشته باشد اما برای من از هرچیزی مهمتر متن است. برخی می گویند متن، کارگردانی و گروهِ خوب مهم نیست فقط دستمزد اهمیت دارد اما برای من اول متن و شخصیت قابل توجه است، چه شخصیتی را بازی کنم، چه متن و وقتی را باید اختصاص دهم، بازیگری فقط خود را نشان دادن نیست، بلکه یک مکتب است.

* کرونا تمام شود می توانیم منتظر بازگشت داریوش مؤدبیان به تلویزیون باشیم؟

من امیدوارم هرچه زودتر برای همه فراهم شود؛ شرایط عادی شود، تجربه ها و درس هایی را که از کرونا گرفتیم نباید فراموش کنیم، باید بیش از گذشته کنار هم باشیم و مهرورزی را فرهنگ سازی کنیم، کار اصولی را در دستور کارمان قرار دهیم؛ من حتماً کار تئاتر و گروهم را دنبال خواهم کرد، چون کارهایی را ترجمه کرده ام که می توانند اجرا شوند. در این سال ها کارهایی را پیشنهاد دادم و فکر می کنم با تجربیاتی که در این سال ها پیدا کرده ام خیلی بهتر از سال های گذشته می توانم تئاتر تلویزیونی بسازم، امیدوارم به دغدغه های من پاسخ دهند و بتوانم تئاتر را به تلویزیون بیاورم.