ضرورت نجات عمارت تاریخی عشرت آباد تهران

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، ضرورت نجات عمارت تاریخی عشرت آباد تهران مطرح شده است.

مگر هر بار یک اعتراض صدای عشرت آباد را بلند کند

رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران معترض شد «در دوره سردار یزدی، فرمانده سپاه محمد رسول الله تفاهم خوبی در خصوص مرمت و بهسازی بنای کلاه فرنگی عشرت آباد بعنوان یکی از بناهای میراثی و تاریخی بسیار ارزشمند انجام شد، اما متاسفانه هنوز هیچ اقدام عملیاتی در این خصوص از سوی سازمان زیباسازی صورت نگرفته است.»

اعتراض برای بنایی تاریخی است در میدان سپاه، ابتدای بزرگراه صیاد شیرازی، درست پشت دیوارها و ساختمان های قدکشیده ای که جای درختان را پر کرده اند، برادر دوقلوی شمس العماره که هشت سال آماج گلوله های جنگ تحمیلی بود و بعد از آن شد لانه ی کبوترها و گنجشک های بی خانمان. بنایی 240 ساله که بعد از جنگ تحمیلی، به مرور نشانه هایش، یعنی خانه های کوچک یک نفره همسران ناصرالدین شاه، دور حوض بزرگ عمارت را از دست داد و حالا فقط یک ساختمان فرتوت چهارطبقه از آن باقی مانده است.

تا حدود 10 سال قبل، درخواست ها و اقدامات برای ساماندهی این بنای تاریخی اگر هم انجام می شدند، اما زیاد به گوش نمی رسیدند تا 13 دی 92 که احمد مسجد جامعی، رئیس وقت شورای شهر تهران بخاطر تهران گردی هایش، بعد از سالها، در عمارت تاریخی عشرت آباد را دست کم برای دیدن چند خبرنگار باز کرد؛ اقدامی که تا امروز دیگر تکرار نشده است.

در آن زمان احمد مسجدجامعی، رجبعلی خسروآبادی، مدیر کل وقت میراث فرهنگی استان تهران و سردار ریوندی، معاون هماهنگ کننده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پس از بررسی وضعیت داخلی عمارت کلاه فرنگی عشرت آباد بر آغاز عملیات مرمت و نجات بخشی عمارت عشرت آباد تا پایان همان سال تاکید کردند و خواسته شد تا با مرمت بنا و امضای تفاهم نامه ای که در آن زمان بین شهرداری، شورا، سپاه و سازمان میراث فرهنگی برای مرمت و نجات بخشی فضای داخل عمارت عشرت آباد امضا شد، حتی سه هفته تا یک ماه بعد سند مرمت هم برای این عمارت تهیه شود.

در آن زمان آنقدر همه چیز برای عشرت آباد خوش و خرم بود که هر روز پیشنهادی تازه برای کاربری این بنا بعد از مرمتش مطرح می شد. یک روز گفته می شد «به موزه تبدیل شود»، روز دیگر «مکان برگزاری جلسات تشریفاتی سپاه و رفت وآمد فرماندهان و امضای معاهدات این نهاد نظامی و سیاسی» شود و روز دیگر «باز شدن فضا برای بازدید عموم چیزی شبیه به زندان قصر» مطرح می شد.

حتی مهدی حجت، بنیانگذار سازمان میراث فرهنگی پیرامون ضرورت نجات عمارت تاریخی عشرت آباد تهران گفت: «به نظرم باید بلافاصله موافقت کنند طرح مرمتی آنجا ارائه و حتی با هزینه سپاه مرمت شود. من می نویسم و امضا می کنم زمانیکه مرمت شد، سپاه خود راغب می شود از این بنا به بهترین نحو ممکن استفاده شود و لذت این بنا و معماری تاریخی آن را خود ببرد و آن را بعنوان مکانی برای امضای موافقت نامه ها، معاهده ها و رفت وآمد سران و فرماندهان نظامی و بین دولت ها استفاده کند.»

برخی کارشناسان نیز جدا کردن عمارت عشرت آباد از فضای نظامی پادگان را مطرح کردند. اینگونه نه تنها این بنا از اتفاقات احتمالی آینده مصون نگه داشته می شد، بلکه با کشیدن یک دیوار و عملیاتی کردن پروژه مرمتی که در دو سال گذشته قولش را به مسجدجامعی، رئیس وقت شورای شهر تهران دادند، زمینه ها برای بازدید مردم از این بنای تاریخی فراهم می شد.

به نظر می رسید همه چیز حساب شده جلو می رود، با یک وقفه سه ماه و 14 روزه، بالاخره چهارشنبه 27 فروردین 1393، دستور آن اتفاق در برنامه کاری اداره کل میراث فرهنگی استان تهران قرار گرفت و سپیده سیروس نیا، معاون وقت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان تهران خبر داد: طرح مرمت عمارت عشرت آباد در طول چند ماه گذشته توسط مشاور پروژه تهیه شده است.

اما شاید هیچ کدام از مسئولان فرهنگی، به جز متولیان پادگان که این عمارت در کنار دیواره خروجی آن در غرب ابتدای بزرگراه صیاد شیرازی قرار گرفته، نمی دانستند عشرت آباد قرار است در کنار بی توجهی ها با مشکلی بزرگ تر از همه این اتفاقات در طول بیش از 35 سال گذشته روبه رو شود.

میتوان گفت، همه صحبت های مطرح شده برای نجات «عشرت آباد» روی کاغذ و در حد همان جلسات باقی ماندند و خبر دیگری منتشر نشد، تا شش سال و چهار ماه قبل یعنی اوایل شهریور 1393 که جرثقیل ها وارد گود ایجاد شده در چند متری عشرت آباد شدند و در پشت دیوارهای سنگی پادگان که انبوهی خاک و سنگ ریزه تا نرده هایش بالا آمده است، سرنوشت دیگری برای عشرت آباد رقم زدند.

از پیگیری رسانه ها، فعالان میراثی و بعضا نامه نگاری هایی که میراث فرهنگی برای توقف کار به پشت دیوارهای پادگان در میدان سپاه می فرستاد و بی نتیجه ماند که بگذریم، اما هنوز اصل اتفاق باقی مانده بود یعنی مرمت عمارت عشرت آباد که بیش از چهار دهه بعد از انقلاب همچنان سرپا بود، بدون توجه و کاربری!

البته در همان زمان هم یعنی 23 اسفند 93 که مهدی چمران، رئیس وقت شورای شهر تهران از توقف ساختمان سازی در داخل پادگان عشرت آباد بدلیل صادر نشدن پروانه خبر داده بود، به نقل از مسئولان پادگان اعلام کرده بود: «مسئولان پادگان مربوطه اعلام داشته اند که آماده بازسازی این عمارت هستند، اما باید تفاهم نامه ای با سازمان میراث فرهنگی منعقد شود. شهرداری متولی میراث فرهنگی نیست، اما هر نوع همکاری که لازم باشد با میراث انجام می دهد و حتی تفاهم نامه ای داریم که خانه های میراثی را بازسازی کرده و از آنها به عنوان مراکز فرهنگی در شهر استفاده کنیم.»

حجت نظری، عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران برای دومین بار سراغ عشرت آباد رفت؛ او این بار «جزئیات توافق سپاه تهران و مدیریت شهری برای مرمت عمارت کلاه فرنگی عشرت آباد را تشریح کرد و حتی از کاربری احتمالی برای این بنای تاریخی خبر داد.»

او گفت: «در صحبت هایی که با سردار یزدی فرمانده سپاه محمد رسول الله انجام شد متوجه شدیم سپاه نیز از مرمت عمارت کلاه فرنگی معروف به عشرت آباد که در داخل پادگان قرار دارد، استقبال می کند. بعد از مرمت می توان این عمارت را در راستای تعامل با فضای شهر، در معرض دید عموم قرار داد. البته از آنجایی که این عمارت در داخل پادگان سپاه قرار دارد ممکن است بازدید از این عمارت در روزهای خاصی از هفته برای عموم مردم امکان پذیر باشد.»

در آن جلسه که با حضور سردار یزدی و رئیس سازمان زیباسازی شهرداری تهران جمع بندی نهایی صورت گرفت، اعلام شد بزودی تفاهم نامه ای بین شهرداری و سپاه محمد رسول الله نیز در این راستا منعقد می شود و مقرر شد سازمان زیباسازی به عنوان مجری طرح، در گام اول ارزیابی های فنی نحوه مرمت را انجام دهد و بعد از آن با برگزاری مناقصه مجری اصلی مرمت عمارت کلاه فرنگی عشرت آباد مشخص خواهد شد.

صحبت های اولیه در همان زمان بگونه ای اعلام شدند که می توان این عمارت را بعد از مرمت به موزه "سلاح" تبدیل کرد، اما تصمیم نهایی را باید به بعد از مرمت عمارت موکول کرد.

این صحبت ها در حالی مطرح شد که بار دیگر هیچ نشانی از میراث فرهنگی در بین صحبت ها نیست که حتی قرار باشد اظهار نظر یا حضوری از میراث فرهنگی را برای مرمت و ساماندهی این بنای تاریخی که در فهرست آثار ملی نیز به ثبت رسید، نشان دهد.

این بار به یک سال نکشیده، بعد از گذشت حدود هفت ماه محمد سالاری، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهرتهران نسبت به تعلل سازمان زیباسازی شهرداری تهران در پیشبرد امور محوله تذکر داد.

او در دویست و پنجاه و نهمین جلسه شورای شهر تهران گفت: در دوره سردار یزدی، فرمانده سپاه محمد رسول الله تفاهم خوبی در خصوص مرمت و بهسازی بنای کلاه فرنگی عشرت آباد به عنوان یکی از بناهای میراثی و تاریخی بسیار ارزشمند انجام شد، اما متاسفانه هنوز هیچ اقدام عملیاتی در این خصوص از سوی سازمان زیباسازی صورت نگرفت.